Tại sao Mùa Chay không có ngày cố định nhưng thay đổi từng năm?

con sóng nhỏ · 3/3/25

Nếu để ý lịch Phụng vụ mỗi năm, bạn sẽ thấy rằng Mùa Chay không bắt đầu vào một ngày cố định. Có năm Thứ Tư Lễ Tro rơi vào tháng 2, có năm lại vào tháng 3. Nguyên nhân là vì Mùa Chay phụ thuộc vào Lễ Phục Sinh, mà Lễ Phục Sinh lại không có ngày cố định trong lịch Dương.

1. Lễ Phục Sinh được tính như thế nào?

Không giống như Lễ Giáng Sinh luôn rơi vào ngày 25/12, Lễ Phục Sinh thay đổi theo từng năm vì được tính dựa trên lịch Mặt Trăng. Quy tắc tính ngày Lễ Phục Sinh được quyết định từ Công đồng Nicaea năm 325, trong đó Giáo Hội quy định:

Lễ Phục Sinh rơi vào Chúa Nhật đầu tiên sau trăng tròn đầu tiên vào hoặc sau ngày 21/3 (xuân phân theo lịch Dương - Gregorian*).

Ví dụ:

Nếu trăng tròn rơi vào Thứ Hai, 22/3, thì Lễ Phục Sinh sẽ là Chúa Nhật 28/3.

Do chu kỳ trăng thay đổi từng năm, ngày Lễ Phục Sinh có thể rơi vào khoảng từ 22/3 đến 25/4.

2. Mùa Chay được tính dựa vào Lễ Phục Sinh

Mùa Chay kéo dài 40 ngày, không tính các ngày Chúa Nhật, và bắt đầu từ Thứ Tư Lễ Tro. Vì vậy, để xác định ngày bắt đầu Mùa Chay, ta cần đếm ngược từ Lễ Phục Sinh:

Nếu Lễ Phục Sinh rơi vào 31/3, thì Mùa Chay bắt đầu từ 14/2.
Nếu Lễ Phục Sinh rơi vào 20/4, thì Mùa Chay bắt đầu từ 5/3.

Chính vì Lễ Phục Sinh thay đổi theo từng năm, nên Mùa Chay cũng không có ngày cố định.

3. Tại sao ngày Lễ Phục Sinh rơi vào khoảng từ 22/3 đến 25/4?

**Giáo Hội dùng "trăng tròn Giáo Hội"*, không phải trăng tròn thiên văn**

Lịch Giáo Hội sử dụng một bảng tính sẵn gọi là "trăng tròn Giáo Hội" (Ecclesiastical Full Moon) thay vì dựa vào quan sát thực tế của trăng.

"Trăng tròn Giáo Hội" được tính theo chu kỳ 19 năm, khác với trăng tròn thiên văn mỗi năm.
Do sự khác biệt này, đôi khi trăng tròn thiên văn đã xuất hiện nhưng Giáo Hội vẫn phải đợi một ngày trăng tròn khác theo bảng tính.

Ví dụ:

Lễ Phục Sinh sớm nhất (ngày 22 tháng 3)
Vào năm 1818, do trăng tròn phục sinh (paschal full moon) rơi vào Thứ Bảy, ngày 21 tháng 3 (ngày xuân phân cố định theo lịch Giáo Hội), nên Lễ Phục Sinh diễn ra vào ngày hôm sau—Chúa Nhật, ngày 22 tháng 3—ngày sớm nhất có thể. Lễ Phục Sinh sẽ không rơi vào ngày này một lần nữa cho đến năm 2285, tức là sau 467 năm.
Lễ Phục Sinh muộn nhất (ngày 25 tháng 4)
Vào năm 1943, trăng tròn rơi vào Thứ Bảy, ngày 20 tháng 3. Vì ngày này trước ngày 21/3, nên trăng tròn tiếp theo vào Chúa Nhật, ngày 18 tháng 4 được dùng để tính Lễ Phục Sinh. Do đó, Lễ Phục Sinh rơi vào Chúa Nhật, ngày 25 tháng 4, ngày muộn nhất có thể. Lễ Phục Sinh sẽ không rơi vào ngày này một lần nữa cho đến năm 2038, tức là sau 95 năm

Sự khác biệt giữa lịch Gregorian (Công giáo) và lịch Julian (Chính Thống giáo)

Giáo Hội Công giáo theo lịch Gregorian (Dương lịch hiện tại).
Một số Giáo Hội Chính Thống Đông Phương vẫn dùng lịch Julian, lệch khoảng 13 ngày so với lịch Gregory.
Vì vậy, Lễ Phục Sinh của Công giáo và Chính Thống có thể chênh nhau đáng kể trong nhiều năm.

4. Dù thay đổi ngày, ý nghĩa của Mùa Chay không đổi

Dù có sự thay đổi về ngày tháng, nhưng tinh thần của Mùa Chay vẫn luôn là:

40 ngày sám hối, ăn chay, cầu nguyện và chuẩn bị tâm hồn.

Hướng đến mầu nhiệm Phục Sinh, đỉnh cao của đức tin Kitô giáo.

Nhắc nhở mỗi người về sự hoán cải nội tâm, sống bác ái và trở về với Thiên Chúa.

*Trên thực tế, xuân phân có thể xảy ra vào ngày 19, 20 hoặc 21 tháng 3 nhưng Giáo Hội ấn định ngày 21/3 là ngày xuân phân.
*(Ecclesiastical Full Moon): Do không tìm được từ dịch chính thức của tiếng Việt xin tạm dịch là "trăng tròn Giáo Hội". Mong quý độc giả đóng góp thêm

Bài viết tham khảo từ các nguồn: