- Chủ đề Author
- #1
Ảnh: onedynamicnation.org.uk
Theo Wikipedia, Max Weber là người đầu tiên nghiên cứu có hệ thống về tính chính danh của nhà nước qua ba loại hình lãnh đạo chính trị, thống trị và thẩm quyền, bởi sự thu hút cá nhân, bởi truyền thống, và bởi quy định luật pháp.
Weber cho rằng, mọi quan hệ lịch sử giữa người cai trị và kẻ bị trị đều ẩn chứa các yếu tố ấy, và có thể phân tích chúng dựa trên sự phân biệt kể trên. Ông ghi nhận, do không có tính ổn định, nên thẩm quyền từ sức thu hút cá nhân buộc phải "hành chính hóa" để trở thành một hình thái quyền lực có cấu trúc vững chắc hơn. Tương tự, ông nhận thấy trong hình thái cai trị bởi truyền thống, một sự đề kháng đủ mạnh có thể trở thành một cuộc "cách mạng theo truyền thống". Như thế, Weber ngụ ý đến một tiến trình tất yếu dẫn tới cấu trúc thẩm quyền dựa trên pháp luật thuần lý, theo đó quyền lực được hành xử thông qua bộ máy hành chính.
Max Weber. Ảnh: universoracionalista.org
Các chế độ chính trị luôn muốn gồm tóm ba thẩm quyền này để làm nổi bật tính chính danh của mình. Các chế độ ấy dựa vào truyền thống lịch sử đấu tranh hay cai trị lâu dài của một đảng phái, với các hệ thống quyền lực và đặc lợi, kết hợp với việc đề cao thái quá phẩm chất và năng lực cá nhân của người lãnh đạo, được tung hô là vị cứu tinh dân tộc, bất khả sai lầm, hằng “sống mãi trong lòng người dân, sống mãi trong sự nghiệp dân tộc…” Đó chính là tệ ‘sùng bái cá nhân’ mà hệ thống cai trị ấy dùng để chống đỡ chế độ.
Sau cùng, dạng thẩm quyền điển hình trong các nhà nước hiện đại muốn thống trị bởi quy định luật pháp. Trong đó, quyền lực của các cấp lãnh đạo từ trung ương đến địa phương được quy định bởi các quy định chính thức trong hiến pháp. Nhưng ngay cả hiến pháp cũng phải tuân thủ ý chí của đảng lãnh đạo, vì thế người ta thấy đích thực chế độ ấy là chế độ toàn trị, trong đó nhà nước áp đặt chế độ chuyên chế và ý thức hệ của đảng cầm quyền quyền lên tất cả mọi hoạt động cá nhân và công cộng, trên mọi lĩnh vực bằng các chính sách áp chế mạnh mẽ cả về vật chất lẫn tinh thần, ý thức, tâm linh.
Ảnh: ustomdentalsolutions.com
Phải chăng đó chính là thứ Chính Trị Thao Túng, với quyền lực tuyệt đối, nắm giữ và chi phối, bắt phải hành động theo ý chí mình, bất chấp hậu quả là tạo ra một không gian cho tệ quan liêu, tham nhũng và lũng đoạn, môi trường sống trở nên giả dối và phi nhân, phi đạo đức và vô pháp?
Vì chỉ tập trung vào tính chính danh của chế độ, một hệ thống cai trị bất chấp những hoàn cảnh dân sinh cụ thể, và cố tình phớt lờ nguyên tắc “Nhà nước luôn đứng sau con người hay sau cộng đồng con người. Vì con người là giá trị của cộng đồng chính trị, nên con người cũng là lý do duy nhất cho tính hợp pháp của quyền lực chính trị” (x.Docat #197 và #203), cho nên, thẩm quyền chính trị bị thách thức từ các chính sách, các chủ trương, các quyết định không được người dân ủng hộ, hay do chính phủ hoặc nhà lãnh đạo kém cỏi.
“Học thuyết xã hội của Giáo hội Công giáo nhấn mạnh rằng, mọi việc công đều là phục vụ. Ai phục vụ công ích thì không ưu tiên tìm kiếm lợi ích bản thân, nhưng tìm kiếm lợi ích của cộng đồng chính trị được ủy thác cho mình, và người đó thực hiện chức năng chính trị của mình theo các tiêu chuẩn đạo đức. Điều này mang tính quyết định trong cuộc chiến chống tham nhũng.” (Docat #210)
Theo Wikipedia, Max Weber là người đầu tiên nghiên cứu có hệ thống về tính chính danh của nhà nước qua ba loại hình lãnh đạo chính trị, thống trị và thẩm quyền, bởi sự thu hút cá nhân, bởi truyền thống, và bởi quy định luật pháp.
