Sau Hòa ước Giáp thân (1884) Pháp dựng lên các đồn bót khắp 3 miền đất nước. Hưởng ứng chiếu Cần vương (13/7/1885), các sĩ phu cùng với nhân dân yêu nước khắp nơi dựng cờ khỏi nghĩa. Nổi bật nhất là khởi nghĩa Yên Thế của Hoàng Hoa Thám (1892-1913). Ông nổi danh với biệt hiệu Hùm Thiêng yên Thế...