Sứ điệp của Đức Thánh Cha Nhân Ngày Thế giới Người nghèo lần thứ IX

Silic · Thứ sáu lúc 10:53 PM

Ảnh: blog.compassion.com

SỨ ĐIỆP CỦA ĐỨC THÁNH CHA
NHÂN NGÀY THẾ GIỚI NGƯỜI NGHÈO LẦN THỨ IX
Chúa Nhật XXXIII Thường Niên – ngày 16 tháng 11 năm 2025

"Chính Ngài là niềm hy vọng của con" (x. Tv 71,5)

“Lạy Chúa, chính Ngài là niềm hy vọng của con” (Tv 71,5). Lời này vang lên từ một trái tim chất chứa những khổ đau nặng nề: “Ngài đã cho con trải qua nhiều gian truân và khốn khổ” (c.20), tác giả Thánh vịnh thốt lên. Thế nhưng, tâm hồn ấy vẫn rộng mở và đầy tín thác; vững vàng trong đức tin, ông nhận biết Thiên Chúa là nơi nương náu, là thành lũy vững chắc của mình (x. c.3). Chính vì thế, ông luôn xác tín rằng: hy vọng đặt nơi Thiên Chúa sẽ không bao giờ bị thất vọng: “Con ẩn náu bên Ngài, lạy Chúa, xin đừng để con tủi nhục bao giờ” (c.1).
Trong những thử thách cuộc đời, niềm hy vọng của chúng ta được nuôi dưỡng nhờ xác tín vững chắc và an ủi rằng: tình yêu của Thiên Chúa đã được tuôn đổ vào lòng ta nhờ Thánh Thần. Niềm hy vọng ấy không làm ta thất vọng (x. Rm 5,5). Vì vậy, thánh Phaolô đã viết cho Timôthê: “Chúng ta vất vả và chiến đấu vì đặt hy vọng nơi Thiên Chúa hằng sống” (1 Tm 4,10). Thật vậy, Thiên Chúa hằng sống là “Thiên Chúa của niềm hy vọng” (Rm 15,13), và Đức Kitô, nhờ cái chết và phục sinh của Người, đã trở nên “niềm hy vọng của chúng ta” (1 Tm 1,1). Chúng ta không bao giờ được quên rằng mình đã được cứu trong niềm hy vọng ấy, và cần bám rễ sâu trong đó.
Người nghèo có thể là chứng nhân cho một niềm hy vọng mạnh mẽ và bền vững, chính bởi họ sống giữa những bất ổn, thiếu thốn, bị gạt ra bên lề xã hội. Họ không thể dựa vào quyền lực hay tài sản – trái lại, họ thường là nạn nhân của chúng. Hy vọng của họ buộc phải tìm đến một nơi khác. Khi nhận biết rằng Thiên Chúa là niềm hy vọng đầu tiên và duy nhất, chúng ta cũng sẽ bước ra khỏi những hy vọng phù du để tiến tới niềm hy vọng bền vững. Khi khao khát Thiên Chúa đồng hành trên hành trình đời sống, của cải vật chất sẽ trở nên tương đối, bởi chúng ta nhận ra đâu mới là kho tàng thật sự mình cần. Lời Chúa Giêsu vẫn luôn rõ ràng và mạnh mẽ: “Anh em đừng tích trữ cho mình những kho tàng dưới đất, nơi mối mọt làm hư nát, và kẻ trộm khoét vách lấy đi. Nhưng hãy tích trữ cho mình những kho tàng trên trời, nơi mối mọt không làm hư nát, và kẻ trộm không khoét vách lấy đi." (Mt 6,19-20).
Hình thức nghèo đói nghiêm trọng nhất là không biết Thiên Chúa. Như Đức Thánh Cha Phanxicô đã viết trong Evangelii Gaudium: “Sự phân biệt đối xử tệ hại nhất mà người nghèo phải chịu chính là sự thiếu chăm sóc thiêng liêng. Phần lớn người nghèo có một sự cởi mở đặc biệt đối với đức tin; họ cần đến Thiên Chúa, và chúng ta không được phép từ chối ban cho họ tình bạn của Người, phúc lành của Người, Lời của Người, việc cử hành các bí tích và một hành trình trưởng thành trong đức tin” (số 2000). Đây là một nhận thức cơ bản và thiết yếu: rằng kho báu của ta là chính Thiên Chúa. Như thánh Gioan tông đồ nhấn mạnh: “Nếu ai nói: “Tôi yêu mến Thiên Chúa” mà lại ghét anh em mình, người ấy là kẻ nói dối; vì ai không yêu thương người anh em mà họ trông thấy, thì không thể yêu mến Thiên Chúa mà họ không trông thấy.” (1 Ga 4,20).

