Cuộc tranh luận về bản tính của Đức Ki-tô

[unmove]

Trong lịch sử Giáo hội Công giáo, các công đồng đại kết đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề về tín lý, đặc biệt là những tranh luận xung quanh bản tính của Đức Giêsu Kitô. Những cuộc tranh luận này đã giúp Giáo hội làm sáng tỏ các chân lý về Chúa Ba Ngôi và vai trò của Đức Maria trong công trình cứu độ của Thiên Chúa. Một trong những vấn đề lớn nhất mà Giáo hội sơ khai phải đối mặt là tà thuyết Arius và những cuộc tranh cãi về việc Đức Maria có phải là Mẹ Thiên Chúa hay không?​

Bài viết này sẽ tập trung vào hai công đồng đại kết đầu tiên – Công đồng Nicaea và Công đồng Constantinople I – và cách 2 công đồng này đã định hình đức tin của Giáo hội về Đức Kitô và Đức Maria.​

---

Thánh Cryil - Người chống lại những quan điểm sai lạc về bản tính Đức Ki-tô. Ảnh: Pinterest​

Bối cảnh lịch sử của Công Đồng Nicaea (325)​

Công đồng Nicaea được triệu tập vào năm 325 sau Công Nguyên bởi Hoàng đế Constantine Đại đế, nhằm đối phó với sự gia tăng của tà thuyết Arianism. Arius, một linh mục người Alexandria, đã giảng rằng Đức Giêsu Kitô không phải là Thiên Chúa thật, mà chỉ là một thụ tạo cao cấp nhất của Thiên Chúa. Điều này tạo ra một làn sóng tranh cãi lớn trong Giáo hội và đe dọa sự hiệp nhất của Kitô giáo trong Đế quốc La Mã.

Arius tin rằng Chúa Giêsu là một hữu thể thụ tạo, cao cả hơn bất kỳ thụ tạo nào khác, nhưng không phải là Thiên Chúa. Giáo lý này hoàn toàn trái ngược với đức tin Kitô giáo chính thống, vốn tuyên xưng rằng Chúa Giêsu vừa là Thiên Chúa vừa là con người, đồng bản thể với Chúa Cha. Công đồng Nicaea đã lên án tà thuyết này và khẳng định rằng Đức Giêsu Kitô là “đồng bản thể” với Chúa Cha, nghĩa là Ngài cùng bản tính Thiên Chúa như Chúa Cha. Đây là một tuyên bố quan trọng trong việc bảo vệ tín lý về Ba Ngôi Thiên Chúa.

Mặc dù Công đồng Nicaea đã lên án tà thuyết Arian, nhưng việc giải quyết dứt điểm vấn đề này chưa thực sự thành công, vì số người theo tà thuyết này vẫn còn rất đông. Vấn đề này tiếp tục được tranh luận trong nhiều thập kỷ sau đó, đặc biệt là ở các khu vực phía Đông của Đế quốc La Mã.

Công đồng Nicaea. Ảnh: Pinterest​

Sự kiện lên án Arianism tại công đồng Constantinople I (381)​

Để ổn định Giáo hội Đông phương, Hoàng đế Theodosius I đã triệu tập Công đồng Constantinople I vào năm 381. Đây là công đồng đại kết thứ hai của Giáo hội sau Công đồng Nicaea. Mục tiêu chính của công đồng là giải quyết dứt điểm vấn đề Arianism và tái khẳng định rằng Chúa Giêsu đồng bản thể với Chúa Cha, nghĩa là Ngài thực sự là Thiên Chúa.

Công đồng Constantinople I đã không chỉ lên án Arianism một cách dứt khoát mà còn thiết lập quy tắc rằng Giám mục Constantinople sẽ có “quyền ưu tiên danh dự” sau Giám mục Rôma. Điều này đặt Constantinople lên trên các giáo phận lớn khác như Antioch và Alexandria. Quy định này không chỉ nhằm củng cố vị thế của Constantinople trong Giáo hội Đông phương mà còn để hạn chế quyền lực của các giám mục địa phương và đảm bảo sự thống nhất trong giáo quyền.

Ngoài ra, công đồng cũng thiết lập các thủ tục để đưa những người lạc giáo trở lại Giáo hội nếu họ thực sự ăn năn. Những quyết định của công đồng này đã giúp ổn định Giáo hội và ngăn chặn sự lan rộng của Arianism trong nhiều thập kỷ tiếp theo.

