Quảng cáo và sự thật: hướng dẫn của Giáo hội về dịch vụ quảng cáo

nannerl · Thứ hai lúc 1:29 PM

Quảng cáo là một lực lượng mạnh mẽ định hình nhận thức của công chúng về sản phẩm, dịch vụ và thậm chí cả giá trị xã hội. Nhưng giữa những chiến dịch hào nhoáng, thông điệp khéo léo và hình ảnh bóng bẩy, sự thật ở đâu? Liệu quảng cáo có phải là một công cụ truyền tải thông tin trung thực, hay nó chỉ là nghệ thuật thuyết phục được thiết kế để thao túng cảm xúc và hành vi của con người?

Ảnh: uniquevietnam.vn

Một mối quan hệ phức tạp

Bản chất của quảng cáo không phải là truyền đạt sự thật một cách khách quan, mà là thu hút sự chú ý và thúc đẩy hành động của người tiêu dùng. Một chiến dịch quảng cáo thành công không chỉ cần giới thiệu sản phẩm, mà còn phải khơi gợi cảm xúc, xây dựng mong muốn và tạo ra nhu cầu. Điều này dẫn đến một thực tế: nhiều quảng cáo chỉ phản ánh một phần sự thật – hoặc trong một số trường hợp, có thể làm sai lệch sự thật để phục vụ mục đích thương mại.

Ví dụ, trong ngành công nghiệp thực phẩm, không ít nhãn hàng sử dụng các thuật ngữ như “tự nhiên”, “không chất bảo quản” hay “hữu cơ” để đánh lừa người tiêu dùng, ngay cả khi các sản phẩm này chỉ đáp ứng một phần nhỏ của những tiêu chí đó. Các quảng cáo mỹ phẩm thường phóng đại công dụng của sản phẩm, sử dụng hình ảnh đã qua chỉnh sửa hoặc lời chứng thực không hoàn toàn trung thực để thu hút khách hàng.

Dù liên tục bị phản ánh nhưng tình trạng quảng cáo sản phẩm lố, quảng cáo sai sự thật vẫn diễn ra khiến công chúng bức xúc. Ảnh: Thanhnien.vn

Quy định và đạo đức trong quảng cáo

Mặc dù có những quy định nhằm hạn chế thông tin sai lệch, quảng cáo vẫn có những “vùng xám” mà các doanh nghiệp có thể tận dụng. Trong thực tế, nhiều công ty tìm cách lách luật bằng cách sử dụng những thuật ngữ mơ hồ hoặc phô trương các lợi ích mà không đề cập đến những hạn chế.

Một số chiến dịch đã bị phanh phui vì đưa ra thông tin không đúng sự thật. Điển hình như mới gần đây, một sản phẩm kẹo rau củ của một số Youtuber và Livestreamer nổi tiếng bị bóc trần quảng cáo không đúng sự thật với câu nói: "Một viên kẹo tương đương một đĩa rau". Tương tự, các công ty dược phẩm nhiều lần bị chỉ trích vì quảng cáo thuốc với những tuyên bố chưa được kiểm chứng đầy đủ.

Quảng cáo sai sự thật - "Một viên kẹo tương đương một đĩa rau". Ảnh: baothainguyen.vn

Quan điểm của Giáo huấn Xã hội của Giáo hội Công giáo về quảng cáo

Giáo huấn Xã hội của Giáo hội Công giáo không phản đối quảng cáo nhưng nhấn mạnh rằng nó phải phục vụ sự thật, phẩm giá con người và công ích. Truyền thông, bao gồm cả quảng cáo, phải hướng đến việc cung cấp thông tin trung thực và hữu ích, thay vì thao túng hoặc bóp méo sự thật.

Trong tài liệu "Đạo đức trong quảng cáo" (1997) của Hội đồng Tòa Thánh về Truyền thông Xã hội, Giáo hội nêu rõ:

Quảng cáo phải tôn trọng sự thật: Việc cường điệu hóa hoặc che giấu sự thật trong quảng cáo có thể dẫn đến việc đánh lừa người tiêu dùng, gây tổn hại đến quyền lợi của họ. Điều này vi phạm nguyên tắc luân lý về sự trung thực.
Không được thao túng hoặc gây hại đến giá trị con người: Một số quảng cáo khai thác nỗi sợ hãi, lòng tham, hoặc các khuynh hướng tiêu cực khác để thúc đẩy tiêu dùng. Điều này đi ngược lại phẩm giá con người.
Phải phục vụ công ích: Quảng cáo không chỉ nhằm tối đa hóa lợi nhuận mà còn phải đóng góp vào lợi ích chung của xã hội, không kích thích lối sống vật chất hoặc tiêu dùng quá mức.

Người tiêu dùng có thể làm gì?

Quảng cáo ngày càng tinh vi, người tiêu dùng cần nâng cao khả năng nhận diện sự thật. Việc kiểm tra nguồn thông tin, đọc kỹ nhãn sản phẩm và tham khảo các đánh giá độc lập là những cách quan trọng giúp tránh bị lừa dối.

Các doanh nghiệp và chuyên gia quảng cáo cần thực hành đạo đức nghề nghiệp, đặt lợi ích của con người và xã hội lên trên lợi nhuận. Các Kitô hữu làm việc trong lĩnh vực quảng cáo được mời gọi trở thành những người “loan báo sự thật” ngay trong ngành công nghiệp này.

Phải làm gì?

Docat 45: Làm thế nào để bảo vệ các phương tiện truyền thông khỏi bị lạm dụng?

Chúng ta cần dứt khoát chống lại việc sử dụng sai các phương tiện truyền thông. Thị trường cần tự do, nhưng cũng cần thiết lập các mục tiêu luân lý. Những đơn vị cung cấp các nguồn truy cập thông tin, dịch vụ, và diễn đàn, hơn bao giờ hết cần phải chấp nhận chuẩn mực đạo đức hướng đến ích chung và thăng tiến con người. Sự hạ thấp giá trị của giới tính con người, tệ hại hơn cả là phát tán các phim ảnh khiêu dâm trẻ em, là một tội lạm dụng nghiêm trọng thách thức những ai có trách nhiệm mà lại làm ngơ. Cũng thế, tất cả các kiểu đám đông mạng hùa nhau quấy rối hay gây xáo trộn đang tràn lan khắp nơi, do việc có thể giấu mặt trên Internet, là không thể chấp nhận. Có những mối nguy hại do các công ty như Google, Facebook,... (hay thậm chí do chính quyền) sử dụng sai và lạm dụng thông tin dữ liệu, nên điều quan trọng là chúng ta không nên tiết lộ trên mạng mọi thứ về bản thân, và không dùng điện thoại thông minh để chụp (hay tự chụp) những kiểu ảnh riêng tư.