Thành viên
- Tham gia
- 9/9/24
- Bài viết
- 3
- Chủ đề Author
- #1
Từ Thông điệp Tân sự ‘Rerum Novarum’ của GH Leo XIII (Ngày 15-05-1891) đến GH Phanxico với Laudato si và Fratelli tutti hiện nay, đã có rất nhiều cách diễn đạt những vấn đề xã hội mà Giáo hội muốn đề cập: “Học thuyết Xã hội của Giáo hội”, “tư tưởng Xã hội Công giáo”,“Giáo huấn Xã hội Công giáo”(Ghxhcg)… tất cả gợi lên cách thức mà Giáo hội muốn ‘thông dịch’ Tin Mừng sang ngôn ngữ đương đại. Ghxhcg muốn đưa ra những định hướng liên quan đến xã hội để người tín hữu, và bất kỳ người nào có thiện chí, trải nghiệm sự hiệp nhất sâu sắc trong suy nghĩ, hy vọng và hành động.
Ảnh: goconqr.com
Sự liên quan và sức mạnh tư tưởng của Giáo hội khi chuyển tải Tin Mừng đến xã hội trần thế khác xa với trí tuệ tự nhiên của những nhà tư tưởng. Tin Mừng chỉ cho chúng ta một lối sống hay nói bóng bảy ‘một nghệ thuật sống’ đem lại an vui cho xã hội trần thế.
Các nhà tư tưởng vận dụng sự hiểu biết qua những ý tưởng đẹp đẽ, trừu tượng chứng minh sự uyên bác của mình, tư tưởng đó cần có thời gian tích luỹ, chọn lựa. Tư tưởng Xã hội của Giáo hội Công giáo thì khác: được cụ thể hoá qua những chỉ dạy của Tin Mừng, mọi vấn đề xã hội luôn được quan tâm có định hướng dựa trên những nguyên tắc Nhân phẩm, Công ích, Liên đới và Bổ trợ như lúc áp dụng ở cách tiêu dùng, chọn lựa tài chánh, trách nhiệm của con người trước việc bảo vệ môi trường, chiến tranh và hoà bình, định hướng của tư tưởng Xã hội Công giáo không chỉ ở những vấn đề xã hội rộng lớn, mà hết mọi ngóc ngách xã hội của con người. Ghxhcg luôn mời gọi ‘những ai thành tâm thiện ý’ quan tâm.
Trên 100 năm với nhiều thông điệp, từ Rerum Novarum của Đức Leo XIII, về điều kiện làm việc năm 1871, đến các thông điệp của: Đức Pio XI; Đức Pio XII; Đức Gioan XXIII; Vatican II; Đức Phaolo VI; Đức Gioan-Phaolo II; Đức Biển Đức XVI; Đức Phanxico. Các giáo hoàng chưa bao giờ ngừng đưa ra quan điểm về các vấn đề xã hội cụ thể và cơ bản của thời đại các ngài, không ngoài mục đích giúp các Kitô hữu tỏa sáng trong xã hội bằng cách dấn thân hành động xã hội cho người đương thời thấy rằng họ được hướng dẫn hàng ngày trong suy nghĩ, lời nói và hành động.
Các nhà tư tưởng vận dụng sự hiểu biết qua những ý tưởng đẹp đẽ, trừu tượng chứng minh sự uyên bác của mình, tư tưởng đó cần có thời gian tích luỹ, chọn lựa. Tư tưởng Xã hội của Giáo hội Công giáo thì khác: được cụ thể hoá qua những chỉ dạy của Tin Mừng, mọi vấn đề xã hội luôn được quan tâm có định hướng dựa trên những nguyên tắc Nhân phẩm, Công ích, Liên đới và Bổ trợ như lúc áp dụng ở cách tiêu dùng, chọn lựa tài chánh, trách nhiệm của con người trước việc bảo vệ môi trường, chiến tranh và hoà bình, định hướng của tư tưởng Xã hội Công giáo không chỉ ở những vấn đề xã hội rộng lớn, mà hết mọi ngóc ngách xã hội của con người. Ghxhcg luôn mời gọi ‘những ai thành tâm thiện ý’ quan tâm.
