Đức Thánh Cha nói với G7: AI ‘không khách quan cũng không trung lập’

[con sóng nhỏ]

Trong bài phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh G7, Đức Thánh Cha Phanxicô thảo luận về mối đe dọa và hứa hẹn của trí tuệ nhân tạo, 'tình trạng con người công nghệ', việc ra quyết định giữa con người và thuật toán, các bài tiểu luận do AI viết và sự cần thiết của hợp tác chính trị về công nghệ.​

Chiều thứ Sáu, Đức Thánh Cha Phanxicô đã phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo G7 ở Puglia, Ý.
Ngài là vị Giáo hoàng đầu tiên phát biểu tại diễn đàn quy tụ các nhà lãnh đạo của Hoa Kỳ, Anh, Ý, Pháp, Canada, Đức và Nhật Bản.​

---

AI: Nguy hiểm và hứa hẹn

Đức Thánh Cha đã dành bài phát biểu của mình tại G7 về chủ đề trí tuệ nhân tạo.

Ngài bắt đầu bằng việc nói rằng sự ra đời của AI đại diện cho “một cuộc cách mạng công nghiệp-nhận thức thực sự” sẽ dẫn đến “những biến đổi mang tính thời đại phức tạp”.

Những biến đổi này, Đức Giáo Hoàng nói, có tiềm năng vừa tích cực – chẳng hạn, “dân chủ hóa khả năng tiếp cận kiến thức”, “sự tiến bộ theo cấp số nhân của nghiên cứu khoa học”, và giảm bớt “công việc đòi hỏi khắt khe và gian khổ” – và tiêu cực – chẳng hạn, “sự bất công lớn hơn giữa các quốc gia tiên tiến và đang phát triển hoặc giữa các tầng lớp xã hội thống trị và bị áp bức”.

Đức Thánh Cha Phanxicô chào mừng các nhà lãnh đạo G7​

Tình trạng con người - công nghệ

Lưu ý rằng AI “trên hết là một công cụ”, Đức Thánh Cha đã nói về điều mà ngài gọi là tình trạng con người công nghệ.

Ngài giải thích rằng ngài đang đề cập đến thực tế là mối quan hệ của con người với môi trường luôn được điều hòa bởi các công cụ mà họ tạo ra.

Đức Giáo Hoàng nói, một số người coi đây là một điểm yếu, hoặc một sự thiếu sót; tuy nhiên, ngài lập luận, trên thực tế nó là một điều gì đó tích cực. Ngài nói, điều đó bắt nguồn từ thực tế rằng chúng ta là những sinh vật “có khuynh hướng hướng tới những gì nằm bên ngoài chúng ta”, những sinh vật “hoàn toàn cởi mở với thế giới bên kia”.

Sự cởi mở này, Đức Giáo Hoàng Phanxicô nói, vừa là gốc rễ của “tình trạng con người-công nghệ” của chúng ta, vừa là gốc rễ của sự cởi mở của chúng ta với người khác và với Thiên Chúa, cũng như là gốc rễ của sự sáng tạo nghệ thuật và trí tuệ của chúng ta.

Đức Thánh Cha nói chuyện với G7​

Quyết định: con người so với máy móc

Sau đó Đức Thánh Cha chuyển sang chủ đề đưa ra quyết định.

Ngài nói rằng AI có khả năng đưa ra “các lựa chọn thuật toán” - tức là các lựa chọn “kỹ thuật” “trong số một số khả năng dựa trên các tiêu chí được xác định rõ ràng hoặc dựa trên các suy luận thống kê”.

Tuy nhiên, con người “không chỉ lựa chọn mà trong thâm tâm còn có khả năng quyết định”.

Điều này là do, Đức Giáo Hoàng giải thích, họ có khả năng khôn ngoan, điều mà người Hy Lạp cổ đại gọi là phronesis (một loại trí thông minh liên quan đến hành động thực tế) và khả năng lắng nghe Kinh Thánh.

Do đó, điều rất quan trọng, Đức Giáo Hoàng nhấn mạnh, là những quyết định quan trọng “luôn luôn được giao cho con người”.

Để làm ví dụ cho nguyên tắc này, Đức Thánh Cha chỉ ra việc phát triển các loại vũ khí tự động gây chết người – có thể cướp đi mạng sống con người mà không cần sự can thiệp của con người – và nói rằng cuối cùng chúng phải bị cấm.

