Giáo hội Công giáo đã làm gì cho nhân loại?

An-tôn Hùng Mạnh · 3/5/25

Gửi người bạn thân mến của tôi,

Những ngày này, mọi ánh mắt dường như đều hướng về Rôma — trái tim của Giáo hội Công giáo — để tiễn biệt Đức Giáo hoàng Phanxicô vừa qua đời, đồng thời dõi theo tiến trình mật nghị bầu Tân Giáo hoàng. Truyền thông toàn cầu đưa tin dồn dập, mạng xã hội tràn ngập hình ảnh về Giáo triều Rôma và đời sống của Giáo hội Công giáo. Dù bạn là người Công giáo hay không, hẳn bạn cũng phần nào bị cuốn vào dòng thông tin ấy.

Có thể bạn từng tự hỏi: Đạo Công giáo là gì? Tại sao cả thế giới lại quan tâm đến một tôn giáo tưởng chừng “riêng tư”? Và rộng hơn nữa: Giáo hội này đã để lại gì cho nhân loại?

Tôi viết những dòng này không nhằm tranh luận hay thuyết phục, mà chỉ như một lời giới thiệu thân tình về niềm tin mà tôi đang sống. Không tham vọng giải đáp mọi thắc mắc, tôi chỉ mong chia sẻ với bạn đôi điều có thể hữu ích – hoặc ít ra, khơi dậy nơi bạn một chút tò mò thiện cảm.

phailamgi_Giáo hội Công giáo đã làm gì cho nhân loại_cv1.jpg

Giáo hội Công giáo là gì?

Hiểu một cách đơn sơ, Công giáo là cộng đoàn của những người tin vào Thiên Chúa – Đấng Tạo Hóa – được mạc khải trọn vẹn nơi Đức Giêsu Kitô. Họ tin rằng Ngài là Con Thiên Chúa, đã nhập thể làm người, chịu chết vì nhân loại và phục sinh để ban cho con người sự sống đời đời.

Những người tin ấy được quy tụ thành Hội Thánh – một cộng đoàn vượt biên giới quốc gia, sắc tộc và văn hóa – hiệp nhất nhờ đức tin, bí tích và sự vâng phục vị kế vị thánh Phêrô, tức Đức Giáo hoàng tại Rôma. Vì thế, người ta thường gọi Công giáo là "Hội Thánh hoàn vũ".

Dù đôi khi đạo này có vẻ xa lạ với một số người, nhưng thật ra, thế giới hôm nay – với nhiều giá trị, thể chế và thành tựu – đang thừa hưởng không ít từ những đóng góp âm thầm nhưng bền bỉ của Giáo hội và các tín hữu Công giáo.

phailamgi_Giáo hội Công giáo đã làm gì cho nhân loại_cv2.jpg

Công giáo đã đem lại gì cho nhân loại?

Câu trả lời có thể khiến bạn bất ngờ: nhiều điều tưởng như “hiển nhiên” hôm nay – từ bệnh viện, trường học, đến đại học, viện bảo tàng – đều khởi đi từ lòng tin và lòng mến của các tín hữu Công giáo.

Bạn có biết không?

Các bệnh viện công đầu tiên ở châu Âu được sáng lập bởi các dòng tu Công giáo.
Những đại học cổ kính như Bologna, Paris, Oxford – vốn là nền tảng của học thuật phương Tây – đều ra đời trong lòng Giáo hội. Cả Harvard, Yale hay Georgetown cũng bắt đầu là những trường dòng.
Nghệ thuật kiến trúc Gothic, bản nhạc Ave Maria, trần Sistine Chapel – tất cả đều là hoa trái của đức tin tìm cách cất tiếng bằng cái đẹp.

Ngay cả trong khoa học, nhiều linh mục là những nhà tiên phong: Linh mục Georges Lemaître là người đầu tiên đề xuất thuyết Big Bang. Các linh mục Dòng Tên đóng vai trò quan trọng trong thiên văn học, toán học, và nhiều ngành khoa học khác. Vì đức tin Công giáo tin rằng: vũ trụ có trật tự, nên việc khám phá vũ trụ chính là khám phá tư tưởng của Thiên Chúa.