Trên 100 năm với nhiều thông điệp, từ Rerum Novarum của Đức Leo XIII, về điều kiện làm việc năm 1871, đến các thông điệp của: Đức Pio XI; Đức Pio XII; Đức Gioan XXIII; Vatican II; Đức Phaolo VI; Đức Gioan-Phaolo II; Đức Biển Đức XVI; Đức Phanxico. Các giáo hoàng chưa bao giờ ngừng đưa ra quan điểm về các vấn đề xã hội cụ thể và cơ bản của thời đại các ngài, không ngoài mục đích giúp các Kitô hữu tỏa sáng trong xã hội bằng cách dấn thân hành động xã hội cho người đương thời thấy rằng họ được hướng dẫn hàng ngày trong suy nghĩ, lời nói và hành động.
Ảnh: claretianos.mx
Một cái nhìn mục vụ của Đức Phanxicô về vấn đề xã hội
Đến hôm nay, cả thế giới nói chung và cách riêng GHCG đều nhìn nhận các thông điệp của Đức Phanxico: Evangelii Gaudium, Laudato si; Fratelli Tutti; Laudate Deum là những trực giác thần học của Công đồng Vatican II khiến Đức Phanxicô đã đổi mới sâu sắc Ghxhcg. Tin Mừng của Chúa được ngài triển khai cụ thể qua những vấn đề xã hội. Đối với ngài “mọi chuyện đều liên kết với nhau” “lựa chọn của tôi có ảnh hưởng đến thế giới, đến người anh em và đến với cá nhân tôi. Chúng ta được mời gọi thực hiện những việc làm cụ thể tại nơi làm việc, với gia đình, với bạn bè, trong Giáo hội. Chúng ta nhìn quanh ngôi nhà của mình và tự hỏi: đã xử dụng nó như thế nào? có ích hay vô ích? Người khác nghĩ gì về ngôi nhà của tôi? Áp dụng Tin Mừng trước hết có nghĩa là phát triển một nghệ thuật sống. Việc giảng dạy Ghxhcg đóng một vai trò như chiếc la bàn chỉ cho chúng ta đích điểm cần hướng tới.” (Đức Phanxicô nhắc nhở chúng ta trong Laudate Deum về hai xác tín mà ngài lặp đi lặp lại thường xuyên: “Mọi thứ đều liên kết với nhau ...)
Riêng GHCGVN, Giáo huấn Xã hội Công giáo chưa được quan tâm đúng mức, nhiều linh mục xem việc học hỏi & phổ biến Ghxhcg là không cần thiết: sống theo Tin Mừng đủ rồi!
Ghxh của Giáo hội không phải là ‘môn học đặc biệt’ dành cho những nhà ưu tú chuyên nghiên cứu vấn đề xã hội mà Giáo hội quan tâm. Lại càng không phải ‘khái niệm sống đạo chuyên biệt’ về vấn đề xã hội. Ghxhcg cần được xem là cấn thiết cho mọi tín hữu ‘thực hành sống đạo một cách cụ thể’ lúc triển khai Tin Mừng vào những vấn đề xã hội. Đối với Kitô giáo nói chung, chúng ta không chỉ cần đến đức tin nhưng còn phải hành động. “Hành động của chúng ta phải dựa trên mười nguyên tắc nền tảng là: Phẩm giá con người, Sự sống con người, Liên đới, Tham gia, Ưu tiên người nghèo, Đoàn kết, Quản lý, Bổ trợ, Bình đẳng, Công ích”
(x. https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/mu...ua-hoc-thuyet-xa-hoi-giao-hoi-cong-giao-42142)
Riêng GHCGVN, Giáo huấn Xã hội Công giáo chưa được quan tâm đúng mức, nhiều linh mục xem việc học hỏi & phổ biến Ghxhcg là không cần thiết: sống theo Tin Mừng đủ rồi!