Thuật toán 'không khách quan cũng không trung lập'

Đức Thánh Cha cũng nhấn mạnh rằng các thuật toán được trí tuệ nhân tạo sử dụng để đưa ra các lựa chọn “không khách quan cũng không trung lập”.

Ngài chỉ ra các thuật toán được thiết kế để giúp các thẩm phán quyết định có nên áp dụng biện pháp giam giữ tại nhà cho các tù nhân hay không. Ngài cho biết, những chương trình này đưa ra lựa chọn dựa trên dữ liệu như loại hành vi phạm tội, hành vi trong tù, đánh giá tâm lý và nguồn gốc dân tộc của tù nhân, trình độ học vấn và xếp hạng tín dụng.

Tuy nhiên, Đức Thánh Cha nhấn mạnh, đây là cách rút gọn: “con người luôn phát triển và có khả năng làm chúng ta ngạc nhiên bởi hành động của họ. Đây là điều mà máy móc không thể tính đến được”.

Một vấn đề nữa, Đức Thánh Cha nhấn mạnh, là các thuật toán “chỉ có thể kiểm tra các thực tế được chính thức hóa bằng các thuật ngữ số:”

Đức Thánh Cha phát biểu tại G7​

Bài tiểu luận do AI tạo ra

Sau đó, Đức Thánh Cha chuyển sang xem xét thực tế là nhiều sinh viên đang ngày càng dựa vào AI để hỗ trợ họ trong việc học tập và đặc biệt là trong việc viết bài luận.

Đức Giáo Hoàng nói, thật dễ dàng để quên rằng “nói đúng ra, cái gọi là trí tuệ nhân tạo có tính sáng tạo không thực sự là ‘có tính sáng tạo’” – nó không “phát triển các phân tích hoặc khái niệm mới” mà đúng hơn là “lặp lại những gì nó tìm thấy, mang lại cho chúng một hình thức hấp dẫn.”

Điều này, Đức Giáo Hoàng nói, có nguy cơ “làm suy yếu chính tiến trình giáo dục”.

Ông nhấn mạnh, giáo dục phải mang lại cơ hội cho “sự phản chiếu chân thực”, nhưng thay vào đó “có nguy cơ bị giảm xuống mức lặp lại các quan niệm, vốn sẽ ngày càng được đánh giá là không thể chối cãi được, chỉ vì chúng liên tục lặp lại”.

Hướng tới một “đạo đức thuật toán”

Kết thúc bài phát biểu của mình, Đức Thánh Cha nhấn mạnh rằng AI luôn được định hình bởi “thế giới quan của những người đã phát minh và phát triển nó”.

Ngài nói, một mối quan tâm đặc biệt về vấn đề này là ngày nay “ngày càng khó tìm được sự đồng thuận về các vấn đề chính liên quan đến đời sống xã hội” - ngày càng có ít sự đồng thuận, tức là về triết lý nên hình thành trí tuệ nhân tạo.

Do đó, điều cần thiết, Đức Giáo Hoàng nói, là sự phát triển của một “đạo đức thuật toán”, một loạt các nguyên tắc “toàn cầu và đa nguyên”, vốn “có khả năng tìm được sự hỗ trợ từ các nền văn hóa, tôn giáo, các tổ chức quốc tế và các tập đoàn lớn”.

Đức Thánh Cha nói: “Nếu chúng ta đấu tranh để xác định một tập hợp các giá trị toàn cầu duy nhất, thì ít nhất chúng ta có thể” tìm thấy những nguyên tắc chung để giải quyết và giải quyết những vấn đề nan giải hoặc xung đột liên quan đến cách sống”.

Đức Thánh Cha lắng nghe một can thiệp khác của G7​

Một nền chính trị cần thiết

Đối mặt với thách thức này, Đức Giáo Hoàng nói, “hành động chính trị là hết sức cần thiết”.

“Chỉ có một nền chính trị lành mạnh, liên quan đến các lĩnh vực và kỹ năng đa dạng nhất”, Đức Giáo Hoàng nhấn mạnh, mới có khả năng giải quyết những thách thức và hứa hẹn của trí tuệ nhân tạo.

Đức Thánh Cha Phanxicô kết luận rằng mục tiêu không phải là “ngăn chặn sự sáng tạo của con người và những lý tưởng tiến bộ của nó” mà là “hướng năng lượng đó theo những kênh mới”.

Bạn có thể tìm thấy toàn văn bài phát biểu của Đức Thánh Cha tại G7 tại đây.
​

Nguồn: Vatican News​

​