Tôn trọng phẩm giá con người như thế nào?

Để tiếp cận với khái niệm đúng đắn về phẩm giá con người, chúng ta cần đi vào tìm hiểu hai quan điểm: của giáo hội Công Giáo và nhà triết học Immanuel Kant. Sau đó cùng phân tích một trường hợp đã xảy ra gần đây.​

---

Docat nói gì về phẩm giá con người?​

1. Phẩm giá con người bắt nguồn từ Thiên Chúa
Học thuyết xã hội Công giáo khẳng định rằng mỗi con người đều có giá trị cố hữu, không phụ thuộc vào địa vị xã hội, khả năng, thành tựu, hay bất kỳ yếu tố nào khác. Giá trị này bắt nguồn từ sự thật rằng con người được tạo dựng theo hình ảnh của Thiên Chúa.
Phẩm giá con người là bất khả xâm phạm, vì nó không đến từ con người mà từ chính Thiên Chúa.

2. Con người là mục đích, không phải phương tiện
Học thuyết Công giáo nhấn mạnh rằng con người không bao giờ nên bị đối xử như một công cụ hay phương tiện để đạt được mục đích kinh tế, chính trị hay xã hội. Thay vào đó, con người phải luôn được coi là mục đích tự thân.​

“Một xã hội ngay chính phải tôn trọng và thăng tiến phẩm giá con người. Trật tự xã hội tồn tại là vì lợi ích của con người, và phải được định hướng theo những gì một người cần để sống một cuộc đời đúng phẩm cách. Điều này loại bỏ mọi hình thức khai thác, bóc lột, biến con người thành phương tiện cho mục tiêu kinh tế, xã hội, và chính trị. Không bao giờ được phép biến con người thành một thứ phương tiện chỉ để đạt tới các mục tiêu nào đó, vì con người là cùng đích nơi chính mình."​

3. Phẩm giá và trách nhiệm đạo đức
Phẩm giá con người không chỉ mang lại quyền lợi mà còn kèm theo trách nhiệm. Con người được mời gọi sống một cuộc đời phù hợp với phẩm giá của mình, bao gồm tôn trọng người khác, sống yêu thương và phụng sự cộng đồng.​

Điều gì khiến con người là độc nhất?
“Mỗi người là độc nhất, vì được Thiên Chúa muốn họ hiện hữu như một cá thể không thể lặp lại, được hình thành nhờ tình yêu, và được cứu chuộc nhờ một tình yêu còn lớn lao hơn. Điều này cho chúng ta thấy phẩm giá của con người cao quý biết bao, và việc giữ thái độ nghiêm túc và lòng tôn trọng đối với tất cả mọi người quan trọng dường nào. Đòi hỏi trên cũng áp dụng cho các hệ thống chính trị và thể chế. Các hệ thống qua thể chế này không những phải tôn trọng tự do và phẩm giá của con người, mà còn phải góp phần vào sự phát triển toàn diện của mỗi người. Một cộng đồng không được phép loại trừ các cá nhân hay cả nhóm khỏi lộ trình phát triển.”​

Quan điểm của Immanuel Kant​

Immanuel Kant, triết gia người Đức thuộc thời kỳ Khai sáng, đã phát triển một quan điểm nổi bật về phẩm giá con người trong tác phẩm của mình. Theo ông, phẩm giá con người dựa trên lý trí và khả năng tự trị đạo đức. Dưới đây là một số điểm chính trong quan điểm của ông

1. Con người là mục đích tự thân
Kant khẳng định rằng mỗi con người cần được coi là một mục đích tự thân, không bao giờ chỉ là một phương tiện để đạt được mục đích khác. Điều này được thể hiện qua nguyên tắc đạo đức quan trọng nhất của ông, được gọi là Mệnh lệnh Categorial (Categorical Imperative)​

"Hành động sao cho bạn đối xử với nhân tính, dù ở nơi chính mình hay ở nơi người khác, luôn luôn như là một mục đích tự thân, không bao giờ chỉ là phương tiện."​

Điều này có nghĩa là con người có giá trị nội tại, không phụ thuộc vào bất kỳ giá trị công cụ nào mà họ có thể mang lại.

2. Phẩm giá dựa trên lý trí và tự trị
Kant cho rằng phẩm giá của con người bắt nguồn từ khả năng lý trí và tự trị — khả năng thiết lập và tuân theo những quy tắc đạo đức mà không bị chi phối bởi các dục vọng hay ảnh hưởng bên ngoài.
Theo Kant, con người có khả năng tự đưa ra quyết định đạo đức dựa trên lý trí, điều này làm cho họ khác biệt với các sinh vật khác.

3. Phẩm giá không thể định giá
Kant sử dụng khái niệm giá trị tuyệt đối (absolute worth) để nhấn mạnh rằng phẩm giá con người không thể được đo lường hay so sánh với bất kỳ giá trị vật chất hoặc công cụ nào. Ông viết: "Phẩm giá là cái không thể được thay thế bởi bất kỳ giá trị nào khác."
Điều này có nghĩa là con người không thể bị đánh giá dựa trên giá trị kinh tế, chức năng hay bất kỳ tiêu chuẩn nào ngoài chính giá trị nội tại của họ.

4. Tôn trọng con người là bổn phận đạo đức
Kant cho rằng tôn trọng phẩm giá của người khác là một nguyên tắc đạo đức căn bản. Hành động vi phạm phẩm giá con người, chẳng hạn như bóc lột hay coi thường người khác, là đi ngược lại với đạo đức.
​

Trường hợp phân tích​

Chu Ngọc Quang Vinh bị cộng đồng mạng, dư luận đem ra đấu tố vì quan điểm khác biệt, bị quy là thành phần phản động, ăn cháo đá bát. Cộng đồng đã áp đặt lòng yêu nước và trở thành một sự định đoạt

Đánh giá: Vinh trở thành đối tượng bị lên án vì không tuân theo tiêu chuẩn mà cộng đồng đặt ra. Là phương tiện để đấu tố và nêu gương xấu nhằm cảnh cáo bất kì kẻ nào dám nói lên mặt khác của lòng yêu nước, cộng đồng đem Vinh ra làm kẻ phản diện cần phải loại trừ, họ dùng những từ xâm hại nhân phẩm của cậu như: ba que, bán nước, ăn cháo đá bát. Cộng đồng đã dùng tư duy nhị nguyên, coi “chúng ta” là chính nghĩa và “chúng nó” là kẻ thù hoặc mối đe dọa. Sự tò mò và lòng ham mê tìm hiểu sự thật của Vinh bị họ xem là ngược đời, phản động.

Câu chuyện tìm hiểu đa chiều, sự thật và thể hiện quan điểm của cậu đã trở thành mục tiêu tấn công của những kẻ yêu nước cực đoan, hay lẫn lộn lòng yêu nước với yêu chế độ.

Do đó, phẩm giá của cậu bị xâm phạm vì dám nói lên chính kiến.

Tham khảo thêm bài viết: https://www.voatiengviet.com/a/hoc-...u-to-nhu-thoi-cai-cach-ruong-dat/7773651.html​