Đi tìm chân lý
- Tham gia
- 25/1/24
- Bài viết
- 904
- Chủ đề Author
- #1
Những ngày qua, chính sách thuế tại Việt Nam đang trở thành chủ đề được quan tâm đặc biệt. Quốc hội vừa thông qua các sửa đổi quan trọng về Luật thuế tiêu thụ đặc biệt, áp dụng thêm thuế với nước ngọt có đường, điều hòa nhiệt độ và một số mặt hàng khác – nhằm định hướng tiêu dùng và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Cùng lúc đó, các chính sách giảm thuế giá trị gia tăng (GTGT) cũng được gia hạn nhằm hỗ trợ nền kinh tế đang hồi phục. Song song, các quy định mới về hóa đơn điện tử và hình thức thanh toán cũng khiến nhiều hộ kinh doanh nhỏ gặp lúng túng.
Giữa những ủng hộ và lo ngại, có người cho rằng thuế đang trở thành gánh nặng với dân nghèo và doanh nghiệp nhỏ. Người khác lại cho rằng đây là một cách chia sẻ trách nhiệm xã hội và điều tiết công bằng. Trong bối cảnh đó, cái nhìn của Học thuyết Xã hội Công giáo về thuế có thể mang lại một góc tiếp cận nền tảng hơn, vừa đụng chạm đến đạo đức công cộng, vừa nhấn mạnh đến khía cạnh nhân vị và công ích.
Ảnh: phailamgi
Thuế trong ánh sáng của Học thuyết Xã hội Công giáo
Giáo hội Công giáo không đứng ngoài các vấn đề xã hội như thuế, ngân sách hay quản lý công. Trong Tóm lược Học thuyết Xã hội của Giáo hội (số 355), Giáo hội khẳng định rằng:
“Thu nhập từ thuế và các chi tiêu công cộng đóng vai trò rất quan trọng về mặt kinh tế trong mọi cộng đồng dân sự và chính trị. Mục tiêu phải nhắm tới ở đây là việc tài trợ của Nhà nước phải làm sao tự nó có thể trở thành công cụ phục vụ sự phát triển và liên đới.”
Giáo huấn này nhấn mạnh ba điều căn bản:
“Thu nhập từ thuế và các chi tiêu công cộng đóng vai trò rất quan trọng về mặt kinh tế trong mọi cộng đồng dân sự và chính trị. Mục tiêu phải nhắm tới ở đây là việc tài trợ của Nhà nước phải làm sao tự nó có thể trở thành công cụ phục vụ sự phát triển và liên đới.”
Giáo huấn này nhấn mạnh ba điều căn bản:
- Nộp thuế là một phần trong nghĩa vụ liên đới của mọi người
- Áp dụng thuế phải công bằng, hợp lý
- Việc quản lý, phân phối nguồn thu phải minh bạch, chính trực
Nói cách khác, thuế không chỉ là khoản tiền phải nộp, mà là một biểu hiện cụ thể của tình liên đới xã hội – nơi mỗi người góp phần vào việc xây dựng một xã hội công bằng và bảo vệ những người yếu thế.
Đức Giêsu và các Tông đồ nói gì về thuế?
Không thiếu những người từng dùng niềm tin để từ chối nghĩa vụ thuế. Nhưng trong Tin Mừng, chính Đức Giêsu đã dạy:
“Của Xêda, trả về Xêda; của Thiên Chúa, trả về Thiên Chúa” (Mc 12,17).
Lời dạy này vừa xác nhận rằng chính quyền dân sự có quyền thu thuế, vừa cảnh tỉnh không thần thánh hóa quyền lực trần gian. Các Tông đồ cũng nối tiếp giáo huấn đó:
“Của Xêda, trả về Xêda; của Thiên Chúa, trả về Thiên Chúa” (Mc 12,17).
Lời dạy này vừa xác nhận rằng chính quyền dân sự có quyền thu thuế, vừa cảnh tỉnh không thần thánh hóa quyền lực trần gian. Các Tông đồ cũng nối tiếp giáo huấn đó:
- Thánh Phaolô kêu gọi:
“Anh em nợ ai cái gì, thì hãy trả cho người ta cái đó: nộp sưu cho người đòi sưu, trả thuế cho người đòi thuế, sợ người phải sợ, kính người phải kính” (Rm 13,7). - Thánh Phêrô nhấn mạnh:
“Hãy tuân phục mọi thể chế… vì Chúa” (1 Pr 2,13).
Tuy nhiên, Học thuyết Xã hội của Giáo hội cũng nhấn mạnh rõ: sự vâng phục này không phải là thụ động, mù quáng, mà là sự tùng phục có trách nhiệm và lương tâm, khi – và chỉ khi – chính quyền còn “phụng sự Thiên Chúa vì ích lợi của con người” (Rm 13,4).
Thuế và nguyên tắc công ích
Một trong những nguyên tắc trọng yếu của Học thuyết Xã hội Công giáo là nguyên tắc công ích (số 164):
“Công ích là toàn bộ những điều kiện xã hội cho phép con người, tập thể hay cá nhân, đạt tới sự phát triển cách đầy đủ và dễ dàng hơn.”
Điều này đồng nghĩa: thuế chỉ thực sự chính đáng khi góp phần vào công ích, chứ không phải là phương tiện cho những lợi ích nhóm, cho sự lãng phí hay tham nhũng. Những người thu thuế cần minh bạch. Những người nộp thuế cần ý thức rằng hành động của mình – dù nhỏ – góp phần duy trì hệ thống y tế, giáo dục, an sinh, cơ sở hạ tầng, và cả bảo vệ người nghèo.
Ngược lại, nếu chính sách thuế thiếu công bằng, hoặc tiền thuế không được sử dụng đúng mục đích, thì người dân có quyền chất vấn – không phải để trốn tránh nghĩa vụ, mà để đòi hỏi sự công chính và phục vụ thật sự cho công ích.
Người nhà và bệnh nhân tại bệnh viện Chợ Rẫy. Ảnh: phailamgi
Lời kết: Khi thuế trở thành hành vi đạo đức
Trong một xã hội có nhiều bất cập, có thể dễ dàng nhìn thuế như gánh nặng, hoặc như công cụ của những người cầm quyền. Nhưng từ cái nhìn của Giáo hội, thuế có thể trở thành một hành vi đạo đức, một cách cụ thể để người Kitô hữu thể hiện sự liên đới, vâng phục lương tâm, và góp phần xây dựng công ích.
Vì vậy, thay vì hỏi “nộp thuế có đáng không?”, có lẽ người Kitô hữu nên đặt lại câu hỏi: “Thuế có phục vụ công ích không?”, và “Mình đang sống trách nhiệm công dân và Kitô hữu cách nào qua nghĩa vụ thuế?”.
Phải Làm Gì?
Cùng chủ đề
