Trí tuệ nhân tạo không phải vấn đề bên lề với Đức Giáo hoàng Lêô XIV

[Maius]

Ngay từ những ngày đầu tiên trong sứ vụ Giáo hoàng, Đức Thánh Cha Lêô XIV đã cho thấy ngài không né tránh những vấn đề gai góc của thời đại. Một trong những chủ đề được ngài nhắc đến sớm nhất và rõ ràng nhất chính là trí tuệ nhân tạo (AI), lĩnh vực công nghệ đang phát triển với tốc độ chóng mặt và đầy hứa hẹn, nhưng cũng ẩn chứa không ít nguy cơ về luân lý, xã hội và nhân bản.​

---

Ảnh: Vatican News​

Lựa chọn tông hiệu mang thông điệp thời đại​

Trong bài phát biểu đầu tiên trước Hồng y Đoàn, Đức Giáo hoàng chia sẻ rằng chính mối quan tâm về trí tuệ nhân tạo đã góp phần định hình quyết định chọn tông hiệu Lêô XIV:

“Tôi chọn tên là Lêô XIV… vì Đức Giáo hoàng Lêô XIII đã ban hành Thông điệp Rerum Novarum, bàn về vấn đề xã hội trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất. Ngày nay, Giáo hội tiếp tục sứ mạng đó giữa cuộc cách mạng công nghiệp mới với trí tuệ nhân tạo đặt ra những thách đố mới cho phẩm giá con người, công lý và lao động.”

Qua lời khẳng định này, Đức Giáo hoàng đã đặt AI vào trung tâm của sứ vụ mục vụ trong một thế giới ngày càng số hóa.​

Cảnh báo trước những nguy cơ luân lý và xã hội​

Trong các phát biểu kế tiếp từ cuộc gặp Hồng y Đoàn đến buổi họp báo với giới truyền thông Đức Thánh Cha đã liên tục nhấn mạnh rằng AI có “tiềm năng to lớn”, nhưng đồng thời đòi hỏi trách nhiệm luân lý rất cao để “bảo đảm được sử dụng vì lợi ích của toàn thể nhân loại.”

Ngài đặc biệt lo ngại rằng sự phát triển AI không được kiểm soát sẽ dẫn đến bất công lao động, xâm phạm phẩm giá con người, và làm xói mòn chân lý đạo đức. Những lo ngại đó không chỉ mang tính lý thuyết. Trong thời gian gần đây, Vatican đã phải đối diện với những vụ việc giả mạo nghiêm trọng, như các video deepfake gán lời lẽ không có thật cho chính Đức Lêô XIV, hay tài khoản mạng xã hội của các giám mục bị tấn công và theo dõi các nội dung không phù hợp.
​

Một Đức Giáo hoàng của thời đại kỹ thuật số​

Sự quyết đoán của Đức Lêô XIV được nhiều nhà quan sát cho là “mạnh dạn”, thậm chí “gây bất ngờ”, ngay cả với các chuyên gia trong Giáo hội. Linh mục Paolo Benanti tu sĩ Dòng Phanxicô và hiện là cố vấn hàng đầu của Vatican về đạo đức AI chia sẻ: “Chỉ mới 15 năm trước, khi tôi muốn nghiên cứu về người máy và tăng cường con người tại Đại học Giáo hoàng, các giáo sư nghĩ tôi bị điên. Giờ đây, một giáo hoàng đã đặt AI là ưu tiên hàng đầu.”

Không chỉ mang kiến thức toán học và giáo luật vào sứ vụ mục tử, Đức Giáo hoàng Lêô XIV còn mang đến cho Giáo hội một tầm nhìn mục vụ rõ ràng trong thời đại công nghệ: phải hiện diện cách tỉnh thức và có định hướng trong thế giới số hóa.
​

Câu hỏi đạo đức và viễn cảnh tương lai​

Từ các chủ đề như robot giải tội, người yêu AI, đến việc sử dụng chatbot trong hộ giáo nhiều ví dụ thực tế đang thách thức ranh giới giữa công nghệ và đức tin. Liệu máy tính có thể phạm tội? Liệu một chương trình AI có thể “xưng tội” hoặc “giải tội”? Ai sẽ chịu trách nhiệm lập trình viên hay chính cỗ máy?

Giáo hội dưới triều đại Đức Lêô XIV không tìm cách né tránh những câu hỏi này. Trái lại, ngài kêu gọi các mục tử, giảng viên, giáo lý viên hãy trở nên thành thạo hơn trong thế giới truyền thông hiện đại, vì nếu “việc tái truyền giảng Tin Mừng” muốn hiệu quả, thì cần “phải hiểu rõ ngữ cảnh truyền giáo trong một thế giới bị chi phối bởi truyền thông và công nghệ.”
​

Một Giáo hội tỉnh thức trong kỷ nguyên AI​

Có thể nói, việc Đức Giáo hoàng Lêô XIV đặt AI vào trung tâm diễn ngôn đầu tiên của mình không chỉ là một động thái mang tính chiến lược, mà còn là một lời kêu gọi khẩn thiết cho toàn Giáo hội: Phải bước vào thế giới mới này với đức tin sáng suốt, với lòng yêu mến sự thật và với tinh thần bảo vệ nhân vị.

Ngài không xem AI như một “vấn đề bên lề” mà như một “mặt trận trung tâm” trong sứ vụ mục vụ, luân lý và thần học của Giáo hội ở thế kỷ XXI.

Biên tập theo: Rational Sheep​