[video] Nhìn giao thông Việt Nam thấy phần nào cách xã hội vận hành

con sóng nhỏ · 20/11/24

Giao thông ở Việt Nam là một bức tranh sống động, phản ánh cách mà xã hội vận hành ở một đất nước đầy năng động nhưng cũng lắm thử thách. Với những ai lần đầu tiên chứng kiến cảnh xe cộ chen lấn, luồn lách trên đường, cảm giác đầu tiên có lẽ là hỗn loạn, vô tổ chức. Nhưng nếu quan sát kỹ hơn, chúng ta sẽ thấy rằng ngay trong sự lộn xộn ấy, vẫn có một "trật tự ngầm" giúp mọi thứ vận hành.

Trật tự trong sự hỗn loạn

Trên đường phố, người dân Việt Nam dường như có một "bản năng giao thông" đáng kinh ngạc. Những chiếc xe máy len lỏi qua dòng xe hơi, người đi bộ băng qua đường bất kể tín hiệu đèn, và các hàng rong vẫn di chuyển đều đặn giữa dòng phương tiện. Dù có vẻ như không ai tuân thủ luật giao thông một cách nghiêm ngặt, các vụ tai nạn nghiêm trọng vẫn không xảy ra thường xuyên như ta tưởng. Điều này phản ánh một tư duy linh hoạt: người Việt sẵn sàng điều chỉnh, thích nghi với hoàn cảnh thay vì cứng nhắc tuân theo quy định.

Tư duy cộng đồng và sự tương tác không lời

Cách người tham gia giao thông giao tiếp với nhau cũng cho thấy cách xã hội vận hành. Họ không cần nhiều lời, nhưng qua ánh mắt, cử chỉ hay tiếng còi xe, mọi người ngầm hiểu nhau. Đây là một hình thức "giao tiếp xã hội" mang tính ứng biến cao. Dù vậy, điều này cũng chỉ ra một thực tế: người Việt thường đặt niềm tin nhiều hơn vào sự linh hoạt cá nhân hơn là vào các hệ thống quy định rõ ràng.

Phản ánh những vấn đề lớn hơn

Sự hỗn loạn trong giao thông đôi khi cũng là phản ánh cho những bất cập trong cách xã hội vận hành:

Hệ thống quản lý thiếu hiệu quả: Nhiều tuyến đường quá tải, cơ sở hạ tầng không đáp ứng được nhu cầu ngày càng tăng, trong khi quy định giao thông đôi khi chưa được thực thi nghiêm ngặt.
Tâm lý "ai nhanh thì thắng": Thói quen vượt đèn đỏ, lấn làn hay đi ngược chiều là minh chứng cho tâm lý muốn "nhanh hơn người khác", phản ánh cách xã hội đôi khi vận hành dựa trên lợi ích cá nhân hơn là lợi ích chung.
Chấp nhận và thích nghi: Thay vì phản kháng mạnh mẽ hay đòi hỏi thay đổi, người dân dường như chọn cách chấp nhận thực tế và tìm cách sống chung với nó. Điều này vừa là sức mạnh, vừa là điểm yếu, vì nó ngăn cản những cải cách lớn.

Giao thông như một bài học xã hội

Từ giao thông, chúng ta có thể rút ra những bài học sâu sắc:

Sự linh hoạt và sáng tạo: Đây là yếu tố giúp người Việt vượt qua những khó khăn trong cuộc sống, từ giao thông đến kinh tế.
Tầm quan trọng của hệ thống quy tắc rõ ràng: Sự hỗn loạn chỉ có thể giảm bớt khi có những cải cách quyết liệt từ hệ thống quản lý, kết hợp với ý thức của người dân.
Xây dựng tinh thần cộng đồng: Thay vì chỉ nghĩ cho mình, một xã hội muốn phát triển cần có sự đồng lòng trong việc tuân thủ những quy tắc chung.

Giao thông Việt Nam, nhìn từ một góc độ tích cực, là sự phản chiếu của một xã hội đang vận động không ngừng, tìm cách hòa nhập giữa truyền thống và hiện đại, giữa tự do cá nhân và quy tắc tập thể. Tuy nhiên, để thực sự phát triển bền vững, cần những thay đổi từ cả hai phía: người dân và hệ thống quản lý. Chỉ khi đó, sự hỗn loạn sẽ nhường chỗ cho một trật tự hài hòa, nơi mọi người không chỉ di chuyển mà còn cùng nhau tiến bước.

Phải Làm Gì?

DOCAT 87: “Công ích” nghĩa là gì?
Công đồng Vaticanô II giải thích công ích là “toàn bộ những điều kiện của đời sống xã hội cho phép những tập thể, và các phần tử riêng rẽ của tập thể, có thể đạt tới sự hoàn hảo của mình một cách đầy đủ và dễ dàng hơn” (GS 26). Mục tiêu của cá nhân là thực hiện điều tốt. Mục tiêu của xã hội là công ích. “Thật ra, công ích có thể hiểu như là chiều kích xã hội và cộng đồng của điều tốt theo luân lý” (Tóm lược Học thuyết Xã hội, 164). Công ích chỉ điều tốt cho tất cả mọi người và cả điều tốt cho toàn thể một con người. Công ích, trước hết, đòi hỏi những tiêu chuẩn về một trật tự pháp lý theo quy định của một nhà nước pháp quyền. Kế đến, cần phải quan tâm duy trì các phương tiện tự nhiên để sinh tồn. Trong khuôn khổ này, các quyền của mỗi người về thực phẩm, chỗ ở, y tế, việc làm và tiếp cận giáo dục phải được bảo đảm. Cũng cần phải có quyền tự do tư tưởng, tự do hội họp và tự do tôn giáo. Tại đây, những đòi hỏi về công ích trùng hợp với nhân quyền phổ quát.