Weber cho rằng, mọi quan hệ lịch sử giữa người cai trị và kẻ bị trị đều ẩn chứa các yếu tố ấy, và có thể phân tích chúng dựa trên sự phân biệt kể trên. Ông ghi nhận, do không có tính ổn định, nên thẩm quyền từ sức thu hút cá nhân buộc phải "hành chính hóa" để trở thành một hình thái quyền lực có cấu trúc vững chắc hơn. Tương tự, ông nhận thấy trong hình thái cai trị bởi truyền thống, một sự đề kháng đủ mạnh có thể trở thành một cuộc "cách mạng theo truyền thống". Như thế, Weber ngụ ý đến một tiến trình tất yếu dẫn tới cấu trúc thẩm quyền dựa trên pháp luật thuần lý, theo đó quyền lực được hành xử thông qua bộ máy hành chính.
Max Weber. Ảnh: universoracionalista.org
Các chế độ chính trị luôn muốn gồm tóm ba thẩm quyền này để làm nổi bật tính chính danh của mình. Các chế độ ấy dựa vào truyền thống lịch sử đấu tranh hay cai trị lâu dài của một đảng phái, với các hệ thống quyền lực và đặc lợi, kết hợp với việc đề cao thái quá phẩm chất và năng lực cá nhân của người lãnh đạo, được tung hô là vị cứu tinh dân tộc, bất khả sai lầm, hằng “sống mãi trong lòng người dân, sống mãi trong sự nghiệp dân tộc…” Đó chính là tệ ‘sùng bái cá nhân’ mà hệ thống cai trị ấy dùng để chống đỡ chế độ.
Sau cùng, dạng thẩm quyền điển hình trong các nhà nước hiện đại muốn thống trị bởi quy định luật pháp. Trong đó, quyền lực của các cấp lãnh đạo từ trung ương đến địa phương được quy định bởi các quy định chính thức trong hiến pháp. Nhưng ngay cả hiến pháp cũng phải tuân thủ ý chí của đảng lãnh đạo, vì thế người ta thấy đích thực chế độ ấy là chế độ toàn trị, trong đó nhà nước áp đặt chế độ chuyên chế và ý thức hệ của đảng cầm quyền quyền lên tất cả mọi hoạt động cá nhân và công cộng, trên mọi lĩnh vực bằng các chính sách áp chế mạnh mẽ cả về vật chất lẫn tinh thần, ý thức, tâm linh.
Ảnh: ustomdentalsolutions.com
Phải chăng đó chính là thứ Chính Trị Thao Túng, với quyền lực tuyệt đối, nắm giữ và chi phối, bắt phải hành động theo ý chí mình, bất chấp hậu quả là tạo ra một không gian cho tệ quan liêu, tham nhũng và lũng đoạn, môi trường sống trở nên giả dối và phi nhân, phi đạo đức và vô pháp?
Vì chỉ tập trung vào tính chính danh của chế độ, một hệ thống cai trị bất chấp những hoàn cảnh dân sinh cụ thể, và cố tình phớt lờ nguyên tắc “Nhà nước luôn đứng sau con người hay sau cộng đồng con người. Vì con người là giá trị của cộng đồng chính trị, nên con người cũng là lý do duy nhất cho tính hợp pháp của quyền lực chính trị” (x.Docat #197 và #203), cho nên, thẩm quyền chính trị bị thách thức từ các chính sách, các chủ trương, các quyết định không được người dân ủng hộ, hay do chính phủ hoặc nhà lãnh đạo kém cỏi.
“Học thuyết xã hội của Giáo hội Công giáo nhấn mạnh rằng, mọi việc công đều là phục vụ. Ai phục vụ công ích thì không ưu tiên tìm kiếm lợi ích bản thân, nhưng tìm kiếm lợi ích của cộng đồng chính trị được ủy thác cho mình, và người đó thực hiện chức năng chính trị của mình theo các tiêu chuẩn đạo đức. Điều này mang tính quyết định trong cuộc chiến chống tham nhũng.” (Docat #210)
Phải làm gì?
