Giáo hoàng Học viện Piô X: “cái nôi” của hàng giáo phẩm Công giáo Việt Nam hiện đại

[nannerl]

Giáo hoàng Học viện Piô X là một trong những cơ sở đào tạo thần học quan trọng bậc nhất của Giáo hội Công giáo Việt Nam trước năm 1975. Nơi đây cũng là biểu tượng cho khát vọng xây dựng một nền thần học mang tầm vóc toàn cầu, đặt nền móng cho việc đào tạo hàng giáo sĩ trong bối cảnh đất nước đang chuyển mình giữa chiến tranh và canh tân xã hội.​

---

Ảnh: Xứ Nam Kỳ​

Thành lập năm 1958 tại Đà Lạt theo sáng kiến của các Giám mục miền Nam Việt Nam và được Thánh bộ Truyền giáo của Tòa Thánh chấp thuận.

Học viện ban đầu mang tên “Giáo hoàng Học viện Mẫu tâm Vô nhiễm” trước khi được đổi tên thành Giáo hoàng Học viện Piô X theo quyết định của Khâm sứ Tòa Thánh Giuseppe Caprio.

Dòng Tên được giao trọng trách điều hành và tổ chức giảng dạy với sự tham gia của các linh mục, tu sĩ và giáo sư trong và ngoài dòng.

Khai giảng với 4 linh mục và 24 chủng sinh, Học viện tiếp nhận các chủng sinh từ nhiều giáo phận miền Nam và một số từ Lào, Campuchia. Cơ sở tọa lạc tại số 13 Đinh Tiên Hoàng, Đà Lạt, trong khuôn viên gần 8 mẫu tây do kiến trúc sư Tô Công Văn thiết kế, nằm đối diện hồ Xuân Hương và gần Viện Đại học Công giáo. Đây từng là trung tâm đào tạo trí thức và tu đức lớn của Giáo hội tại miền Nam trong suốt gần hai thập kỷ.

Học viện còn được xem là một trung tâm trí thức mở, quy tụ các giáo sư trong và ngoài Giáo hội – từ các dòng tu khác nhau, linh mục triều, giáo sư đại học đến cả giáo dân.

Sau biến cố 30/4/1975, toàn bộ các giáo sư và thừa sai nước ngoài buộc phải rời Việt Nam. Dưới sự hướng dẫn tạm thời của Giám mục Bartôlômêô Nguyễn Sơn Lâm, Học viện tiếp tục hoạt động trong thời gian ngắn trước khi chính thức giải thể vào ngày 9/8/1977.

Năm 1980, chính quyền trưng dụng tòa nhà để phục vụ cho ngành giáo dục và hiện đang được sử dụng làm Nhà Thiếu nhi tỉnh Lâm Đồng.

Nhiều giám mục Việt Nam từng theo học tại Giáo hoàng Học viện Thánh Piô X ở Đà Lạt, trong đó có thể kể đến Hồng y Phêrô Nguyễn Văn Nhơn – nguyên Tổng Giám mục Hà Nội, Giám mục Phêrô Nguyễn Văn Nho - Nha Trang, Giám mục Micae Hoàng Đức Oanh - Kontum,...

Theo thống kê đến năm 2017, Học viện đã đào tạo ít nhất 20 giám mục, là một trong những “cái nôi” của hàng giáo phẩm Công giáo Việt Nam hiện đại.​