Đồng hành cùng người cận tử: 5 giai đoạn tâm lý và những kinh nghiệm quý giá

Đến mà xem · Hôm qua, lúc 4:45 PM

Trong khuôn khổ Thánh lễ Bổn mạng Giới Y tế Công giáo Tổng Giáo phận Sài Gòn diễn ra Chúa Nhật ngày 6.7.2025, nhân dịp mừng 450 năm Thánh Camillo trở lại, Cha Arnaldo Pangrazzi, MI — Tỉnh dòng Camillô Tây Ban Nha — đã có buổi chia sẻ với đề tài: "Thêm trái tim vào đôi tay: đồng hành với người cận tử trong chăm sóc giảm nhẹ", do Cha Gioan B. Phương Đình Toại, MI thông dịch.

Cha Arnaldo nhấn mạnh rằng, chăm sóc người cận tử không chỉ là chữa trị thể lý mà còn là hành trình tinh thần sâu sắc, nơi bệnh nhân và gia đình cùng bước vào một mầu nhiệm lớn lao của sự sống và cái chết.

Phailamgi_Đồng hành cùng người cận tử 5 giai đoạn tâm lý và những kinh nghiệm quý giá 1.jpg

Ảnh: phailamgi

Năm giai đoạn tâm lý của người cận tử

Dựa trên nghiên cứu của bác sĩ Elisabeth Kübler-Ross, Cha Arnaldo đã trình bày năm giai đoạn tâm lý mà người cận tử có thể trải qua khi đối diện với cái chết.

Giai đoạn đầu tiên là chối bỏ. Nhiều bệnh nhân khi nhận tin dữ thường phản ứng bằng cách phủ nhận: “Tôi không thể bệnh nặng đến vậy”, “Bác sĩ chắc đã nhầm”. Đây là cơ chế tự vệ tự nhiên giúp họ có thêm thời gian thích nghi với thực tế.

Tiếp theo là giận dữ. Khi không thể chối bỏ, họ có thể nổi giận với bác sĩ, gia đình, hoặc thậm chí với Thiên Chúa. Họ đặt câu hỏi: “Tại sao lại là tôi?”, “Tôi đã sống tốt, tại sao tôi phải chịu đựng?”.

Giai đoạn thứ ba là mặc cả, thương lượng. Người bệnh cố gắng thương lượng với Chúa, với chính mình hoặc với gia đình: “Nếu con khỏi bệnh, con sẽ làm việc thiện nhiều hơn”, “Nếu tôi được sống thêm, tôi sẽ thay đổi cách sống”. Đây là một giai đoạn mang tính hy vọng và tìm kiếm chút quyền kiểm soát trong tình huống bất lực.

Khi thực tế bệnh tật dần trở nên rõ ràng, bệnh nhân bước vào giai đoạn trầm cảm. Họ đau buồn vì mất đi những kế hoạch dang dở, mất vai trò xã hội, hoặc lo lắng về tương lai của người thân. Giai đoạn này đòi hỏi sự đồng hành tinh tế và sự hiện diện lặng lẽ của người chăm sóc.

Cuối cùng là giai đoạn chấp nhận. Đây không phải là sự buông xuôi mà là sự đón nhận thực tại với tinh thần bình an, chuẩn bị cho cuộc hành trình về với Chúa. Ở giai đoạn này, bệnh nhân thường sẵn sàng hòa giải với người thân, tha thứ cho chính mình và mọi người xung quanh.

Không phải bệnh nhân nào cũng trải qua đủ năm giai đoạn này, và mỗi người sẽ có cách trải nghiệm khác nhau. Việc hiểu rõ những giai đoạn này giúp chúng ta đồng hành cách nhẫn nại và tôn trọng.

Phailamgi_Đồng hành cùng người cận tử 5 giai đoạn tâm lý và những kinh nghiệm quý giá 2.jpg

Ảnh: phailamgi

Những kinh nghiệm quý giá khi chăm sóc người cận tử

Cha Arnaldo đã chia sẻ nhiều kinh nghiệm thực tế và sâu sắc từ hành trình hơn 50 năm đồng hành với người bệnh ở nhiều quốc gia. Những kinh nghiệm này được đúc kết thành những nguyên tắc thiết yếu giúp người chăm sóc hiểu và hỗ trợ bệnh nhân một cách toàn diện.

Đồng hành không chỉ với bệnh nhân mà còn với gia đình. Gia đình mang nhiều lo lắng, nỗi sợ và cảm giác bất lực khi thấy người thân đau đớn. Vì thế, họ cũng cần được lắng nghe và hỗ trợ tâm lý. Thậm chí, sau khi bệnh nhân qua đời, việc duy trì liên lạc, hỗ trợ tinh thần cho gia đình vẫn rất quan trọng để giúp họ vượt qua giai đoạn tang chế.

Tôn trọng và khích lệ nhu cầu tinh thần. Bệnh nhân không chỉ cần được chữa lành thể xác mà còn cần được chăm sóc tinh thần. Việc lắng nghe, khích lệ họ chia sẻ nỗi sợ, những ước nguyện, hay những vấn đề còn vướng mắc giúp họ tìm thấy bình an sâu xa.

Giúp bệnh nhân tập trung vào những gì họ vẫn còn. Dù cơ thể dần suy yếu, họ vẫn còn đôi mắt để nhìn, đôi tai để nghe, trái tim để yêu thương. Hướng họ chú ý vào những điều tích cực còn lại giúp họ cảm thấy cuộc đời vẫn có giá trị.

Nhìn cái chết như một mầu nhiệm chứ không phải vấn đề cần giải quyết. Nếu coi cái chết chỉ là một "vấn đề", con người dễ sa vào việc tìm mọi cách kéo dài sự sống bằng mọi giá, kể cả những can thiệp xâm lấn không cần thiết. Nhưng khi nhìn cái chết như một mầu nhiệm, họ học cách đón nhận và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc.

Củng cố đời sống thiêng liêng. Khi thể xác yếu đi, tinh thần và đức tin trở thành nguồn nâng đỡ to lớn. Các bí tích, lời cầu nguyện, sự hiện diện của người thân, của linh mục giúp bệnh nhân chuẩn bị hành trang trở về nhà Cha với tâm hồn bình an.

Sự hiện diện của gia đình và người chăm sóc là món quà quý giá nhất. Sự hiện diện ấy giúp bệnh nhân cảm thấy không bị bỏ rơi, giữ được phẩm giá và cảm nhận tình yêu đến phút cuối. Đối với những người không có gia đình, nhân viên y tế và tình nguyện viên chính là "gia đình" tinh thần giúp họ vơi đi cô đơn.

Học cách lắng nghe sâu. Lắng nghe không chỉ bằng tai mà còn bằng trái tim, để hiểu những điều chưa nói, những nỗi niềm sâu kín mà bệnh nhân muốn chia sẻ. Khi được lắng nghe trọn vẹn, họ cảm thấy được yêu thương, được trân trọng và có thể khép lại cuộc đời trong bình an.

“Thêm trái tim vào đôi tay” — không chỉ là kỹ năng nghề nghiệp, mà còn là sứ mạng yêu thương, là lời mời gọi noi gương Thánh Camillo, để người bệnh không phải bước đi một mình, nhưng được nâng đỡ, đồng hành bằng tất cả trái tim và đức tin.

Nguyện xin Thánh Camillo chuyển cầu, chúc lành cho tất cả những người đang phục vụ trong ngành y tế Công giáo, để mỗi đôi tay trở thành công cụ của lòng thương xót và mỗi trái tim luôn rực cháy yêu thương.