Đâu là những điều kiện cho một cuộc chiến tranh chính nghĩa?

[Tùng Lâm]

Khi một quốc gia bị quốc gia khác tấn công thì phải làm gì? Quốc gia đó có được tổ chức phòng thủ để trừng trị tội ác của đối phương không?​

Qua hàng nghìn năm, Giáo hội đã xây dựng một lý thuyết về chiến tranh chính nghĩa. Lý thuyết này được chủ trương bởi thánh Augustino, sau đó được thánh Tôma Aquinô và các nhà thần học kiện toàn thêm. Thần học Công giáo phân biệt hai khía cạnh trong luân lý chiến tranh: Cần phải giữ công bằng khi tuyên chiến và công bằng khi giao chiến.

Công bằng khi tuyên chiến có nghĩa là phải có lý do chính đáng để tuyên chiến. Sách GLHTCG (số 2309) đã đưa ra bốn điều kiện nghiêm ngặt phải có:
​

• Thiệt hại do kẻ xâm lược gây ra cho quốc hoặc cho cộng đồng các quốc gia có tính lâu dài, nghiêm trọng và chắc chắn.
• Tất cả các phương thế khác để chấm dứt tình trạng này rõ ràng là bất khả hoặc vô hiệu.
• Phải hội đủ các điều kiện quan trọng để thành công.​
• Việc sử dụng vũ khí không kéo theo những tại hại và hỗn loạn nghiêm trọng hơn tai hại ta đang cố loại trừ.​

Công bằng khi giao chiến: Sách Giáo lý của Giáo hội Công giáo thảo luận một cách khái quát (2312-2314) những điều kiện phải đáp ứng hoặc tránh trong khi tiến hành chiến tranh để việc tiến hành chiến tranh được công bằng:​

• Giáo hội và lý trí con người đều khẳng định giá trị vĩnh viễn của luật luân lý trong xung đột vũ trang. “Thực tế là chiến tranh đã nổ ra một cách đáng tiếc không có nghĩa là mọi thứ đều trở nên hợp pháp giữa các bên tham chiến.”​
• Những người không tham chiến, thương binh, tù nhân phải được tôn trọng và đối xử nhân đạo.​
• Những hành động cố tình đi ngược lại luật pháp của các quốc gia và những nguyên tắc phổ quát của quyền đó, cả các mệnh lệnh buộc thi hành những hành động đó, đều là tội ác. Sự tuân phục mù quáng không đủ để những ai tuân hành các mệnh lệnh đó được tha thứ. Như vậy, việc tiêu diệt một dân tộc, một quốc gia hoặc một nhóm dân thiểu số phải bị kết án như một tội trọng. Bổn phận luân lý đòi buộc phải chống lại các lệnh truyền “diệt chủng”.​
• "Mọi hành động hiếu chiến nhằm tiêu diệt một cách không phân biệt toàn thể những thành phố hoặc vùng rộng lớn cùng với cư dân ở đó, đều là tội ác chống lại Thiên Chúa và chính con người, phải bị kết án mạnh mẽ và không do dự”. Nguy cơ của chiến tranh hiện đại là tạo dịp cho những người sở hữu các vũ khí khoa học, đặc biệt như vũ khí nguyên tử, sinh học hoặc hóa học, phạm tội ác như thế.​

Thiên Chúa luôn muốn quy tụ nhân loại vào một xã hội đầy tình thương và hòa bình. Chiến tranh đi ngược lại với kế hoạch của Thiên Chúa. Chiến tranh xuất phát từ tham vọng muốn thống trị của con người từ đó gây ra sự chia rẽ và biết bao nhiêu hậu quả đau thương cho nhân loại. Giáo hội vẫn luôn lên án sự man rợ của chiến tranh. Mặc dù chấp nhận về chiến tranh chính nghĩa, nhưng Giáo Hội vẫn coi nó là sự dữ, khẩn nài xin Thiên Chúa chữa lành và giải thoát chúng ta khỏi ách nô lệ ngàn đời của chiến tranh.​