Tìm hiểu thêm cụm từ "Công giáo Rôma" và "Công giáo"

[nannerl]

Tại Việt Nam, khi nói đến đạo Công giáo, nhiều người thường dùng thuật ngữ “Công giáo La Mã” hay "Công giáo Rôma" để phân biệt với các tôn giáo khác. Cụm từ này đã trở nên quen thuộc và gắn liền với hình ảnh của người Công giáo trong nước. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là: Tại sao lại có thuật ngữ này? Liệu việc gọi như vậy có thực sự phản ánh đúng bản chất của Giáo hội Công giáo mà chúng ta đang theo?​

---

Ảnh: Mateus Campos Felipe/Unsplash​

Lịch sử và nguồn gốc của thuật ngữ "Công giáo Rôma"​

Thuật ngữ “Roman” (Rôma) để mô tả Giáo hội Công giáo không phải là một khái niệm tồn tại từ lâu. Trong thời kỳ Giáo hội sơ khai, các tín hữu ở những nơi như Êphêsô, Côrinhtô, và Alexandria đều tôn trọng quyền tối cao của Đức Giáo hoàng, vị giáo hoàng La Mã . Tuy nhiên, họ không tự gọi mình là Công giáo La Mã. Thay vào đó, họ tuyên xưng niềm tin vào “Giáo hội duy nhất, thánh thiện, công giáo và tông truyền” theo Kinh Tin Kính các Tông đồ.

“Rôma” trong cụm từ Công giáo Rôma mang ý nghĩa trực tiếp là thành phố Rome. Tuy nhiên, trong cách sử dụng hiện đại, đặc biệt là trong thế giới nói tiếng Anh, thuật ngữ này xuất hiện để phân biệt các tín hữu Công giáo với các tín hữu Anh giáo và Chính thống giáo. Điều này có lẽ bắt nguồn từ cộng đồng giáo hội Anh giáo, để làm rõ rằng những tín hữu Công giáo này có liên hệ đặc biệt với Đức Giáo hoàng, vị giám mục của Rome. Tuy nhiên, chính Giáo hội chưa bao giờ chính thức sử dụng thuật ngữ này để định nghĩa về mình. Một số Đức Giáo hoàng đã sử dụng cụm từ này trong một vài văn kiện không chính thức, nhưng không phải để đưa ra định nghĩa chính thức về Giáo hội.

Ảnh: Josh Applegate/Unsplash​

Sự đa dạng trong các nghi thức của Giáo hội Công giáo​

Thực tế, Giáo hội Công giáo không chỉ có một nghi thức duy nhất. Trên toàn cầu, có 24 nghi thức chính thức trong Giáo hội Công giáo. Trong đó, Nghi thức Rôma chỉ là một trong nhiều cách biểu lộ phụng vụ của Nghi thức Latinh. Điều này có nghĩa là, khi chúng ta nói “Công giáo Rôma,” chúng ta thực chất đang nói về một trong những biểu hiện phụng vụ của Nghi thức Latinh, chứ không phải là toàn bộ Giáo hội Công giáo.

Nghi thức Latinh là nghi thức lớn nhất trong Giáo hội, với phần lớn trong số 1,1 tỷ tín hữu Công giáo trên thế giới thuộc về nghi thức này. Tuy nhiên, bên cạnh đó, còn có 23 Nghi thức Đông phương, bao gồm những nhóm tín hữu Công giáo Đông phương hoàn toàn hiệp thông với Đức Giáo hoàng. Tại Công đồng Vatican II, một tài liệu đặc biệt, Orientalium Ecclesiarum, đã được dành riêng cho các Giáo hội Công giáo Đông phương, nhằm tôn vinh và bảo vệ những truyền thống độc đáo của họ.