Ghxh của Giáo hội không phải là ‘môn học đặc biệt’ dành cho những nhà ưu tú chuyên nghiên cứu vấn đề xã hội mà Giáo hội quan tâm. Lại càng không phải ‘khái niệm sống đạo chuyên biệt’ về vấn đề xã hội. Ghxhcg cần được xem là cấn thiết cho mọi tín hữu ‘thực hành sống đạo một cách cụ thể’ lúc triển khai Tin Mừng vào những vấn đề xã hội. Đối với Kitô giáo nói chung, chúng ta không chỉ cần đến đức tin nhưng còn phải hành động. “Hành động của chúng ta phải dựa trên mười nguyên tắc nền tảng là: Phẩm giá con người, Sự sống con người, Liên đới, Tham gia, Ưu tiên người nghèo, Đoàn kết, Quản lý, Bổ trợ, Bình đẳng, Công ích”
(x. https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/mu...ua-hoc-thuyet-xa-hoi-giao-hoi-cong-giao-42142)
Bão Yagi tàn phá các tỉnh miền Bắc vừa qua nói gì với tôi khi áp dụng Tin Mừng theo Ghxhcg?
Không chỉ cơn bão Yagi gây lũ lụt, còn nhiều cơn bão khác đã tàn phá trên diện rộng ở miền Trung, miền Nam khiến nhiều người chết, rất nhiều người sống trong cảnh màn trời chiếu đất. Bấy giờ, rất nhiều hình ảnh cảm động: chú bộ đội, anh công an căng mình cứu người trong mưa lũ; từng đoàn xe nối đuôi nhau chuyển hàng cứu trợ; nhiều đồng tiền quyên góp của UBMTTQ, của các đoàn hội, của các em học sinh, ông bà bán vé số ‘đồng tiền ít ỏi’ của người nghèo. Nhà Nước và nhân dân cùng chung sức trước thiên tai biểu lộ ba nguyên tắc căn bàn của Ghxhcg: quý trọng mạng sống con người, đối phó thiên tai là việc chung của mọi người và liên kết chung lòng trước nỗi đau thương mất mát của nạn nhân thiên tai, nhưng có một nguyên tắc có thể xem là ‘độc đáo’ của Học thuyết Xã hội Công giáo, nếu được áp dụng giải quyết thiên tai, sẽ đem lại hiệu quá tích cực : BỔ TRỢ.
Vì tính ‘độc đáo & quan trọng’ của Bổ trợ, chúng tôi thấy cần được nhấn mạnh ở đây để tránh những tệ nạn có thể xẩy ra : nạn tham nhũng hàng cứu trợ; đánh bóng tên tuổi khi bị cộng đồng nhà mạng phát hiện gian dối số tiền đóng góp, cách phê phán của một nhóm người (trên mạng) nói đến số tiền đóng góp cứu trợ nhiều - ít.
Thiên tai xảy ra mới thấy vai trò lãnh đạo của Nhà Nước là quan trọng. Chính họ là người điều phối cứu nạn, cứu trợ, công việc của nhà tổ chức !
Nhà tổ chức tài giỏi trước thiên tai không làm thay, không bao biện làm hết việc cứu nạn, cứu trợ. Chức năng chính của lãnh đạo là giám sát, đôn đốc, theo dõi tiến trình công việc. Họ không làm gì hết nhưng làm hết mọi việc, như thế nào?
Trước hết, xin nhớ: “nhà lãnh đạo tốt, (tôn trọng tự do người cọng tác, người phục vụ) tự do không khiến kỷ luật suy yếu mà còn củng cố kỷ luật - Avec un bon leadership, la liberté n'affaiblit pas la discipline elle la renforce - Michael Abrashoff: Tư lệnh Hải quân Mỹ, tác giả nhiều sách bán chạy nhất của NY Times, chuyên gia lãnh đạo và làm việc nhóm.
Người tổ chức hay quản lý không quá nhiệt thành tích cực làm thay, không cho người dưới quyền có cơ hội đưa ra sáng kiến vì thường bị bác bỏ và cuối cùng được thay thế bằng ý tưởng của người quản lý có nhiều kinh nghiệm hơn.
