Bàn về suy nghĩ "Ở ngoài biết gì mà nói"

con sóng nhỏ · Thứ ba lúc 2:17 PM

Trong đời sống, không ít lần chúng ta nghe thấy hoặc chính bản thân từng nghĩ: “Ở ngoài thì biết gì mà nói.” Đây là câu nói thường được sử dụng để bác bỏ hoặc nghi ngờ những ý kiến, lời khuyên của người không trực tiếp trải nghiệm một vấn đề nào đó. Khi một linh mục đưa ra lời khuyên về chuyện gia đình, họ có thể cho rằng, "cha đâu có sống đời sống gia đình đâu mà biết"...

Câu hỏi đặt ra: Liệu suy nghĩ này có thật sự đúng không? Và nếu đúng, liệu có phải lúc nào cũng đúng?

Kinh nghiệm cá nhân – Một giá trị không thể phủ nhận

Không ai có thể phủ nhận rằng kinh nghiệm cá nhân mang lại một chiều sâu và sự thấu hiểu đặc biệt. Người đã sống trong một tình huống cụ thể thường dễ đồng cảm, hiểu rõ hơn về những khó khăn, thử thách hay niềm vui mà người khác trải qua. Ví dụ, một người làm mẹ sẽ hiểu sâu sắc nỗi vất vả của những bà mẹ khác khi chăm sóc con cái.

Tuy nhiên, kinh nghiệm cá nhân không phải là nguồn duy nhất của sự hiểu biết. Kinh nghiệm, dù quý giá, vẫn có thể giới hạn bởi góc nhìn chủ quan và đôi khi dẫn đến sự cứng nhắc trong tư duy. Một người có trải nghiệm nhưng không biết suy ngẫm hoặc mở lòng học hỏi từ người khác có thể dễ dàng rơi vào lối mòn của chính mình.

Sự khôn ngoan không chỉ đến từ trải nghiệm

Trong truyền thống Công giáo, sự khôn ngoan được coi là một ân sủng Chúa ban. Sự khôn ngoan không phải lúc nào cũng đòi hỏi phải có trải nghiệm trực tiếp. Thánh Phaolô, chẳng hạn, là một tông đồ chưa từng kết hôn, nhưng trong các thư gửi giáo đoàn, Phaolô đã đưa ra những lời khuyên rất sâu sắc và cụ thể về đời sống hôn nhân và gia đình (x. 1 Cr 7). Những lời khuyên của Phaolô xuất phát từ sự soi sáng của Chúa Thánh Thần và từ sự hiểu biết sâu xa về bản chất con người trong ánh sáng đức tin.

Một ví dụ khác, các linh mục – những người sống đời sống độc thân – vẫn thường được gọi là “cha” trong đời sống tâm linh. Dù không có gia đình riêng, các linh mục vẫn có thể đưa ra những lời khuyên quý giá về đời sống hôn nhân, gia đình, bởi họ được đào tạo trong thần học, tâm lý, xã hội học và, quan trọng hơn, họ đồng hành và lắng nghe rất nhiều gia đình trong các tình huống khác nhau. Lời khuyên của các linh mục không chỉ dựa trên lý thuyết, mà còn từ việc chiêm nghiệm Lời Chúa và những kinh nghiệm phong phú mà các ngài tiếp xúc qua đời sống mục vụ.

Lắng nghe – Chìa khóa vượt qua thành kiến

Việc bác bỏ lời khuyên của người khác chỉ vì họ không trực tiếp trải qua hoàn cảnh giống mình là một hình thức của thành kiến. Điều này có thể khiến ta bỏ lỡ những góc nhìn quý giá. Người ngoài đôi khi có lợi thế là không bị cuốn vào cảm xúc và áp lực của tình huống, từ đó có thể nhìn vấn đề một cách khách quan hơn.

Hãy thử hình dung: Một bác sĩ không nhất thiết phải từng mắc bệnh để có thể chữa bệnh cho người khác. Một thầy giáo không cần phải từng gặp khó khăn trong việc học để dạy học sinh cách vượt qua khó khăn. Tương tự, một linh mục hay một người bạn thân thiết, dù không sống đời sống gia đình, vẫn có thể đưa ra những lời khuyên đúng đắn, nếu họ thực sự am hiểu và có sự đồng cảm.

Khiêm nhường – Con đường dẫn đến sự thật

Chúng ta thường dễ bảo vệ kinh nghiệm của mình như một "pháo đài," vì đó là điều quen thuộc, điều khiến ta cảm thấy an toàn. Nhưng khiêm nhường là chìa khóa để ta mở lòng lắng nghe và học hỏi từ những người khác, kể cả những người “không ở trong hoàn cảnh của mình.” Khiêm nhường không có nghĩa là phủ nhận trải nghiệm cá nhân, nhưng là chấp nhận rằng sự thật và khôn ngoan có thể đến từ nhiều nguồn khác nhau – kể cả từ những người mà ta nghĩ là “ở ngoài.”

Chúa Giêsu, trong Tin Mừng, đã từng nói: “Ai có tai thì nghe” (Mt 11,15). Nghe không chỉ là hành động vật lý, mà còn là thái độ sẵn sàng mở lòng. Người biết lắng nghe không chỉ nghe bằng tai, mà còn nghe bằng trái tim và lý trí, để nhận ra đâu là sự thật, đâu là điều mình cần.

Kết luận

Suy nghĩ “Ở ngoài thì biết gì mà nói” có thể xuất phát từ sự tự vệ hoặc thành kiến, nhưng nó không phải là cách tiếp cận đúng để đi tìm sự thật. Chúng ta được mời gọi sống trong sự khiêm nhường, mở lòng lắng nghe và phân định. Kinh nghiệm cá nhân là quý giá, nhưng sự thật không chỉ thuộc về người đã trải nghiệm, mà còn thuộc về Chúa – Đấng ban sự khôn ngoan qua nhiều kênh khác nhau.

Hãy nhớ rằng, điều quan trọng không phải là người nói đã trải qua hoàn cảnh đó hay chưa, mà là lời họ nói có phù hợp với chân lý, với lẽ phải, và với ánh sáng của Chúa hay không. Vậy nên, thay vì nhanh chóng phán xét, chúng ta hãy dừng lại, lắng nghe, và cầu nguyện để tìm ra đâu là ý muốn của Thiên Chúa trong những lời khuyên mình nhận được.

Phải Làm Gì?

Người ta hỏi tôi dùng lời khuyên nào cho các đôi vợ chồng đang phải khổ sở tranh đấu trong quan hệ hôn nhân. Tôi luôn trả lời: cầu nguyện và tha thứ. Đối với những thanh thiếu niên lớn lên từ những gia đình bạo lực, tôi cũng nói: cầu nguyện và tha thứ. Và đối với cả bà mẹ đơn thân không được gia đình nâng đỡ, tôi cũng nói: hãy cầu nguyện và tha thứ. Thánh Têrêsa Calcutta (1910- 1997)