Vai trò của Đức Hồng y Thuận trong việc hình thành cuốn Tóm lược Học thuyết Xã hội Công giáo

[nannerl]

Dưới sự lãnh đạo mang tầm tư tưởng của Đức Hồng y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận, Hội đồng Giáo hoàng về Công lý và Hòa bình đã khởi xướng, xây dựng và hình thành một trong những văn kiện có ảnh hưởng nhất trong lịch sử Giáo huấn Xã hội của Giáo hội Công giáo hiện đại: Tóm lược Học thuyết Xã hội Công giáo (Compendium of the Social Doctrine of the Church).​

Văn kiện chính thức được công bố ngày 25/10/2004, sau hơn 5 năm biên soạn, được cho là một bước ngoặt tư duy hệ thống trong sứ mạng Loan báo Tin Mừng của Giáo hội.​

---

Tháng 1 năm 1999, trong Tông huấn Ecclesia in America, Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II kêu gọi một nỗ lực hệ thống hóa Giáo huấn xã hội: “Cần có một bản tóm lược được phê chuẩn về Giáo huấn xã hội của Giáo hội Công giáo, bao gồm một 'Giáo lý' thể hiện mối liên hệ giữa giáo huấn này với công cuộc truyền giáo mới” (Ecclesia in America, #54).

Đón nhận lời mời gọi đó, Đức Hồng y Nguyễn Văn Thuận, khi ấy là Phó Chủ tịch và sau đó là Chủ tịch Hội đồng Giáo hoàng về Công lý và Hòa bình, đã xem đây là ưu tiên hàng đầu trong sứ vụ của mình. Ngài bắt đầu tiến trình hình thành văn kiện ngay từ năm 1999–2000.

Trong bài phát biểu tại Thượng Hội đồng Giám mục châu Âu lần II (European Synod II) vào tháng 7/2000, Đức Hồng y Thuận công bố dự án đang được xúc tiến, với việc tham khảo ý kiến từ các Hội đồng Giám mục trên toàn thế giới.

Quá trình biên soạn kéo dài trong 5 năm, vừa đòi hỏi sự nghiên cứu chuyên sâu về nền tảng triết học, thần học xã hội, vừa phải bảo đảm sự thích ứng với bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển dịch giá trị xã hội.

Cuốn Tóm lược Học thuyết Xã hội Công giáo - bản dịch Tiếng việt của Ủy ban Bác ái Xã hội, trực thuộc HĐGM Việt Nam​

Dưới sự chỉ đạo của Đức Hồng y Thuận, bản Tóm lược Học thuyết Xã hội Công Giáo trở thành tuyển tập giáo huấn mang tính quy phạm. Văn kiện được cấu trúc rõ ràng với 12 chương, hệ thống hóa bốn nguyên tắc cơ bản của Học thuyết Xã hội Công giáo: phẩm giá con người, công ích, nguyên tắc bổ trợ (subsidiarity) và liên đới (solidarity). Đây vốn là những khái niệm đã được Đức Gioan Phaolô II nhấn mạnh trong các thông điệp xã hội như Sollicitudo Rei Socialis (1987) và Centesimus Annus (1991).

Cái nhìn bao quát, tinh thần đối thoại và chiều sâu nhân bản của Đức Hồng y Thuận được cho là đã định hình khung tư tưởng chủ đạo của văn kiện. Mặc dù ngài qua đời vào tháng 9 năm 2002, cấu trúc và định hướng chính của Tóm lược Học thuyết Xã hội Công giáo vẫn mang đậm dấu ấn tư duy của ngài.

Ngày 25/10/2004, Hội đồng Giáo hoàng Công lý và Hòa bình, dưới quyền kế nhiệm của Đức Hồng y Renato Martino, chính thức phát hành Tóm lược Học thuyết Xã hội Công Giáo với phần mở đầu do Đức Hồng y Quốc vụ khanh Angelo Sodano chấp bút, và nhanh chóng trở thành tài liệu nền tảng trong giảng dạy và mục vụ xã hội của Giáo hội.

Trong phần giới thiệu, Hội đồng nhấn mạnh: "Tóm lược Học thuyết Xã hội Công giáo là công cụ để phục vụ chân lý về con người và sứ mạng của Giáo hội trong thế giới ngày nay”.​