Chọn kinh tế hay chọn môi trường?

Tùng Lâm · 18/12/23

"Muốn bắt cá, bắt tôm hay nhà máy, cứ chọn đi! Nếu chọn cả hai thì làm thủ tướng cũng không giải quyết được…” Ông Chu Xuân Phàm - trưởng văn phòng Formosa tại Hà Nội đã có những phát biểu “gây sốc” như vậy khi trả lời phóng viên Tuổi Trẻ vào sáng 25-4.-2016.
Lời phát biểu của ông Chu Xuân Phàm đã đặt ra một giả thiết rằng: Cá tôm với thép là hai giá trị đối nghịch nhau, chỉ một trong hai được tồn tại mà thôi. Vì một khi đã xây dựng nhà máy thép và xả thải ra biển thì chắc chắn lượng cá tôm sẽ ít đi, không thể nào chọn cả hai được. Liệu điều này có đúng không?

Tương tự với câu hỏi rộng hơn “Chọn kinh tế hay môi trường?”. Liệu có phải kinh tế đối lập với môi trường. Nếu phát triển kinh tế thì đồng nghĩa với việc hủy hoại môi trường và ngược lại nếu muốn bảo vệ môi trường thì đồng nghĩa với việc không thể phát triển kinh tế. Nếu đúng vậy thì các nước có nền kinh tế phát triển chắc hẳn đang phải sống trong một môi trường bị ô nhiễm và tàn phá nghiêm trọng. Thực tế là các top 10 các quốc gia sạch nhất (Theo kết quả đánh giá EPI 2022) gồm: Đan Mạch, Vương quốc Anh, Phần Lan, Malta, Thuỵ Điển, Luxembourg, Slovenia, Austria, Thụy Sĩ, Iceland. Đây đều là những quốc gia có nền kinh tế phát triển, thu nhập bình quân đầu người cao. Có thể thấy kinh tế và môi trường không phải là hai mặt đối lập nhau. Ngược lại, môi trường và kinh tế thuộc về nhau. Câu hỏi mà chúng ta nên đặt ra không phải là “chọn kinh tế hay môi trường” mà là “làm thế nào có thể sử dụng tài nguyên thiên nhiên một cách hợp lý để phát triển kinh tế một cách ổn định lâu dài?”. Một khi đặt câu hỏi sai thì không thể tìm ra đáp án đúng.

Làm thế nào có thể sử dụng tài nguyên thiên nhiên một cách hợp lý để phát triển kinh tế một cách ổn định lâu dài?

Phát triển bền vững cần là một nguyên tắc chỉ đạo.

Tính bền vững nhằm đạt được sự công bằng giữa các thế hệ, sự gắn kết xã hội và thực hiện theo trách nhiệm quốc tế. Việc mở một nhà máy để tạo công ăn việc làm cho người dân tại một vùng miền là một điều cần thiết. Nhưng nếu vì thế mà gây ra hậu quả nghiêm trọng cho các thế hệ sau như làm ô nhiễm môi trường, cạn kiệt tài nguyên, nguồn nước và không khí bị nhiễm độc gây ung thư thì đó là hành động đáng lên án. Thay vì tối đa hóa lợi nhuận mà gây hậu quả nghiêm trọng đến nền sinh thái, các xí nghiệp cần có những biện pháp giảm thiểu tác động xấu đến môi trường. Điều này có thể khiến chi phí ban đầu tăng cao nhưng sẽ đảm bảo cho sự phát triển bền vững của vùng. Nhà nước cũng cần có các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp như giảm thuế trong những năm đầu, giảm bớt các thủ tục gây khó khăn cho doanh nghiệp hay các chi phí bôi trơn.

Chia sẻ của cải:

Ở một số vùng đất bị xói mòn, hoang mạc hóa, vùng sâu vùng xa. Họ thiếu những phương tiện kinh tế, kỹ thuật để có thể ổn định cuộc sống. Trong hoàn cảnh đó, nạn đói nghèo buộc họ phải khai thác môi trường đến kiệt quệ. Nhiều dân tộc ở miền núi phía bắc quen với tập tục di canh di cư, họ sẽ đốt rừng làm nương rẫy để trong lúa, sau vài vụ mùa đất hết độ phì nhiều họ sẽ phải tiếp tục di chuyển và đốt khu rừng khác để canh tác. Cần có sự phối hợp giữa nhà nước và các doanh nghiệp, cung cấp cho người dân ở các vùng khó khăn những phương tiện kinh tế và kỹ thuật để họ có chuyển từ di canh di cư sang định canh định cư.

Ưu tiên phát triển các ngành ít tác động đến môi trường như du lịch và thể thao.

(Ảnh:CNN)

Tại những nơi thiên nhiên ban tặng cho hệ sinh thái đa dạng, phong cảnh đẹp thì cần ưu tiên cho phát triển du lịch một cách bền vững. Một cánh rừng nguyên sinh có thể để khai thác gỗ hoặc làm điểm du lịch sinh thái. Một ngọn núi có thể khai thác làm xi măng hoặc để phát triển các hoạt động leo núi, ngắm cảnh. Chính quyền cần có trao đổi với người dân để quyết định xem sẽ ưu tiên phát triển theo hướng nào để vừa đảm bảo phát triển kinh tế, tạo công ăn việc làm và bảo vệ môi trường sinh thái.

Hình thành lối sống mới:

Trách nhiệm bảo vệ môi trường không chỉ đến từ các doanh nghiệp mà còn bởi tất cả mọi người. Mỗi cá nhân cần ý thức trong việc sử dụng các nguồn tài nguyên một cách tiết kiệm, ưu tiên sử dụng các sản phẩm tái chế, cùng nhau giữ môi trường xanh-sạch-đẹp.