Công đồng Constantinople I (381). Ảnh: Pinterest​

Thánh Cyril và Cuộc tranh luận với Nestorius​

Vào đầu thế kỷ thứ 5, một cuộc tranh luận khác lại nổi lên trong Giáo hội liên quan đến danh hiệu của Đức Maria. Câu hỏi được đặt ra là: Đức Maria có phải là Theotokos (Mẹ Thiên Chúa) hay chỉ đơn thuần là Mẹ của Đức Giêsu Kitô, Đấng là con người?

Vào năm 412, Thánh Cyril được phong làm Thượng phụ Alexandria, một trong những trung tâm thần học quan trọng của thời đại. Ông đã đối mặt với cuộc tranh luận này khi Nestorius, Giám mục Constantinople, bắt đầu ủng hộ quan điểm rằng Đức Maria không nên được gọi là Theotokos, vì theo Nestorius, không thể có chuyện Thiên Chúa chịu đau khổ và chết trong thân xác của Chúa Giêsu. Thay vào đó, Nestorius cho rằng Chúa Giêsu có hai ngôi vị: một ngôi vị con người và một ngôi vị Thiên Chúa, tồn tại song song với nhau.

Thánh Cyril đã mạnh mẽ phản đối quan điểm này. Ông khẳng định rằng Chúa Giêsu Kitô là một ngôi vị duy nhất, vừa là Thiên Chúa vừa là con người, và rằng Đức Maria đã mang chính Thiên Chúa trong dạ của Mẹ, do đó Mẹ xứng đáng được gọi là Theotokos.

Ảnh: Pinterest​

Căng thẳng giữa Thánh Cyril và Nestorius dẫn đến việc Hoàng đế Theodosius II triệu tập Công đồng Êphêsô vào năm 431. Tại đây, Thánh Cyril đã đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ tín lý về Đức Maria là Theotokos. Công đồng đã tuyên bố một cách tín lý rằng Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa, không chỉ là Mẹ của Đức Giêsu, qua đó củng cố niềm tin rằng Chúa Giêsu là một ngôi vị duy nhất, vừa là Thiên Chúa vừa là con người.

Nestorius bị cách chức và bị lưu đày vì tội lạc giáo, nhưng cuộc tranh luận vẫn tiếp tục kéo dài thêm một thập kỷ sau khi Thánh Cyril qua đời. Tuy nhiên, kết quả của Công đồng Êphêsô đã định hình giáo lý của Giáo hội về bản tính của Đức Kitô và vai trò của Đức Maria trong kế hoạch cứu độ.
​

Đức tin chân thật về Đức Ki-tô​

Từ những công đồng này, chúng ta thấy rõ rằng Giáo hội khẳng định Chúa Giêsu là Thiên Chúa thật và là con người thật. Ngài không phải là hai ngôi vị riêng biệt như Nestorius đã dạy, mà là một Ngôi Vị duy nhất với hai bản tính: thần tính và nhân tính. Sự hợp nhất này được gọi là “Hiệp nhất Ngôi vị” (Hypostatic Union).

Chính Thiên Chúa đã đi trên những con đường của Nazareth, chính Thiên Chúa đã chịu khổ nạn và chết trên thập giá vì tội lỗi của nhân loại, và chính Thiên Chúa đã sống lại từ cõi chết. Điều này khẳng định rằng Đức Maria, người đã mang trong mình Chúa Giêsu, chính là Mẹ Thiên Chúa.
​

Tóm lại​

Qua hai công đồng đại kết đầu tiên, Giáo hội đã làm sáng tỏ những chân lý căn bản về bản tính của Đức Kitô và vai trò của Đức Maria. Những cuộc tranh luận về Arianism và Nestorianism đã được giải quyết, giúp củng cố đức tin Kitô giáo chính thống và bảo vệ sự hiệp nhất của Giáo hội.​

 

[????]

Chính Chúa Giê-su cũng đã từng bị người Do Thái coi là phạm thượng, là dị giáo, lạc giáo, làm những điều sai với luật Do Thái. Họ cũng nhân danh Thiên Chúa mà kết án và tìm cách giết Chúa Giê-su trên cây thập giá. Việc xác định niềm tin của mình là điều cần thiết nhưng việc kết án họ, tìm cách giam cầm, giết hại họ là sai lầm, vô tình biến chính mình thành chúa của người khác. Kinh Thánh có đoạn: "Vậy giờ đây, tôi xin nói với quý vị: hãy để mặc những người này. Cứ cho họ về, vì nếu ý định hay công việc này là do người phàm, tất sẽ bị phá hủy;39 còn nếu quả thật là do Thiên Chúa, thì quý vị không thể nào phá hủy được; không khéo quý vị lại thành những kẻ chống Thiên Chúa.” (Cv 5,38-39)