Đây là quy luật của đức tin, là bí quyết của niềm hy vọng: mọi của cải trần thế, mọi hưởng thụ vật chất, mọi thành công kinh tế – dù quan trọng – đều không thể mang lại hạnh phúc thật cho tâm hồn. Của cải có thể làm ta thất vọng và đưa đến những hình thức nghèo khổ bi thảm – nhất là sự nghèo khổ đến từ việc không nhận ra mình cần Thiên Chúa, và tìm cách sống mà không có Ngài. Thánh Âugutinô từng nói: “Hãy đặt tất cả niềm hy vọng của con nơi Thiên Chúa: hãy cảm nhận sự thiếu vắng Ngài và để Ngài lấp đầy nó. Nếu không có Ngài, mọi thứ con sở hữu chỉ khiến con cảm thấy trống rỗng hơn mà thôi” (Chú giải Thánh vịnh 85,3).
Lời Chúa dạy chúng ta rằng: niềm hy vọng Kitô giáo là một xác tín vững chắc trong từng bước đi của đời sống, bởi nó không dựa trên sức lực con người, mà trên lời hứa của Thiên Chúa – Đấng luôn trung tín. Vì thế, ngay từ thời sơ khai, Kitô hữu đã chọn biểu tượng chiếc neo để nói về niềm hy vọng – chiếc neo mang lại sự ổn định và an toàn. Hy vọng Kitô giáo như chiếc neo gắn chặt con tim ta vào lời hứa của Chúa Giêsu, Đấng đã cứu chuộc ta bằng cái chết và sự phục sinh của Người, và sẽ còn trở lại trong vinh quang. Chính niềm hy vọng này hướng lòng ta về “trời mới, đất mới” (2 Pr 3,13) – chân trời đích thực của đời sống, nơi mỗi người sẽ tìm thấy ý nghĩa sâu xa nhất, bởi “quê hương thật của chúng ta ở trên trời” (Pl 3,20).

Thành đô của Thiên Chúa mời gọi ta cải thiện các thành phố của con người. Những đô thị của chúng ta cần ngày càng trở nên giống với Thành thánh của Ngài. Niềm hy vọng, được nuôi dưỡng bởi tình yêu Thiên Chúa đổ vào lòng ta nhờ Thánh Thần (x. Rm 5,5), biến tâm hồn con người thành mảnh đất màu mỡ, nơi bác ái cho sự sống thế gian có thể nảy nở. Truyền thống Hội Thánh luôn dạy rằng ba nhân đức đối thần – đức tin, đức cậy, đức mến – luôn gắn bó chặt chẽ với nhau: hy vọng nảy sinh từ đức tin, được nâng đỡ bởi đức mến – vốn là mẹ của mọi nhân đức. Tất cả chúng ta đều cần đến đức mến – ngay bây giờ. Đức mến không chỉ là lời hứa, mà là một thực tại sống động, cần được đón nhận trong niềm vui và trách nhiệm. Đức mến mời gọi và định hướng các quyết định của ta vì lợi ích chung. Ngược lại, thiếu đức mến là đánh mất cả đức tin lẫn hy vọng – và còn tước đoạt hy vọng nơi người khác.
Lời mời gọi của Kinh Thánh về niềm hy vọng cũng mang theo bổn phận phải dấn thân vào lịch sử cách tích cực. Bởi lẽ, bác ái “là điều răn xã hội cao cả nhất” (Sách Giáo lý Hội Thánh Công giáo, số 1889). Nghèo đói có những nguyên nhân cơ cấu, và chúng ta cần can đảm nhận diện cũng như loại trừ chúng. Trong khi đó, mỗi người đều được mời gọi trở thành dấu chỉ mới của niềm hy vọng – làm chứng cho đức ái Kitô giáo, như các thánh đã sống qua nhiều thế kỷ. Bệnh viện, trường học – những định chế từng được lập ra để đến với người yếu thế – lẽ ra phải trở thành một phần trong chính sách công của mọi quốc gia, nhưng chiến tranh và bất công vẫn không cho phép điều ấy xảy ra.

