Khi thần quyền lên tiếng: Tác động của Giáo hoàng và Giáo hội lên ngai vàng các vua chúa

[con sóng nhỏ]

Nếu như trong nhiều thế kỷ đầu tiên, thế quyền chi phối Giáo hội, thì từ thế kỷ XI trở đi, với những cuộc cải cách sâu rộng trong nội bộ, Giáo hội Công giáo – đứng đầu là Giáo hoàng – đã từng bước lấy lại thế chủ động. Không chỉ thoát khỏi sự can thiệp thô bạo từ các vua chúa, Giáo hội còn trở thành một thế lực tinh thần đủ sức làm lung lay những ngai vàng tưởng chừng vững chắc nhất châu Âu.​

---

Hoàng đế Henry IV quỳ gối sám hối trước Giáo hoàng Gregory VII. Ảnh: brewminate.com​

​

Giáo hoàng đối đầu với vua chúa: Những sự kiện nổi bật​

• Cuộc đối đầu tại Canossa (1077):
  Giáo hoàng Gregory VII ra vạ tuyệt thông Hoàng đế Henry IV, khiến ông bị cô lập chính trị. Để được tha thứ, Henry IV buộc phải đi bộ trong tuyết tới lâu đài Canossa, nhẫn nhục chờ 3 ngày trước khi được Giáo hoàng tiếp kiến và giải vạ.
  Đây là biểu tượng rực rỡ cho quyền lực thần quyền vượt lên thế quyền trong thế kỷ XI.​
• Giáo hoàng Innocent III (1198–1216):
  Được coi là một trong những Giáo hoàng quyền lực nhất lịch sử, Innocent III không chỉ can thiệp vào các cuộc bầu chọn hoàng đế La Mã Thần thánh, mà còn buộc Vua John của Anh phải quy phục, chấp nhận Anh quốc là quốc gia chư hầu dưới quyền Giáo hoàng để được cứu khỏi lệnh tuyệt thông.​
• Các cuộc Thập tự chinh:
  Khởi xướng bởi tiếng gọi của Giáo hoàng Urban II tại Công đồng Clermont (1095), các cuộc Thập tự chinh đã tập hợp hàng ngàn hiệp sĩ và vua chúa châu Âu, cho thấy sức mạnh huy động tinh thần to lớn của Giáo hội Công giáo.​

Vua John (1167–1216) hòa giải với Đức Giáo hoàng Innocent III sau khi bị vạ tuyệt thông; sự quy phục của ông được chấp nhận trước sự chứng kiến của đặc sứ Tòa Thánh Pandulph vào tháng 5 năm 1213 tại nhà thờ Dòng Đền ở Dover, Anh quốc.
Tranh khắc từ tác phẩm "Histoire populaire de France" của Lahure, năm 1866. Bộ sưu tập tư nhân (Ảnh: Leemage/Corbis qua Getty Images)​

Công cụ bảo vệ trật tự Giáo Hội và xã hội thời Trung Cổ​

• Vạ tuyệt thông: Trong thời Trung Cổ, vạ tuyệt thông không chỉ là biện pháp thiêng liêng nhằm kêu gọi người tội lỗi hoán cải, mà còn có tác động xã hội rất lớn. Một vị vua bị tuyệt thông dễ mất uy tín trước dân chúng và gặp khó khăn trong việc điều hành đất nước.​
• Quyền công nhận tính chính danh: Việc Giáo hoàng trao vương miện cho các vua chúa có ý nghĩa quan trọng trong việc khẳng định quyền lực trước toàn dân. Điều này phản ánh vai trò của Giáo Hội trong việc bảo vệ nền tảng đạo đức và trật tự xã hội thời bấy giờ.​

Kết luận​

Trong tiến trình lịch sử, thần quyền và thế quyền luôn tương tác, có lúc đối đầu, có lúc hợp tác.
Có những thời kỳ quyền lực thế tục áp đảo thần quyền, nhưng cũng có thời kỳ Giáo hội Công giáo, dưới sự lãnh đạo của các Giáo hoàng vĩ đại, đã làm nghiêng ngả ngai vàng và vẽ lại bản đồ chính trị châu Âu.

Qua những thăng trầm ấy, một bài học vẫn còn nguyên giá trị: Khi quyền lực không gắn liền với công lý và đức tin, thì dù là vương miện hay áo chùng, cũng đều có thể lung lay.​

---

Nguồn tham khảo chính:

• Catholic Encyclopedia – Papal Elections (newadvent.org)
• Britannica – Papal Conclave (britannica.com)
• College of Cardinals Report – Electing a Pope (collegeofcardinalsreport.com)

Đọc thêm: Khi thế quyền chi phối thần quyền: Tác động của các hoàng đế và vua chúa lên Giáo hội