Mọi thứ cần được phân công rõ ràng, giao trách nhiệm với sự tin tưởng, tôn trọng sáng kiến và tự do của người dưới để họ toàn quyền thực hiện, còn lãnh đạo chỉ làm công việc lãnh đạo của mình. Nhà lãnh đạo đối diện vời thiên tai cần đến những tổ chức xã hội dân sự: là đoàn hội tư nhân dù đạo hay đời; là xe cứu trợ của tỉnh này tỉnh kia , tất cả đều có nhân sự phụ trách, họ sẽ chu toàn tốt công việc, giải quyết vấn đề ở mức độ khẩn trương và chỉ khi nhiệm vụ không thể vượt qua được như chuyển hàng đến nhừng vùng sâu, vùng xa, vùng nguy hiễm, lúc đó họ cần sự hướng dẫn của chính quyền. Điều này được gọi Bổ trợ (nguyên tắc bổ trợ)
Ý tưởng về tính bổ trợ có từ xa xưa, tìm gặp trong những quan niệm triết học. Ở Aristotle, nhiều thế kỷ sau, ở Thánh Thomas d’Aquin hay thậm chí ở Locke hay Tocqueville. Bổ trợ là một nguyên tắc tổ chức, theo đó trách nhiệm phải được giao cho cá nhân hoặc những người có năng lực nhất để thực hiện nhiệm vụ, công việc hoặc công việc dự kiến. Thực tế, người quản lý hoặc điều hành có trách nhiệm phải đảm bảo rằng người đó có khả năng và phải cung cấp cho họ các phương tiện vật chất và tài chính mà họ cần để hoàn thành trách nhiệm của mình.
Vì tính ‘độc đáo & quan trọng’ của Bổ trợ, chúng tôi thấy cần được nhấn mạnh ở đây để tránh những tệ nạn có thể xẩy ra : nạn tham nhũng hàng cứu trợ; đánh bóng tên tuổi khi bị cộng đồng nhà mạng phát hiện gian dối số tiền đóng góp, cách phê phán của một nhóm người (trên mạng) nói đến số tiền đóng góp cứu trợ nhiều - ít.
Thiên tai xảy ra mới thấy vai trò lãnh đạo của Nhà Nước là quan trọng. Chính họ là người điều phối cứu nạn, cứu trợ, công việc của nhà tổ chức !
Nhà tổ chức tài giỏi trước thiên tai không làm thay, không bao biện làm hết việc cứu nạn, cứu trợ. Chức năng chính của lãnh đạo là giám sát, đôn đốc, theo dõi tiến trình công việc. Họ không làm gì hết nhưng làm hết mọi việc, như thế nào?
Trước hết, xin nhớ: “nhà lãnh đạo tốt, (tôn trọng tự do người cọng tác, người phục vụ) tự do không khiến kỷ luật suy yếu mà còn củng cố kỷ luật - Avec un bon leadership, la liberté n'affaiblit pas la discipline elle la renforce - Michael Abrashoff: Tư lệnh Hải quân Mỹ, tác giả nhiều sách bán chạy nhất của NY Times, chuyên gia lãnh đạo và làm việc nhóm.
Người tổ chức hay quản lý không quá nhiệt thành tích cực làm thay, không cho người dưới quyền có cơ hội đưa ra sáng kiến vì thường bị bác bỏ và cuối cùng được thay thế bằng ý tưởng của người quản lý có nhiều kinh nghiệm hơn.
Mọi thứ cần được phân công rõ ràng, giao trách nhiệm với sự tin tưởng, tôn trọng sáng kiến và tự do của người dưới để họ toàn quyền thực hiện, còn lãnh đạo chỉ làm công việc lãnh đạo của mình. Nhà lãnh đạo đối diện vời thiên tai cần đến những tổ chức xã hội dân sự: là đoàn hội tư nhân dù đạo hay đời; là xe cứu trợ của tỉnh này tỉnh kia , tất cả đều có nhân sự phụ trách, họ sẽ chu toàn tốt công việc, giải quyết vấn đề ở mức độ khẩn trương và chỉ khi nhiệm vụ không thể vượt qua được như chuyển hàng đến nhừng vùng sâu, vùng xa, vùng nguy hiễm, lúc đó họ cần sự hướng dẫn của chính quyền. Điều này được gọi Bổ trợ (nguyên tắc bổ trợ)
Ý tưởng về tính bổ trợ có từ xa xưa, tìm gặp trong những quan niệm triết học. Ở Aristotle, nhiều thế kỷ sau, ở Thánh Thomas d’Aquin hay thậm chí ở Locke hay Tocqueville. Bổ trợ là một nguyên tắc tổ chức, theo đó trách nhiệm phải được giao cho cá nhân hoặc những người có năng lực nhất để thực hiện nhiệm vụ, công việc hoặc công việc dự kiến. Thực tế, người quản lý hoặc điều hành có trách nhiệm phải đảm bảo rằng người đó có khả năng và phải cung cấp cho họ các phương tiện vật chất và tài chính mà họ cần để hoàn thành trách nhiệm của mình.
