Nhân sự kiện cha Fx. Trương Bửu Diệp được công nhận tử đạo: Tìm hiểu tiến trình tuyên thánh trong Giáo hội

[giolanh]

Ngày 25/11/2024 vừa qua, trong cuộc tiếp kiến dành cho Đức Hồng Y Marcello Semeraro, Tổng trưởng Bộ Phong thánh, Đức Thánh Cha đã cho phép Bộ ban hành Sắc lệnh công nhận cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp đã chịu tử đạo, bị giết vì đức tin tại Tắc Sậy ngày 12/3/1946. Với Sắc lệnh này, ngài sẽ được chính thức tôn phong Chân phước Tử đạo trong thời gian sắp tới.​

Nhân sự kiện này, cùng tìm hiểu về tiến trình phong thánh trong Giáo hội Công giáo, đặc biệt với các án phong thánh tử đạo.​

---

Ảnh: gpcantho.com​

Một chút lịch sử​

Từ “Thánh” xuất phát từ tiếng Latinh “Sanctus”, có nghĩa là “linh thiêng”. Trong suốt nhiều thế kỷ đầu tiên của Giáo hội, danh hiệu này được trao tặng cho tất cả những ai, chủ yếu là các vị tử đạo, và những người mà sự thánh thiện của họ được công nhận rộng rãi trong xã hội, theo nguyên tắc vox populi, vox Dei - tiếng nói của người dân, tiếng nói của Chúa.

Từ thế kỷ thứ mười, án tuyên thánh được tiến hành theo các bước như sau: danh tiếng của người đó lan rộng, có yêu cầu từ người dân xin giám mục địa phương tuyên bố người đó là thánh, và tiểu sử được viết ra để giám mục xem xét. Vị giám mục sẽ thu thập lời khai của những người biết người đó và những người đã chứng kiến phép lạ, và ngài sẽ cung cấp tóm tắt về vụ việc cho Đức Giáo Hoàng để vị mục tử toàn thể Hội Thánh chấp thuận. Sau đó, Đức Giáo Hoàng xem xét nguyên nhân, và nếu chấp thuận, ngài sẽ ban hành sắc lệnh tuyên bố người đó là thánh. Vị thánh đầu tiên được Giáo hội tuyên thánh là thánh Ulrich thành Augsburg vào năm 993. Tiến trình này được áp dụng cho tới năm 1917 khi Bộ Giáo luật chung được ban hành.

Bộ Giáo luật năm 1917 dành các số từ 1999 đến 2144 để qui định về án tuyên thánh; trong đó án phong thánh phải trải qua hai giai đoạn Giáo phận và Tông tòa. Trong giái đoạn Giáo phận, vị giám mục địa phương xác minh danh tiếng của người đó, bảo đảm rằng có tiểu sử rõ ràng, thu thập lời khai của nhân chứng và các tác phẩm do người đó viết ra. Tất cả những điều này sau đó được chuyển đến Bộ Phong Thánh (thành lập năm 1588). Tiến trình tông tòa bao gồm xem xét các bằng chứng được nộp, thu thập thêm bằng chứng, nghiên cứu án tuyên thánh, điều tra bất kỳ phép lạ nào được cho là đã xảy ra và cuối cùng chuyển án tuyên thánh lên Đức Giáo Hoàng để ngài chấp thuận.

Ảnh: gpcantho.com​

Tiến trình tuyên thánh hiện nay​

Kể từ năm 1983, khi Bộ giáo luật mới được ban hành, cùng với những văn bản hướng dẫn của Bộ Tuyên thánh đưa ra những tiêu chuẩn mới về các nguyên nhân tuyên thánh, tiến trình tuyên thánh cần đi qua các bước sau đây:​

• Giai đoạn I: Khảo sát cuộc đời của một ứng viên tuyên thánh ở cấp Giáo phận ​

Sau năm năm kể từ thời điểm ứng viên qua đời, án tuyên thánh mới có thể bắt đầu. (Đức Giáo Hoàng có thể chuẩn yếu tố thời gian này)

Trước tiên, cá nhân hay tổ chức (giáo phận, dòng tu, hiệp hội…) thỉnh cầu phải liên hệ với Đức Giám mục Giáo phận nơi ứng viên qua đời. Nếu được Đức Giám mục chấp thuận, họ phải cử ra một "Cáo thỉnh viên" (gọi là Postulator) đi thu thập thông tin về cuộc đời của ứng viên, tiếng tăm về sự thánh thiện và ý nghĩa của vụ án phong thánh đối với Giáo Hội, chuẩn bị một danh sách những người có thể làm chứng về nhân đức hoặc hành vi tử đạo của ứng viên.

