Có nên dùng tra tấn như một phương pháp nghiệp vụ điều tra tội phạm?

[nannerl]

Tổ chức Liên hợp quốc đã lên án tra tấn là một trong những hành vi vi phạm nhân quyền vô nhân đạo và đe hèn nhất mà con người đang thực thi với đồng loại của mình. Tuy nhiên, hành vi này rất phổ biến trong công tác điều tra tội phạm hay ép cung, điều này là đúng hay là sai?

​

Theo Công ước Chống tra tấn và các hình thức trừng phạt hay đối xử tàn ác, vô nhân đạo hoặc hạ thấp nhân phẩm (gọi tắt là Công ước chống tra tấn) được Liên hợp quốc thông qua năm 1984, định nghĩa hành vi Tra tấn như sau:
“…Thuật ngữ "tra tấn" có nghĩa là bất kỳ hành vi nào cố ý gây đau đớn hoặc đau khổ nghiêm trọng về thể xác hay tinh thần cho một người, vì những mục đích như lấy thông tin hoặc lời thú tội từ người đó hay một người thứ ba, hoặc để trừng phạt người đó vì một hành vi mà người đó hay người thứ ba thực hiện hay bị nghi ngờ đã thực hiện, hoặc để đe doạ hay ép buộc người đó hay người thứ ba, hoặc vì bất kỳ một lý do nào khác dựa trên sự phân biệt đối xử dưới mọi hình thức, khi nỗi đau đớn và đau khổ đó do một công chức hay người nào khác hành động với tư cách chính thức gây ra, hay với sự xúi giục, đồng tình hay ưng thuận của một công chức…..”​

Hiện nay, trong công tác điều tra tội phạm, tuy không có văn bản chính thức, nhưng rất nhiều tù nhân đều cho rằng, họ đã từng ít nhất một lần bị đánh đập, tra tấn để ép cung, và các cơ quan điều tra gọi đây là một hình thức của nghiệp vụ điều tra tội phạm.

Điển hình như vụ án của tử tù Nguyễn Văn Chưởng, đã có quyết định thi hành án dù vẫn đang trong quá trình kêu oan. Trong lá thư gửi về gia đình, Chưởng đề cập tới việc mình đã bị đánh đập, tra tấn ép cung như thế nào, đoạn viết: “Thế là họ đánh con tới tấp, không để con nói được câu nào nữa, họ thôi đánh con thì con mới thở được và nói là sao các chú đánh cháu? Cháu có làm gì đâu? và họ nói “Không làm gì thì tao mới đánh chứ làm gì thì đã không bị đánh” và họ lại tiếp tục đánh con tiếp và dùng còng số 8 treo cánh vắt tay (treo cánh tiên) chỉ có 2 đầu ngón chân cái chạm xuống đất, con lúc này gào lên: “Lý do gì mà các người đánh tôi, pháp luật là như vậy hả..?”. Được khoảng 15 phút họ cho con xuống và ngồi ở ghế, dùng xích chó xiết, quấn chặt người con vào ghế xong rồi sỏ cùm que nóng vào chân con”

Pháp luật Việt Nam cũng đã quy định về bảo vệ nhân quyền trong Bộ luật Dân sự năm 2016, trong đó bao gồm quyền được đảm bảo an toàn tính mạng, sức khỏe, thân thể. Do đó, nếu dùng tra tấn như một phương pháp nghiệp vụ điều tra tội phạm đang đồng thời vi phạm những quy định về pháp, cũng như vi phạm các nguyên tắc luân lý, quyền con người, gây nên những hậu quả nghiêm trọng cho nạn nhân.

Theo nhiều nghiên cứu khoa học, tra tấn là một hành vi không đảm bảo hiệu quả trong việc thu thập thông tin, vì nó làm suy giảm nhận thức, trí nhớ, khả năng suy luận của nạn nhân, đồng thời gây nhiều biến đổi về mặt tâm lý như sợ hãi, căng thẳng, hoảng loạn,…Do đó, nếu dùng trong công tác điều tra tội phạm, nạn nan có thể khai báo sai sự thật, bịa đặt, hoặc đồng thuận với những cáo buộc của cơ quan điều tra, gián tiếp gây nên tình trạng oan sai của một số tù nhân hiện nay.

Tra tấn sẽ để lại những tổn thương sâu sắc cho nạn nhân cả về thể xác lẫn tinh thần. Họ có thể bị rối loạn về sức khỏe, ám ảnh, luôn trong trạng thái lo âu, tâm thần phân liệt, PTSD,…Tra tấn có thể được xem là một trong những hành vi vi phạm nhân quyền vô nhân đạo và đê hèn nhất mà con người đang thực hiện trên chính những người đồng loại, theo như cáo buộc của Liên hợp quốc.

Chính vì thế, hành vi tra tấn nói chung và trong việc điều tra tội phạm nói riêng đều là không thể chấp nhận được, cần bị lên án và loại bỏ. Thay vào đó, nên sử dụng các phương pháp điều tra tuân thủ pháp luật, tôn trọng phẩm giá, quyền con người như thẩm vấn, phỏng vấn, quan sát, phân tích dữ liệu, thu thập bằng chứng,…để thu được những thông tin chính xác, đáng tin cậy.​