"Đến mà xem": Phương pháp của truyền thông đích thực

[giolanh]

Sự phát triển chóng mặt của phương tiện kỹ thuật số, nhất là của trí tuệ nhân tạo, đã hỗ trợ con người rất nhiều trong mọi lãnh vực của đời sống, làm thay đổi cung cách làm việc của con người, đặc biệt trong lãnh vực truyền thông.​

Ở nhà làm báo

Ngày nay, một nhà báo, với sự hỗ trợ của công nghệ hiện đại, chỉ cần ngồi ở Tòa soạn hoặc ở nhà, họ có thể tiếp cận với nguồn thông tin vô tận từ khắp thế giới và xào nấu thành những bài báo, bài phóng sự như thể họ là chứng nhân.

Đặc biệt với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo tạo sinh, một nhà báo, với vài thông tin cung cấp, có thể nhờ AI tạo ra các nội dung như văn bản, hình ảnh, âm thanh, video… như con người, thậm chí còn nhanh hơn con người.

Theo một nguồn tin dấu tên, hiện nay, khoảng 60% sản phẩm truyền thông tại Việt Nam có dấu ấn của trí tuệ nhân tạo (AI).

Ảnh: detailformation.com​

Đức Giáo hoàng Phanxicô gọi đây là "cuộc khủng hoảng của công nghệ đưa tin" (x. Phanxicô, Sứ điệp ngày Thế giới Truyền thông lần thứ 55, ngày 23/1/2021). Cuộc khủng hoảng này "có nguy cơ dẫn đến những bài phóng sự được tạo ra trong các tòa soạn, trước máy tính cá nhân hoặc công ty và trên mạng xã hội, mà không bao giờ đi ra đường, gặp gỡ trực tiếp người ta để tìm hiểu các câu chuyện hoặc để xác minh trực tiếp các tình huống nhất định." (Ibid)

Đến mà xem

Theo giáo huấn của Giáo hội Công giáo, truyền thông đích thực là "thuật lại chân lý của cuộc sống – điều làm nên câu chuyện lịch sử" (x. Sứ điệp cho Ngày Truyền thông Thế giới lần thứ 54, ngày 24/1/2020), nên một nhà báo chân chính "phải vượt qua thái độ tự mãn cho rằng họ "biết tuốt mọi sự". Trái lại, họ cần phải "tự mình đi xem, dành thời gian đến với người ta, lắng nghe câu chuyện của họ và đối diện với thực tế".

"Đến mà xem!" Đó là phương pháp mà Chúa Giêsu đã đòi hỏi các môn đệ khi họ tò mò muốn biết về Người (Ga 1, 39). Đó cũng là đề nghị mà Philippe nói với Nathanaen, khi Nathanaen nghi ngờ sự kiện Philippe kể rằng đã gặp Đấng Mesia (Ga 1, 45-46). Đó cũng là cách đức tin Kitô giáo bắt đầu và được thông truyền: như một sự hiểu biết trực tiếp, phát sinh từ trải nghiệm, chứ không phải từ tin đồn. (x. Phanxicô, Sứ điệp ngày Thế giới Truyền thông lần thứ 55, ngày 23/1/2021)

Ngoài ra, “Hãy đến mà xem” chính là phương pháp đơn giản nhất để biết một tình huống. Đó là cách kiểm chứng thông tin trung thực nhất, bởi vì, nếu muốn biết, chúng ta cần phải tiếp xúc, cần phải để cho người đối diện nói và đưa ra chứng từ.

Phương pháp của truyền thông đích thực

Điều này đặc biệt đúng và cần thiết đối với ngành báo chí, bởi vì, để có những bản tường thuật về thực tại, các phóng viên "phải sẵn sàng lên đường và mong muốn được nhìn thấy", nhờ đó giúp cho công luận biết rõ được "những nỗi cơ cực của các nhóm thiểu số bị bức hại ở nhiều nơi trên thế giới, rất nhiều trường hợp áp bức và bất công gây ra cho người nghèo và môi trường, và nhiều cuộc chiến tranh sẽ không ai biết đến nếu không có họ." (Ibid)

Bên cạnh đó, sự lan tràn những thông tin sai lạc trên mạng xã hội đòi sự phân định, cũng như vì phải chịu trách nhiệm đạo đức về các thông tin họ chia sẻ, nhất là trách nhiệm phải làm chứng cho sự thật, đòi họ phải "ra đi - đến mà xem" để thấy và chia sẻ. (Ibid)

Kết luận

Trong lãnh vực truyền thông, cũng như trong mọi lãnh vực giao tiếp của đời sống, không gì có thể thay thế được việc đến nhìn tận mắt, vì lời nói chỉ có hiệu quả nếu nó được “nhìn thấy”, nếu nó lôi cuốn người khác vào trải nghiệm, đối thoại. Vì thế, lời mời “đến mà xem” đã và vẫn cứ mãi là điều cần thiết.

Chân phước Manuel Lozano Garrido, nhà báo Tây Ban Nha, đã khuyên các đồng nghiệp của mình: “Hãy mở to mắt ngạc nhiên với những gì bạn nhìn thấy, để bàn tay của bạn chạm vào sự tươi mới và sinh động của mọi sự, để khi người khác đọc những gì bạn viết, họ cũng có thể tận tay chạm vào phép màu rực rỡ của cuộc sống.”​