Sau đó, giám mục bắt đầu một loạt các cuộc tham khảo ý kiến với hội đồng giám mục, các tín hữu trong giáo phận của mình và Tòa thánh. Sau khi các cuộc tham khảo ý kiến này hoàn tất và ngài đã nhận được ý kiến “nihil obstat”, nghĩa là “không có gì ngăn trở” từ Tòa thánh, ngài sẽ thành lập một tòa án cấp giáo phận cho án tuyên thánh. Tòa án sẽ điều tra về sự tử đạo hoặc cách ứng viên sống một cuộc sống với các nhân đức anh hùng, tức là các nhân đức đối thần về đức tin, đức cậy và đức mến, và các nhân đức cốt yếu về sự khôn ngoan, công bằng, tiết độ và lòng dũng cảm, và những nhân đức khác cụ thể đối với tình trạng sống của ứng viên. Các nhân chứng sẽ được triệu tập và các tài liệu do ứng viên viết và các tài liệu về ứng viên phải được thu thập và xem xét.
​

Ảnh: gpcantho.com​

• Giai đoạn II: Bộ Tuyên thánh​

Sau khi cuộc điều tra của giáo phận hoàn tất, tài liệu sẽ được gửi đến Bộ Tuyên thánh. Ứng viên có thể được gọi là “Servus Dei” hay vị “Tôi Tớ Chúa”.

Người thỉnh nguyện cho giai đoạn này, cư trú tại Rôma, dưới sự chỉ đạo của một thành viên trong đội ngũ nhân viên của Bộ. Người thỉnh nguyện sống ở Rôma này cũng được gọi là Postulator hay cáo thỉnh viên ở cấp Tòa Thánh, chuẩn bị một Hồ sơ (Positio), nghĩa là một bản tóm tắt bằng chứng tài liệu từ giai đoạn giáo phận để chứng minh việc thực hành đức hạnh anh hùng hoặc sự tử đạo.

'Positio' trải qua một cuộc kiểm tra của chín nhà thần học bỏ phiếu về việc ứng viên có sống một cuộc sống anh hùng hay chịu tử đạo hay không. Nếu phần lớn các nhà thần học ủng hộ, thì án tuyên thánh được chuyển lên để các Hồng Y và giám mục là thành viên của Hội đồng thẩm định. Nếu phán quyết của các ngài là thuận lợi, thì vị trưởng Hội đồng sẽ trình bày kết quả của toàn bộ quá trình của án tuyên thánh lên Đức Giáo Hoàng, là người sẽ chấp thuận và ủy quyền cho Hội đồng soạn thảo một sắc lệnh tuyên bố một người là Venerabilis – hay Bậc đáng kính nếu họ đã sống một cuộc sống đức hạnh.

Trong trường hợp tử đạo, như trường hợp Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp, ứng viên đã đủ điều kiện để được tuyên bố là Chân phước tử đạo.

Ảnh: Vatican Media​

• Giai đoạn III: Phong chân phước​

Đối với việc phong chân phước cho một vị đáng kính, cần phải có một phép lạ được cho là do sự chuyển cầu của ngài, được xác minh sau khi ngài qua đời. Phép lạ cần thiết phải được chứng minh thông qua cuộc điều tra giáo luật thích hợp, theo một thủ tục tương tự như đối với các nhân đức anh hùng. Cuộc điều tra này cũng được kết thúc bằng sắc lệnh thích hợp. Sau khi sắc lệnh về phép lạ được công bố, Đức Giáo Hoàng sẽ ban hành lệnh phong chân phước, tức là cho phép việc tôn kính công khai có giới hạn - thường chỉ trong phạm vi quốc gia, giáo phận, vùng hoặc cộng đồng tôn giáo nơi vị chân phước đã sống. Với quyết định này, ứng viên sẽ nhận được danh hiệu Chân phước hay Á Thánh.

Đối với một vị tử đạo, không cần phép lạ. Do đó, khi Đức Giáo Hoàng tuyên bố rằng người đó đã tử đạo vì đức tin, thì danh hiệu Chân phước chắc chắn sẽ được ban cho người đó.

Như thế, sau khi Đức Thánh Cha nhìn nhận cuộc tử đạo của Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp, ngài sẽ được tuyên phong Chân Phước Tử Đạo trong thời gian sẽ được ấn định.

Ảnh: Vatican Media​

• Giai đoạn IV: Tuyên thánh​

Để tuyên thánh, cần có một phép lạ khác cho cả các vị chân phước tử đạo và các vị chân phước đã sống một cuộc đời đức hạnh. Phép lạ này được cho là nhờ sự chuyển cầu của vị chân phước và đã xảy ra sau khi được phong chân phước.

Như thế, trong trường hợp của Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp, cần có một phép lạ xảy ra nhờ lời cầu bầu của ngài sau ngày 25 Tháng Mười Một, 2024.​

---

Tài liệu tham khảo: Hội đồng Giám mục Hoa Kỳ​