Một số điều thú vị về tông hiệu các Giáo hoàng

Maius · 7/5/25

Đức Giáo hoàng Phanxicô đã từng nhiều lần đùa vui về tên mà ngài nghĩ người kế nhiệm mình có thể chọn…

Năm 2022, ngài nói vui rằng sẽ có một vị Giáo hoàng đến tham dự Ngày Giới trẻ Thế giới sắp tới, nhưng không chắc đó sẽ là ngài hay là “Giáo hoàng Gioan XXIV”. Trước đó, vào năm 2021, khi được mời đến thăm thành phố Ragusa, Ý vào năm 2025, ngài cũng đùa rằng người thực hiện chuyến thăm đó có thể là Gioan XXIV. Tất nhiên, đó là cách ngài nhẹ nhàng đề cập đến tuổi tác và khả năng rằng ngài có thể không còn sống đến lúc đó.

Một câu chuyện bên lề thú vị được kể lại từ mật nghị năm 2005 rằng Hồng y Bergoglio (sau này là Giáo hoàng Phanxicô) từng nói nếu được bầu chọn, ngài sẽ lấy tên là Gioan XXIV. Tuy nhiên, khi ấy người được chọn là Đức Biển Đức XVI. Phải đến năm 2013, Hồng y Bergoglio mới trở thành vị Giáo hoàng đầu tiên lấy tên là Phanxicô.

Theo bước các vị tiền nhiệm

Việc chọn tên của một Giáo hoàng luôn được người ta quan tâm không chỉ vì sự mới lạ, mà bởi ý nghĩa sâu xa mà cái tên đó mang theo.

Phần lớn các Giáo hoàng đều chọn tên của những người đi trước ngoại trừ tên của Thánh Phêrô, vị Giáo hoàng tiên khởi, được các vị kế nhiệm để dành như một dấu kính trọng đặc biệt.

Ví dụ, đã có đến 23 vị Giáo hoàng lấy tên Gioan dù rằng việc đánh số các vị này cũng có vài điều thú vị, có lẽ sẽ được bàn trong một bài viết khác. Những lời đùa của Đức Phanxicô về Gioan XXIV có thể cũng mang chút ý nghĩa tiên tri: Thánh Gioan XXIII là người khai mạc Công đồng Vaticanô II, và dịp kỷ niệm 60 năm bế mạc Công đồng sẽ diễn ra vào tháng 12 tới tức có thể là phần việc đầu tiên của vị tân Giáo hoàng. Tuy nhiên, nếu theo logic, có lẽ tên “Phaolô VII” sẽ hợp hơn, vì chính Đức Phaolô VI là người kết thúc Công đồng ấy.

Một trường hợp đặc biệt là Gioan Phaolô I người đã kết hợp tên của hai vị tiền nhiệm là Gioan XXIII và Phaolô VI. Sau triều đại chỉ kéo dài 33 ngày của ngài, người kế vị Gioan Phaolô II tiếp tục giữ tên gọi này.

Ngược lại, một số tên Giáo hoàng đã bị "tránh né" vì gắn với tai tiếng. Ví dụ, từ năm 1503 đến nay không có ai lấy tên là Alexander vì Giáo hoàng Alexander VI (Rodrigo Borgia) nổi tiếng với những vụ bê bối tình ái, phe cánh, và mua bán chức vụ trong Giáo hội.

Tất nhiên, vẫn có những Giáo hoàng chọn những cái tên hoàn toàn mới chưa từng xuất hiện, như Phanxicô. Trong lịch sử cũng có vài cái tên khá “lạ tai”, chẳng hạn như Giáo hoàng Lando (913–914) không liên quan gì đến nhân vật trong Star Wars hay tay đua Công thức 1! Hay Giáo hoàng Hilarius (461–468) một cái tên mà ngày nay khiến nhiều người bật cười, dù hồi đó chắc không ai thấy buồn cười cả.

Một nguồn cảm hứng

Giáo hoàng Phanxicô lấy tên ngài từ Thánh Phanxicô Assisi. Ngài kể lại“Khi tình hình trong mật nghị trở nên căng thẳng, Hồng y Hummes đã an ủi tôi. Và rồi, khi số phiếu đạt đủ 2/3, mọi người vỗ tay vì Giáo hoàng đã được chọn. Ngài ôm tôi, hôn tôi và nói: ‘Đừng quên người nghèo.’

Những lời đó vang lên trong tôi: người nghèo, người nghèo. Và ngay lập tức, tôi nghĩ đến Thánh Phanxicô thành Assisi. Ngài là người của hòa bình, của nghèo khó, của tình yêu với thiên nhiên. Ngày nay, con người không còn sống hòa hợp với thiên nhiên nữa, đúng không? Tôi mong muốn có một Giáo hội nghèo và dành cho người nghèo.”

Còn Giáo hoàng Biển Đức XVI thì chọn tên dựa theo hai nhân vật: Giáo hoàng Biển Đức XV – người mà ngài gọi là “một ngôn sứ hòa bình chân chính trong Thế chiến thứ nhất”, và Thánh Biển Đức thành Nursia – người sáng lập đời sống đan tu phương Tây, biểu tượng của sự thống nhất Âu châu và nền văn minh Kitô giáo.

Hơn cả một cái tên – Là một sứ điệp

Qua hai vị Giáo hoàng gần đây, có thể thấy rằng tên gọi được chọn mang theo một tinh thần, một định hướng mục vụ mà vị tân Giáo hoàng muốn theo đuổi trong sứ mạng của mình.

Sau khi chấp nhận việc được bầu chọn, vị tân Giáo hoàng sẽ được giới thiệu với toàn thế giới bằng lời công bố long trọng bằng tiếng Latin:
“Annuntio vobis gaudium magnum: Habemus Papam!” “Tôi loan báo cho anh chị em một niềm vui lớn: Chúng ta đã có Giáo hoàng!”

Sau đó là tên rửa tội của ngài và tên Giáo hoàng mà ngài chọn.

Vậy liệu vị kế nhiệm sắp tới sẽ là Gioan XXIV, Lando II, hay một cái tên hoàn toàn mới? Cũng như chính danh tính của ngài, thế giới sẽ phải chờ đợi và dõi theo…

Nguồn: Aleteia