Ngày nay, ta tìm thấy nhiều dấu chỉ hy vọng nơi các nhà chăm sóc, cộng đoàn dành cho trẻ em, trung tâm lắng nghe, bếp ăn từ thiện, nơi trú ngụ cho người vô gia cư, trường học cho người có thu nhập thấp... Có biết bao dấu chỉ hy vọng âm thầm như thế đang tồn tại – ít ai để ý – nhưng lại giúp thức tỉnh lương tâm và mời gọi người khác tham gia vào các hoạt động bác ái.

Người nghèo không phải là gánh nặng, nhưng là anh chị em thân yêu của Hội Thánh. Qua đời sống, lời nói và sự khôn ngoan của họ, họ giúp ta chạm đến sự thật của Tin Mừng. Ngày Thế giới Người Nghèo nhắc nhớ rằng: người nghèo ở trung tâm mọi hoạt động mục vụ của Hội Thánh – không chỉ nơi công việc bác ái, mà còn trong chính sứ điệp được rao giảng. Thiên Chúa đã mang lấy sự nghèo khó của họ để làm phong phú chúng ta qua tiếng nói, câu chuyện và gương mặt của họ. Mọi hình thức nghèo khó – không loại trừ ai – đều mời gọi chúng ta sống Tin Mừng cách cụ thể và trở nên dấu chỉ hy vọng hữu hiệu.
Đây chính là lời mời gọi mà Năm Thánh gửi đến chúng ta. Không phải ngẫu nhiên mà Ngày Thế giới Người Nghèo được cử hành vào cuối năm hồng ân này. Khi Cửa Thánh khép lại, chúng ta được mời gọi ghi khắc và chia sẻ những ân sủng đã lãnh nhận trong suốt năm cầu nguyện, hoán cải và làm chứng. Người nghèo không chỉ là đối tượng mục vụ, mà là những chủ thể sáng tạo – thách thức ta tìm ra những cách sống Tin Mừng mới mẻ trong thời đại hôm nay.

Trước những hình thức nghèo đói mới, ta dễ bị chai lì hay buông xuôi. Mỗi ngày, ta đều gặp người nghèo. Chính chúng ta cũng có thể nghèo hơn trước: mất nhà, thiếu lương thực, khó tiếp cận y tế, giáo dục, thông tin, tự do tôn giáo và ngôn luận.

Việc thăng tiến công ích phải đặt nền trên hành động sáng tạo của Thiên Chúa, Đấng ban cho mọi người quyền hưởng chung các của cải trần gian. Cũng như của cải, hoa trái từ lao động cũng phải được chia sẻ công bằng. Giúp đỡ người nghèo trước hết là một đòi hỏi của công lý, trước khi là bác ái. Thánh Âugutinô viết: “Anh chia bánh cho người đói – nhưng sẽ tốt hơn biết bao nếu không còn ai đói, để không còn cần phải chia bánh. Anh mặc cho người trần truồng – nhưng ước gì mọi người đều có áo, để khỏi phải lo lấp đầy sự thiếu thốn ấy” (Bài giảng thư Gioan 1,8,5).

Tôi hy vọng rằng Năm Thánh này sẽ khơi dậy các chính sách đối phó với mọi hình thức nghèo đói – cả cũ lẫn mới – và triển khai những sáng kiến cụ thể nhằm hỗ trợ người nghèo nhất trong số người nghèo. Lao động, giáo dục, nhà ở, y tế – đó là những nền tảng bảo đảm an sinh – không thể đạt được bằng vũ lực. Tôi bày tỏ lòng cảm phục với những sáng kiến đã có và những nỗ lực không ngừng trên toàn cầu của bao người thiện chí.

Chúng ta hãy phó thác cho Đức Maria Rất Thánh – Đấng Ủi An Kẻ Âu Lo – và cùng với Mẹ, cất cao lời ca hy vọng, bằng chính câu kết của bài Te Deum:
“Lạy Chúa, chính Ngài là niềm hy vọng của chúng con, và chúng con sẽ không bao giờ phải thất vọng khi đặt hy vọng nơi Ngài.”

Từ Vatican, ngày 13 tháng 6 năm 2025
Lễ nhớ Thánh Antôn thành Padua, bổn mạng của người nghèo

+ LEO XIV, Giáo hoàng
Nguồn: vatican.va