Do đó, việc sử dụng thuật ngữ “Công giáo Rôma” để mô tả Giáo hội phổ quát có thể gây ra sự hiểu lầm rằng Giáo hội chỉ bao gồm những người thuộc Nghi thức Rôma, mà bỏ qua các tín hữu Công giáo Đông phương. Điều này không chỉ thiếu chính xác mà còn có thể làm giảm giá trị của sự đa dạng phong phú trong các cách thức thờ phượng Thiên Chúa trong Giáo hội

Nghi thức Byzantine. Ảnh: tgpsaigon.net​

Sự phổ quát của Giáo hội Công giáo​

Giáo hội Công giáo tự gọi mình là “công giáo,” một từ có nghĩa là “phổ quát.” Điều này nhấn mạnh rằng Giáo hội của Đức Kitô không bị giới hạn bởi không gian, thời gian, hay văn hóa. Các giám mục của Giáo hội, là những người kế vị của các Tông đồ, luôn hiệp thông với Đức Giáo hoàng, người kế vị Thánh Phêrô.

Trong bối cảnh này, Giáo hội Công giáo Rôma chỉ là Giáo hội địa phương tại thành phố Rome, nơi Đức Giáo hoàng là giám mục. Phần lớn các giáo phận Công giáo trên thế giới thuộc về Nghi thức Latinh, và Nghi thức Rôma là biểu hiện phụng vụ chiếm ưu thế nhất. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là toàn bộ Giáo hội Công giáo chỉ bao gồm Nghi thức Rôma.

Ảnh: Matea Gregg/Unsplash​

Giáo hội Công giáo: Tên gọi phù hợp nhất​

Khi nói về Giáo hội phổ quát, thuật ngữ chính xác và đầy đủ hơn là “Giáo hội Công giáo.” Nếu một giáo phận cụ thể thuộc về Nghi thức Rôma, chúng ta có thể gọi là “Giáo phận Công giáo Rôma” hoặc “Giáo xứ Công giáo Rôma.” Tuy nhiên, điều này không có nghĩa rằng tất cả các tín hữu Công giáo đều phải được gọi là “Công giáo Rôma” trừ khi họ sống ở Rome. Thực tế, chúng ta là Công giáo, và thuật ngữ này bao hàm toàn bộ sự phong phú của các truyền thống và nghi thức trong Giáo hội.

Việc sử dụng thuật ngữ “Công giáo Rôma” không phải là sai, đặc biệt là khi muốn nhấn mạnh sự hiệp thông với Đức Giáo hoàng. Tuy nhiên, cần phải thận trọng để không làm mất đi sự phong phú và giá trị của các nghi thức khác trong Giáo hội. Những người thuộc Nghi thức Đông phương, chẳng hạn như Công giáo Byzantine, Công giáo Hy Lạp, hay Công giáo Chaldean, cũng có quyền tự hào về truyền thống của họ.

Ảnh: lolaapp.com​

Tóm lại​

Kể từ Công đồng Nicêa vào thế kỷ thứ 4, Giáo hội đã chính thức gọi mình là “Giáo hội Công giáo.” Tên gọi này không chỉ thể hiện sự thống nhất mà còn nhấn mạnh tính phổ quát của Giáo hội. Để tôn trọng sự đa dạng trong các nghi thức và truyền thống địa phương, chúng ta nên sử dụng thuật ngữ “Giáo hội Công giáo” khi nói về Giáo hội toàn cầu. Mỗi tín hữu Công giáo, dù thuộc Nghi thức Latinh hay Đông phương, đều là một phần của Giáo hội Công giáo duy nhất, thánh thiện, công giáo và tông truyền.

Trong thế giới ngày nay, khi sự hiểu lầm và chia rẽ dễ dàng xảy ra, việc sử dụng thuật ngữ chính xác để nói về Giáo hội là rất quan trọng. “Giáo hội Công giáo” là một thuật ngữ chính xác, toàn diện, và thể hiện đầy đủ bản chất của Giáo hội mà chúng ta thuộc về.​