Mùa chay: "Mùa Hoán cải - Mùa Tự do"

giolanh · 13/2/24

Một mùa chay nữa lại về!

Mùa Chay – tiếng Latin, là QUADRAGESIMA, có nghĩa là “40”. Trong Mùa Chay, các tín hữu sống với Đức Kitô 40 ngày trong sa mạc, để trải qua cuộc hành trình 40 năm của dân Israel tiến về Đất hứa, vùng đất của tự do.

Trong Sứ điệp Mùa chay năm nay (2024), Đức Thánh cha Phanxicô đã khẳng định: "Mùa chay là mùa hoán cải, mùa tự do".

Ảnh: Giáo xứ Chính tòa Đã Nẵng

Thiên Chúa muốn ta tự do

Trong thực tế, theo Đức Thánh cha, Thiên Chúa là Đấng mạc khải chính mình và Sứ điệp của Ngài luôn là một sứ điệp về sự tự do: “Ta là Đức Chúa, Thiên Chúa của ngươi, đã đưa ngươi ra khỏi đất Ai cập, ra khỏi nhà nô lệ” (Xh 20, 2).

Sứ điệp đó, Ngài tiếp tục công bố cho con người ngày nay qua Hội thánh của Người và mời gọi con người "bỏ lại phía sau tình cảnh nô lệ của mình", để làm một cuộc xuất hành mới, "xuyên qua sa mạc, cùng Chúa đi đến miền đất tự do."

Nhìn ngắm thực tại

Tuy nhiên, để có thể làm cuộc xuất hành qua sa mạc về miền đất tự do, thì việc đầu tiên dân của Chúa phải làm là "mở mắt mình ra trước thực tại" để thấy, như Thiên Chúa thấy, "cảnh khốn cùng của một dân bị áp bức, bị xiềng xích trong kiếp sống nô lệ" và để nghe "tiếng kêu vang thấu trời của những mảnh đời đang sống trong cảnh áp bức" do các hệ thống chính trị, kinh tế lũng đoạn mà Pharaon là điển hình.

Ngoài ra, để tự do đi về đất hứa, Dân Chúa còn phải can đảm bỏ lại phía sau những bám víu vào một ngẫu tượng nào đó, bỏ lại những củ hành củ tỏi bên Ai-cập, bỏ lại những quyến luyến quá khứ cũng là "nỗi hoài vọng về cảnh nô lệ", có thể là tiền bạc, chức tước, địa vị, bổng lộc mà thế gian trao cho... để lên đường làm một cuộc xuất hành mới, với "Mười Lời" làm kim chỉ nan.

Ảnh: lovemydress.net

Mười lời – nẻo đường đi tới tự do

Thực vậy, trong sa mạc, trên đường xuất hành về đất hứa – miền đất của tự do, Thiên Chúa đã ban cho Dân Chúa "Mười Lời" còn gọi là Thập Giới hay Mười Điều răn, nhằm "nêu bật sức mạnh của Thiên Chúa dùng để uốn nắn Dân của Người."

Trong Mười Điều răn, Thiên Chúa ban cho dân những nguyên tắc vững bền để sống một đời tốt đẹp. Họ có thể dựa vào đó như cẩm nang hướng dẫn – và điều này sẽ mang đến cho nhân loại một thế giới như Thiên Chúa đã phác họa… Nội dung của Mười Điều răn tương tự như luật tự nhiên, hay nói cách khác, là những gì được khắc ghi trong trái tim của mỗi con người về ý niệm phải hành động đúng đắn. Mười Điều răn diễn tả những đường lối hành động phổ quát ràng buộc tất cả mọi người và mọi nền văn hóa. (Docat #12)

Như vậy, Mười Điều răn không chỉ là nguyên tắc bền vững giúp một cá nhân sống tốt đẹp mà còn là "đường lối phổ quát ràng buộc tất cả mọi người và mọi nền văn hóa". Nếu "chúng ta tuân thủ Mười Điều răn, và cố gắng hành động đúng đắn, thì đó là lời đáp lại của chúng ta trước món quà yêu thương của Thiên Chúa. Theo cách đó, chúng ta có cơ hội cộng tác vào kế hoạch tổng thể của Thiên Chúa cho thế giới và lịch sử" (Docat #11), một thế giới trong đó, "con người biết yêu mến và đáp lại tình Chúa yêu thương, và từ đó biết suy nghĩ, nói năng và hành động trong yêu thương." (x. Ep 3, 9) (Docat #1) Đó là một thế giới của tự do, công bình và bác ái.

Một buổi thiện nguyện cho trẻ vùng cao. Ảnh: Tân Phạm

Hoán cải để được tự do

Mùa chay là mùa hoán cải, một cuộc đổi đời, nhưng cũng là một cuộc "xuất hành" trong 40 ngày, can đảm bỏ lại sau lưng kiếp sống nô lệ cho tội lỗi, nô lệ cho tiền bạc, địa vị, quyền thế hay sẵn sàng phá tan những xiềng xích của bạo tàn do các Pharaon áp đặt, để cùng Chúa, xuyên qua sa mạc đi tới tự do.

Trên đường về đất hứa xưa kia, Chúa ban cho dân Chúa Mười lời, thì hôm nay, việc thực thi Mười lời vẫn là nẻo đường đưa con người ra khỏi cảnh nô lệ để đi đến tự do. Mười Lời được tóm lại trong hai điều "yêu Chúa, yêu người" nhưng cũng chỉ là một tình yêu.

Mùa chay là mùa hoán cải, nhưng cũng là mùa yêu thương, là thời điểm mỗi tín hữu được mời gọi dừng lại, "để cầu nguyện, để lắng nghe lời Chúa và để như người Samari, dừng lại trước những anh chị em bị thương tích", và giúp nhau "suy nghĩ lại về lối sống, về sự hiện diện của mỗi người trong xã hội và những đóng góp của bản thân để xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn", một xã hội không còn xiềng xích bất công, một xã hội tự do hoàn toàn, trong đó phẩm giá và quyền của mỗi người, nhất là những người yếu thế được tôn trọng.

Phải làm gì?

Docat 14: Giới răn yêu thương trong Tân Ước là gì?

Nhiều nền văn hoá xem Quy tắc vàng “Hãy cư xử với người khác như bạn muốn họ đối xử với mình” như chuẩn mực của đời sống lương thiện. Điều răn yêu thương trong Cựu Ước còn rõ ràng hơn: “Ngươi phải yêu đồng loại như chính mình” (Lv 19,18). Đức Giêsu nhấn mạnh điều răn yêu thương và cụ thể hoá điều răn này bằng cách liên hệ tới chính Người và sự hy sinh mạng sống của Người: “Đây là điều răn của Thầy: anh em hãy yêu thương nhau như Thầy đã yêu thương anh em” (Ga 15,12). Tình yêu đó hướng đến cả cá nhân và cộng đồng ngang nhau: mỗi người đều quan trọng, vì là một cá thể độc nhất được Chúa thương yêu – và nhờ lòng yêu thương, mỗi người có thể cậy dựa vào anh em đồng loại. Tình yêu siêu nhiên của Thiên Chúa là khởi đầu cho “một nền văn minh tình yêu” (theo lời của Giáo hoàng Phaolô VI và Gioan Phaolô II), và tất cả mọi người đều có thể góp phần kiến tạo nền văn minh ấy.