Ảnh: Duyên Giang
Áp dụng Tin Mừng trước hết có nghĩa là phát triển một nghệ thuật sống” GH Phanxico.
Cùng đích của Ghxhcg là bác ái yêu thương của Tin Mừng. Tất cả nạn nhân của cơn bão Yagi (bão số 3) hứng chịu một cách nặng nề nhất: đó là sự mất mát người thân vì lũ quét ở Làng Nủ. 10 ngày sau bão Yagi, 80% số người chết và mất tích trên cả nước thuộc ba tỉnh Lào Cai, Cao Bằng, Yên Bái - cũng là những địa phương hứng chịu lũ quét và sạt lở nghiêm trọng nhất. Với tinh thần “tương thân, tương ái”, “lá lành đùm lá rách”, cộng đồng quốc tế và các đơn vị, địa phương trong nước đã tích cực ủng hộ, hỗ trợ nhân dân khắc phục hậu quả bão, lũ. Công giáo Việt Nam đã làm gì trước bão, lũ ?
Giáo hội Việt Nam thường không vỗ ngực, xưng tên, khoe của lúc làm việc thiện. Họ lặng lẽ làm và làm rất nhiều vì Bác ái là luật của Chúa, vì lời nhắn nhủ của Vatican II “Vui mừng và hy vọng, ưu sầu và lo lắng của con người ngày nay, nhất là của người nghèo và những ai đau khổ, cũng là vui mừng và hy vọng, ưu sầu và lo lắng của các môn đệ Chúa Kitô, và không có gì thực sự là của con người mà lại không gieo âm hưởng trong lòng họ.” (Gaudeum et Spes, Lời Mở đầu, số 1) Nghệ thuật sống Tin Mừng được triển khai:
Chúa Giêsu răn dạy: “Khi làm việc lành phúc đức, chớ có phô trương cho thiên hạ thấy. Khi bố thí, đừng có khua chiêng đánh trống như bọn đạo đức giả thưởng biểu diễn, cốt để người ta khen. Còn anh, khi bố thí, đừng cho tay trái biết việc tay phải làm” (Mt 6,1-6.16-18) Với Chúa, khi bố thí hay làm việc lành phúc đức, không những không rêu rao cho mọi người biết, mà phải âm thầm khiêm tốn đến mức không cho tay trái biết việc tay phải làm, nghĩa là không tìm tư lợi, tự mãn, tự hãnh diện vì chính việc mình làm.
Giáo hội Việt Nam thường không vỗ ngực, xưng tên, khoe của lúc làm việc thiện. Họ lặng lẽ làm và làm rất nhiều vì Bác ái là luật của Chúa, vì lời nhắn nhủ của Vatican II “Vui mừng và hy vọng, ưu sầu và lo lắng của con người ngày nay, nhất là của người nghèo và những ai đau khổ, cũng là vui mừng và hy vọng, ưu sầu và lo lắng của các môn đệ Chúa Kitô, và không có gì thực sự là của con người mà lại không gieo âm hưởng trong lòng họ.” (Gaudeum et Spes, Lời Mở đầu, số 1) Nghệ thuật sống Tin Mừng được triển khai:
Chúa Giêsu răn dạy: “Khi làm việc lành phúc đức, chớ có phô trương cho thiên hạ thấy. Khi bố thí, đừng có khua chiêng đánh trống như bọn đạo đức giả thưởng biểu diễn, cốt để người ta khen. Còn anh, khi bố thí, đừng cho tay trái biết việc tay phải làm” (Mt 6,1-6.16-18) Với Chúa, khi bố thí hay làm việc lành phúc đức, không những không rêu rao cho mọi người biết, mà phải âm thầm khiêm tốn đến mức không cho tay trái biết việc tay phải làm, nghĩa là không tìm tư lợi, tự mãn, tự hãnh diện vì chính việc mình làm.
Đình Vượng