phailamgi?
- Tham gia
- 12/2/24
- Bài viết
- 24
- Chủ đề Author
- #1
Ngày 27/2, ngày thầy thuốc Việt Nam luôn gợi nhớ cho tôi về người thầy đầu tiên - Bác sĩ Alexandre Yersin của trường y khoa Hà Nội. Người đã đưa phương pháp giảng dậy y học theo mô hình của Pháp về Việt Nam, hiệu trưởng đầu tiên của trường Y Khoa Hà Nội tiền thân của trường Đại Học Y Hà Nội.
Những thế hệ sinh viên y khoa đầy tài năng và chất lượng, y đức đầu tiên từ đây. Khi ấy, Nha Trang không biết đến ông như Alexandre Yersin lẫy lừng thế giới, người đã đẩy lùi căn bệnh dịch hạch. Trong mắt họ, chỉ có một “ông Năm” tốt bụng, quý trẻ con và chữa bệnh miễn phí cho làng chài nghèo. Quả thật, hiếm người Pháp nào được xứ Đông Dương yêu mến nhiều đến thế.
Con người khiêm tốn, không cần hư vinh
Từ bỏ tương lai sáng lạn ở tuổi 26, thanh niên Yersin chọn đi thám hiểm thế giới thay vì vị trí Tiến sĩ y khoa, nghiên cứu khoa học tại viện Pasteur Paris. Trong bức thư gửi mẹ, thanh niên Yersin viết: "Con sẽ không buồn nếu phải rời Paris vì con thấy chán ngấy kịch nghệ, đám thượng lưu làm con kinh tởm, và đời mà không đi thì còn gì là đời".
Sau 2 năm hoàn thành trách nhiệm mở mô hình phương pháp dạy lý thuyết đi kèm thực hành, bác sĩ Yersin cũng từ bỏ vị trí hiệu trưởng đại học Y Hà Nội để về với người dân nghèo ở xóm Cồn Nha Trang. Từ bỏ lời mời gọi về Hong Kong thực hiện nghiên cứu ở viện Pastuer ở Hong Kong. Về với vai trò bác sĩ của người nghèo, về với trại tế bần lớn nhất vùng đó, nơi ông cảm thấy sức gắn bó và sẵn mình phục vụ tới cùng. Cái tên bác sĩ “ Năm” mà thi thoảng muốn hài hước thanh niên khi viết thư về cho mẹ vẫn ký tên” Bác sĩ Năm”, do "ông có cái lon năm vạch mạ vàng trên bộ đồng phục trắng" khi ông còn phục vụ trên tàu. Sử dụng cái tên “ ông Năm” để gần gũi với bà con nơi xóm Cồn hơn.
Có hai người bạn thân trong câu chuyện kể về cụ Yersin. Cây dầu đôi mà mỗi lần trên đường đi làm hoặc về ông đều lán lại cúi chào người bạn của mình cách kinh cẩn - một bạn cây hơn tuổi mình. Thả tự do cho một người bạn khác là chú chim nhỏ bên mình nhiều năm vì sự tôn trọng.
Ảnh phailamgi.com
Trong những giây phút cuối đời, cụ Yersin đã nhờ người quản gia cho mình nhìn về phía biển và trút hơi thở cuối cùng. Di thư để lại: "Tôi muốn được chôn ở Suối Dầu. Hãy chôn tôi nằm úp xuống. Yêu cầu ông Bùi Quang Phương giữ tôi lại tại Nha Trang, đừng cho ai đem tôi đi nơi khác. Mọi tài sản còn lại xin tặng hết cho Viện Pasteur Nha Trang, và những người cộng sự lâu năm. Đám tang làm giản dị, không điếu văn”.
Ảnh phailamgi.com
Sau 2 năm hoàn thành trách nhiệm mở mô hình phương pháp dạy lý thuyết đi kèm thực hành, bác sĩ Yersin cũng từ bỏ vị trí hiệu trưởng đại học Y Hà Nội để về với người dân nghèo ở xóm Cồn Nha Trang. Từ bỏ lời mời gọi về Hong Kong thực hiện nghiên cứu ở viện Pastuer ở Hong Kong. Về với vai trò bác sĩ của người nghèo, về với trại tế bần lớn nhất vùng đó, nơi ông cảm thấy sức gắn bó và sẵn mình phục vụ tới cùng. Cái tên bác sĩ “ Năm” mà thi thoảng muốn hài hước thanh niên khi viết thư về cho mẹ vẫn ký tên” Bác sĩ Năm”, do "ông có cái lon năm vạch mạ vàng trên bộ đồng phục trắng" khi ông còn phục vụ trên tàu. Sử dụng cái tên “ ông Năm” để gần gũi với bà con nơi xóm Cồn hơn.
Có hai người bạn thân trong câu chuyện kể về cụ Yersin. Cây dầu đôi mà mỗi lần trên đường đi làm hoặc về ông đều lán lại cúi chào người bạn của mình cách kinh cẩn - một bạn cây hơn tuổi mình. Thả tự do cho một người bạn khác là chú chim nhỏ bên mình nhiều năm vì sự tôn trọng.