Theo một thống kê, từ năm 1901–2000, khoảng 64,5% các nhà khoa học đoạt giải Nobel là Kitô hữu (Nguồn: The Nobel Prize: The First 100 Years).

Ngày nay, Giáo hội vẫn đang điều hành hơn 150.000 cơ sở giáo dục, 31.000 cơ sở y tế và hàng trăm ngàn trung tâm trợ giúp nhân đạo, phần lớn ở các vùng nghèo nhất hành tinh. (Theo thống kê mới nhất của Agenzia Fides, năm 2023).

Trong hơn hai ngàn năm qua, nhiều Giáo hoàng và sứ thần Tòa Thánh đã đóng vai trò trung gian trong các cuộc xung đột, từ thời Trung cổ đến hiện đại. Giáo hội cũng tham gia cứu trợ trong các trận thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh, và thảm họa nhân đạo. Các Kitô hữu khắp nơi cầu nguyện, cứu giúp và dấn thân: từ bàn đàm phán quốc tế đến những mái nhà tạm cho người tị nạn. Giáo hội luôn là biểu tượng của lòng thương xót, của hy vọng trong những thời khắc đen tối của nhân loại.

phailamgi_Giáo hội Công giáo đã làm gì cho nhân loại_1.jpg

Còn với người Việt Nam thì sao?

Đạo Công giáo đến Việt Nam từ thế kỷ XVI, không chỉ đem theo đức tin mà còn mang theo văn hóa, tri thức và lòng nhân ái. Chữ Quốc ngữ – nền tảng cho văn hóa hiện đại Việt Nam – là công trình của các linh mục thừa sai. Những bệnh viện, trường học, viện mồ côi đầu tiên cũng phần lớn do các dòng tu thiết lập.

Dù người Công giáo chỉ chiếm khoảng 8% dân số, nhưng đóng góp của họ trong văn hóa, giáo dục và xã hội thì vượt xa con số ấy. Từ linh mục Alexandre de Rhodes, cha Trương Bửu Diệp, đến Hồng y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận – đó là những gương mặt biểu tượng cho hy sinh, đối thoại, và dấn thân phục vụ quê hương.

phailamgi_Giáo hội Công giáo đã làm gì cho nhân loại_2.jpg

Vậy, Đạo Công giáo mang đến điều gì cốt lõi cho nhân loại?

Tôi nhớ đến một đoạn đối thoại nổi tiếng trong tiểu thuyết Quo Vadis của nhà văn Ba Lan Henryk Sienkiewicz – kể về thời kỳ Giáo hội sơ khai. Khi thánh Phêrô – vị giáo hoàng tiên khởi – đến thành Rôma rao giảng Tin Mừng, người dân hỏi ông:

“Người Hy Lạp đã trao cho chúng tôi minh triết, người La Mã đem đến pháp luật, còn các ông, những Kitô hữu, các ông mang đến điều gì?”

Ông trả lời dứt khoát: “Chúng tôi mang đến Tình Yêu.”

Tình Yêu do Ki-tô giáo mang đến có sức chữa lành và đổi mới. Đó là tình yêu hy sinh, tha thứ, dấn thân – một tình yêu đến từ Thiên Chúa và được trao ban qua Đức Giêsu Kitô, Đấng đã sống và chết vì yêu thương nhân loại. Đó cũng là mạch nguồn của mọi điều tốt đẹp mà Giáo hội đã và đang mang đến cho thế giới.

Bạn thân mến,

Tôi không viết những dòng này để thuyết phục bạn tin điều gì, nhưng chỉ để chia sẻ một góc nhìn – về một cộng đoàn vẫn âm thầm sống đức tin của mình bằng phục vụ, dâng hiến và yêu thương.

Nếu có điều gì trong thư khiến bạn suy nghĩ, mỉm cười, hoặc đơn giản là muốn hiểu thêm, thì với tôi, đó đã là một niềm vui lớn.

Cảm ơn bạn vì đã lắng nghe.

Thân ái,
An-tôn Hùng Mạnh,
Ngày Cầu Nguyện cho Quốc Gia tại Hoa Kỳ (National Day of Prayer) 1/5/2025