Thấy được gì từ Tông hiệu Lêô XIV của Tân Giáo hoàng?

[nannerl]

Ngay sau khi được bầu chọn trong Mật nghị Hồng y, tân Giáo hoàng đã xuất hiện trên ban công Đền thờ Thánh Phêrô, mỉm cười hiền hậu và ngài chọn cho mình tông hiệu Lêô XIV. Một cái tên không gây chấn động, nhưng đủ để gợi nhắc một cách tinh tế đến những thời khắc chuyển mình của Giáo hội Công giáo trong lịch sử.​

---

Giáo hoàng Leo XIV trong lần đầu tiên ra mắt công chúng tại ban công Vương cung thánh đường Thánh Peter ngày 8-5. Ảnh: REUTERS​

Trong suốt hơn một thiên niên kỷ, các vị Giáo hoàng thường chọn cho mình một tông hiệu khi bắt đầu sứ vụ, nhằm thể hiện tinh thần, định hướng hoặc nguồn cảm hứng mà họ muốn noi theo. Tông hiệu được dùng thay cho tên rửa tội, và là cách để liên kết với các vị tiền nhiệm, các vị thánh hoặc các biến cố quan trọng của Giáo hội.

Chẳng hạn, Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II (1978–2005) đã kết hợp tên của hai vị tiền nhiệm để tôn vinh những giá trị cải cách và đối thoại. Đức Phanxicô (2013–2025) là vị giáo hoàng đầu tiên lấy tên theo Thánh Phanxicô Assisi, như một tuyên ngôn sống nghèo, gần gũi với người bị bỏ rơi và chăm sóc môi trường.

Cái tên Lêô có trọng lượng lịch sử trong Giáo hội. Thánh Giáo hoàng Lêô Cả (440–461), được phong là “Đại Giáo hoàng”, nổi bật với vai trò bảo vệ Rome trước cuộc tấn công của Attila người Hung, và củng cố giáo lý chống lại các lạc thuyết. Hình ảnh ngài can đảm đứng giữa hiểm nguy để bảo vệ đoàn chiên như một lời mời gọi Giáo hội can đảm trước thách đố thời đại.

Gần hơn với thời hiện đại, Đức Lêô XIII (1878–1903) là kiến trúc sư của học thuyết xã hội của Giáo hội Công giáo, với thông điệp Rerum Novarum (1891), bênh vực quyền lợi người lao động giữa thời kỳ công nghiệp hóa. Đường hướng này tiếp tục được các giáo hoàng sau phát triển qua các văn kiện như Quadragesimo Anno (1931), Populorum Progressio (1967), hay Caritas in Veritate (2009).

Đức Lêô XIII - người đặt nền móng cho Học thuyết Xã hội của Giáo hội Công giáo. Ảnh: Archdiocese of Washington​

Vì vậy, việc chọn tông hiệu Lêô XIV có thể được hiểu là sự kết hợp của hai yếu tố: can đảm bảo vệ Giáo hội và dấn thân cho công bằng xã hội – điều mà nhiều người cho rằng thế giới hôm nay đang khẩn thiết cần.

Tân Giáo hoàng lên ngôi trong thời điểm Giáo hội đang đối diện với nhiều thách thức: khủng hoảng niềm tin sau các vụ lạm dụng, căng thẳng trong nội bộ về các vấn đề mục vụ đối với người ly dị tái hôn, người đồng tính, hay vai trò phụ nữ trong Giáo hội. Việc trở thành một “Lêô” – người bảo vệ, người đối thoại, người dẫn dắt – là một sứ vụ nặng nề.

Tuy vậy, các tín hữu và nhà quan sát đều nhất trí: việc chọn tông hiệu Lêô XIV không phải là sự hoài niệm, mà là một cam kết – cam kết rằng ngài sẽ là một giáo hoàng không ngại bước ra tiền tuyến, sống giữa đoàn chiên, và sẵn sàng bảo vệ điều cốt lõi của đức tin giữa những giông bão của thời đại.​