Ảnh phailamgi.com
Trong những giây phút cuối đời, cụ Yersin đã nhờ người quản gia cho mình nhìn về phía biển và trút hơi thở cuối cùng. Di thư để lại: "Tôi muốn được chôn ở Suối Dầu. Hãy chôn tôi nằm úp xuống. Yêu cầu ông Bùi Quang Phương giữ tôi lại tại Nha Trang, đừng cho ai đem tôi đi nơi khác. Mọi tài sản còn lại xin tặng hết cho Viện Pasteur Nha Trang, và những người cộng sự lâu năm. Đám tang làm giản dị, không điếu văn”.
Ảnh phailamgi.com
Tâm tư của bác sĩ Năm
Trong bức thư gửi mẹ : "Mẹ hỏi con có thích hành ngành y không? Có và không! Con rất vui được chữa trị cho những người đến nhờ con khám, nhưng con không muốn biến y học thành một cái nghề, nghĩa là con sẽ không bao giờ có thể đòi tiền một người bệnh cho việc chăm sóc họ. Con coi y học là chuyên môn, và con được phục vụ. Đòi tiền để chữa trị cho bệnh nhân thì chẳng khác nào nói với người đó rằng: tiền hay mạng sống." Đó là những suy nghĩ mà con biết rằng không phải đồng nghiệp nào cũng chia sẻ. Nhưng ít nhất thì đó là suy nghĩ của con. Và con tin rằng con sẽ khó lòng từ bỏ nó. Bác sỹ Yersin cũng trở thành triệu phú với việc sáng tạo kiếm rất nhiều tiền bằng sản xuất chứ không phải từ bệnh nhân.
Ảnh: Facebook/hadohanhphuc
Ảnh: Facebook/hadohanhphuc
Nhà khoa học tận tâm và sáng tạo
Trong đại nạn dịch hạch, một trong những căn bệnh khủng khiếp trong lịch sử loài người, “Black death”, đỉnh điểm vào năm 1894, bệnh dịch hạch hoành hành và trở thành đại dịch tại Quảng Đông, Hồng Kông. Bác sĩ Yersin được yêu cầu đến Hồng Kông để nghiên cứu về dịch bệnh này, Ông đã không quản ngại hiểm nguy, sáng ta và sẵn sàng hy sinh vì khoa học. Trong điều kiện thiếu thốn thiết bị y tế, không được sự giúp đỡ của chính quyền sở tại, tự xây dựng phòng thí nghiệm bằng tre nứa thô sơ, với các dụng cụ thí nghiệm, kính hiển vi… do Ông mang theo. Bác sĩ Yersin đã miệt mài tự tìm tòi nghiên cứu và kết quả Ông đã phát hiện ra trực khuẩn dịch hạch, tác nhân gây bệnh dịch hạch. Tiếp tục quá trình nghiên cứu, Ông đã nhanh chóng điều chế ra huyết thanh ngừa bệnh, và chữa trị thành công, nhiều bệnh nhân được khỏi bệnh. Từ đây nền y học không còn phải lo sợ trước chứng bệnh truyền nhiễm này nữa. Để ghi nhớ công lao của ông, trực khuẩn được đặt theo tên ông là “Yersinia pestis”.
Yersin và lán tre phủ rơm, nơi ông tìm ra trực khuẩn gây bệnh dịch hạch, Hồng Kông năm 1894. Ảnh www.pinterest.com
Hài hước và gần gũi
Thời kỳ dịch hạch còn đáng sợ hơn cả covid những năm 2020, khi đang ở Hồng Kông thực hiện nghiên cứu vẫn với vẻ hài hước trong thư gửi mẹ: “Con còn nhiều điều nữa muốn thưa với mẹ, nhưng có hai xác chết đang chờ con. Họ muốn ra nghĩa địa cho sớm. Tạm biệt mẹ thân yêu. Mẹ rửa tay sau khi đọc thư này kẻo bị lây dịch hạch, mẹ nhé.”. Thi thoảng ông cũng vẫn ký tên :” Bác sĩ Năm” để hài hước thay vì ký tên mình.
Yêu thích trẻ con, ông Năm hay mở rạp chiếu phim cho tụi trẻ con xóm Cồn xem. Một hôm, chúng đánh vỡ chậu hoa, ông bảo người giúp việc: "Đừng rầy đánh, người ta sợ.".Tình bạn với những đứa trẻ xóm Cồn cũng là nguồn vui cho ông bác sỹ Năm. Trong bức thư gửi mẹ thời sinh viên, chăm sóc cho một cậu bé bị áp xe gối và lao xương: “ Hiện tại con đang chăm sóc cho một cậu bé vừa được phẫu thuật ngày hôm qua. Cậu bé bị áp xe đầu gối và bị lao xương. Từ nhiều tuần nay cậu sốt 40 độ. Con rất gắn bó với cậu bé và cậu bé thì nói với con rằng con là người bạn tốt nhất của cậu”. Đối với ông trẻ em như là tinh hoa của tính người, có gì đó ngây thơ, vô tư với cuộc đời.
Yêu thích trẻ con, ông Năm hay mở rạp chiếu phim cho tụi trẻ con xóm Cồn xem. Một hôm, chúng đánh vỡ chậu hoa, ông bảo người giúp việc: "Đừng rầy đánh, người ta sợ.".Tình bạn với những đứa trẻ xóm Cồn cũng là nguồn vui cho ông bác sỹ Năm. Trong bức thư gửi mẹ thời sinh viên, chăm sóc cho một cậu bé bị áp xe gối và lao xương: “ Hiện tại con đang chăm sóc cho một cậu bé vừa được phẫu thuật ngày hôm qua. Cậu bé bị áp xe đầu gối và bị lao xương. Từ nhiều tuần nay cậu sốt 40 độ. Con rất gắn bó với cậu bé và cậu bé thì nói với con rằng con là người bạn tốt nhất của cậu”. Đối với ông trẻ em như là tinh hoa của tính người, có gì đó ngây thơ, vô tư với cuộc đời.
Hình chụp tại nhà lưu niệm cụ Alexandre Yersin tại Nha Trang - Trẻ em xóm Cồn đang chơi tại sân nhà ông Năm. Ảnh phailamgi.com
Kể lại rằng "Hồi đó, mấy ông đi biển có thói quen hay uống rượu say, đánh lộn, chửi tục. Ông Năm lặng lẽ lấy máy quay phim, ghi lại những chuyện không hay ấy. Sau đó, mời dân xóm Cồn đến xem phim, hỏi họ có hay không, đẹp không? Ai nấy đều xấu hổ. Nhờ đó mà xóm Cồn thời ấy gần như hết nạn say rượu, đánh chửi nhau."
Con người thực tế
Năm 1902 Toàn quyền Paul Doumer, trước khi rời Đông Dương, mời Yersin từ Nha Trang ra Hà Nội để mở một trường Y, một bệnh viện, và một trung tâm vệ sinh. Với Trường Y, "ước tính việc xây dựng sẽ tốn một triệu rưỡi franc!" Một số tiền lớn, song theo nhận xét của Yersin, "vẫn rẻ hơn nhiều, lại hữu ích hơn nhiều so với cái nhà hát ở Sài Gòn."
Để một người say mê làm khoa học thì cũng cần có tiền. Ông là người đã tìm ra cao nguyên Lang Biang và quy hoạch Tp Đà Lạt, xây dựng viện Pasteur Đà Lạt và phát triển mạnh hơn cho viện Pasteur Sài Gòn, Hà Nội. Trại ngựa nuôi lấy huyết thanh sản xuất vắc xin của ông nằm ở suối Dầu là trại ngựa thuốc lớn nhất châu Á khi đó. Ông còn cho trồng cây ký ninh để trị bệnh sốt rét. Ông từng mong muốn Diên Khánh là thành phố dược phẩm, là nơi sản xuất thuốc men cho cả Đông Dương.
Ảnh phailamgi.comĐể một người say mê làm khoa học thì cũng cần có tiền. Ông là người đã tìm ra cao nguyên Lang Biang và quy hoạch Tp Đà Lạt, xây dựng viện Pasteur Đà Lạt và phát triển mạnh hơn cho viện Pasteur Sài Gòn, Hà Nội. Trại ngựa nuôi lấy huyết thanh sản xuất vắc xin của ông nằm ở suối Dầu là trại ngựa thuốc lớn nhất châu Á khi đó. Ông còn cho trồng cây ký ninh để trị bệnh sốt rét. Ông từng mong muốn Diên Khánh là thành phố dược phẩm, là nơi sản xuất thuốc men cho cả Đông Dương.
Ông cũng là người mang cây cao su, ca cao, cà phê (thậm chí ông cho thử nghiệm cây điều từ Brazil và tiêu đen từ Ấn Độ ở nông trại của mình), đến bây giờ chúng ta đã có hàng tỷ đô la xuất khẩu. Ông thử nghiệm nhiều giống cây ôn đới như cà rốt súp lơ su su lay-ơn cẩm tú cầu xà lách xông cà chua… Gần như tất cả các loại rau củ mang tiếng Pháp đều là do ông và bạn bè đồng sự ông mang qua. Ông còn nuôi cừu trồng nho ở Phan Rang, nuôi đà điểu ở Ninh Hoà, thử nghiệm trồng quy mô lớn cây cà phê ở Lâm Đồng, Đăk Lăk và Pleiku. Ông cũng là 1 triệu phú nhờ trồng cao su xuất bán cho hãng lốp xe Michelin và là cổ đông chính của ngân hàng HSBC. Ông cho rằng “tôi phải kiếm tiền kiểu khác chứ không tài nào cầm được tiền của các bệnh nhân”. Toàn bộ tiền lãi của ông đến nay vẫn còn và vẫn bí mật chuyển đều đặn về một quỹ từ thiện và quỹ nghiên cứu khoa học.
Người Việt Nam và nhiều thế hệ sinh viên y khoa thật lòng trân trọng và biết ơn một con người đã dành trọn cuộc đời mình cống hiến và phục vụ cho đất nước, con người Việt Nam.