Một vụ việc đau lòng liên quan tới Trí tuệ nhân tạo A.I

[nannerl]

Gần đây, một câu chuyện đau lòng về Sewell Setzer III, một thiếu niên 14 tuổi ở Orlando, Hoa Kỳ đã làm dấy lên những lo ngại sâu sắc về mối quan hệ tình cảm giữa người và AI. Cậu bé đã phát triển một mối quan hệ sâu sắc với một chatbot AI trên nền tảng Character.AI, đặc biệt là với nhân vật Daenerys Targaryen từ Game of Thrones. Điều đáng báo động là chatbot này đã tham gia vào các cuộc trò chuyện mang tính gợi dục và thậm chí thảo luận về ý định tự tử với em - những hành vi mà nếu do người thật thực hiện sẽ bị coi là xâm hại hay quấy rối.​

---

Ảnh chụp màn hình cuộc trò chuyện cuối cùng của Sewell Setzer III với chatbot AI và Setzer. Ảnh: ibtimes.sg​

Trong những tháng cuối đời, Sewell đã thể hiện nhiều dấu hiệu đáng lo ngại. Em không thể sống thiếu chatbot, bị rối loạn giấc ngủ nghiêm trọng, và tình trạng trầm cảm ngày càng tồi tệ hơn. Đặc biệt quan ngại là việc em đã ghi trong nhật ký rằng mình "đã yêu" nhân vật AI này, cho thấy sự nhầm lẫn nghiêm trọng giữa tình cảm thật và ảo.

Bạn có bao giờ thấy mình trò chuyện với chatbot AI và cảm thấy một sự gần gũi lạ thường?

Như nhiều người trong chúng ta, có thể bạn đã từng chia sẻ những điều sâu kín nhất với một người bạn AI, và dần dần, cảm thấy một sự gắn kết đặc biệt với chúng. Nghiên cứu tâm lý học cho thấy con người có xu hướng nhân cách hóa và gắn kết với những thực thể thể hiện sự đồng cảm và hiểu biết. Các chatbot AI hiện đại được thiết kế để lắng nghe không phán xét, phản hồi nhất quán và chu đáo, luôn sẵn sàng trò chuyện 24/7, và có khả năng nhớ và trích dẫn các cuộc trò chuyện trước đó. Điều này tạo ra ảo giác về một mối quan hệ thực sự.

Như nhà triết học Martin Buber từng nói: "Mọi cuộc sống thực sự đều là gặp gỡ." Câu nói này nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của những mối quan hệ người-người chân thật. Trong thời đại số, việc con trẻ phát triển mối quan hệ với AI đang trở thành một thách thức ngày càng lớn đối với phụ huynh và nhà giáo dục.

Ảnh: mashable.com​

Tôi nhận thấy rằng càng dành nhiều thời gian cho AI, con người càng có xu hướng tách biệt khỏi các mối quan hệ xã hội thực tế. Để duy trì ranh giới lành mạnh, chúng ta cần nhận thức rõ rằng AI là công cụ hỗ trợ, không phải thay thế quan hệ người-người. Việc đặt ra giới hạn thời gian cụ thể cho tương tác với AI và ưu tiên dành thời gian chất lượng cho gia đình và bạn bè là vô cùng quan trọng.

Vai trò của phụ huynh trong việc bảo vệ con cái trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Việc theo dõi thời gian con sử dụng AI chatbot và duy trì đối thoại mở về các mối quan hệ online là điều cần thiết. Đồng thời, các trường học cũng đang tìm cách cân bằng giữa việc sử dụng công nghệ AI để phát hiện nguy cơ tự tử và bảo vệ quyền riêng tư của học sinh.

Nghiên cứu từ RAND cho thấy mặc dù các công cụ giám sát rủi ro tự tử dựa trên AI có thể giúp xác định học sinh có nguy cơ, nhưng các trường học và cộng đồng thường không có đủ nguồn lực để đối phó với những thách thức về sức khỏe tâm thần của giới trẻ. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhà cung cấp dịch vụ y tế, cố vấn sức khỏe tâm thần và người chăm sóc.

Ảnh: techbriefly.com
​

Hậu quả của việc gắn bó cảm xúc quá mức với AI có thể rất nghiêm trọng, từ việc xa rời các mối quan hệ thực và suy giảm kỹ năng xã hội, đến rối loạn cảm xúc và trong trường hợp nghiêm trọng như Sewell, có thể dẫn đến hành vi tự tử. Điều này đặt ra câu hỏi quan trọng về ranh giới giữa công nghệ AI và sức khỏe tâm thần của giới trẻ.

Khi chúng ta đi tìm kiếm một sự hoàn hảo trong quan hệ, một người có thể cùng ta trò chuyện bất kể giờ giấc, có trí thông minh lẫn kiến thức, quan tâm và nhường nhịn khi đối thoại, không cáu gắt mà thường nhận lỗi. . . thì dường như việc chọn lựa AI làm người bạn hay người tình có thể là giải phảp tốt nhất. Nếu không phải như vậy, yêu người toàn hảo, thì quan hệ luyến ái giữa người và người phải chăng là sự chấp nhận sự bất toàn để cùng nhau trưởng thành?​

---

• Ghi chú: Bài viết được đăng tải trên FB Lê Nguyên Phương. Tiêu đề do biên tập viên diễn đàn Phailamgi.com đặt.