18.900 tỷ đồng - số tiền người Việt bị lừa đảo qua mạng và bài học đắt giá

[Hùng Anh]

Nghe con số 18.900 tỷ đồng mà giật mình! Cứ tưởng đâu chuyện lừa đảo trực tuyến chỉ là mấy vụ nhỏ lẻ, ai dè nó đã trở thành một "nền kinh tế ngầm", hoạt động quy mô đến mức gây thiệt hại khổng lồ cho người Việt trong năm 2024.​

Nhưng mà nói đi cũng phải nói lại, "biết rồi, khổ lắm, nói mãi", lừa đảo online không phải mới đây. Nó được cảnh báo khắp nơi, từ báo chí, đài truyền hình đến mạng xã hội, vậy mà tại sao vẫn có hàng trăm nghìn người sập bẫy? Phải chăng là vì người Việt mình dễ tin, hay còn những lý do sâu xa hơn?​

---

​

"Tại lòng tham hay tại lòng tin?"​

Thật ra, một phần lớn các vụ lừa đảo đều xuất phát từ lòng tham. Cứ thử nghĩ mà xem, ai mà chẳng muốn kiếm tiền dễ dàng, trúng thưởng lớn hay nhận khuyến mãi "khủng"? Nhưng rồi, chính cái "ham của rẻ" ấy lại biến nhiều người thành nạn nhân.

Có người nhấp vào đường link lạ vì "món quà miễn phí", có người chuyển tiền vì tin vào lời hứa "đầu tư lợi nhuận cao". Cứ thế, kẻ xấu chỉ cần đánh vào tâm lý "muốn nhiều, mất ít", là bao nhiêu tiền bạc, dữ liệu cá nhân của nạn nhân cứ thế… ra đi.

Nhưng nói chỉ do lòng tham thì cũng không công bằng. Vì thật ra, đôi khi người ta bị lừa vì tin tưởng. Tin nhầm vào một "bạn hàng online", một "nhân viên ngân hàng", hay thậm chí một "người nhà giả mạo" gọi điện kêu cứu lúc nửa đêm.

Lòng tin là thứ quý giá, nhưng đôi khi lại bị lợi dụng đến mức… trở thành thứ nguy hiểm nhất.
​

"Biết vậy mà vẫn dính!"​

Điều đáng nói là, không phải người ta không biết các thủ đoạn lừa đảo. Thậm chí, mỗi ngày trên mạng xã hội, báo đài đều có không biết bao nhiêu bài cảnh báo: "Đừng nhấp vào link lạ", "Đừng chuyển tiền cho người không quen", vậy mà cuối cùng vẫn có hàng nghìn người sập bẫy.

Có phải vì thiếu kỹ năng phòng tránh, hay tại thủ đoạn lừa đảo ngày càng tinh vi? Thật ra, có cả hai. Bọn lừa đảo ngày nay không chỉ biết tạo các chiêu trò mới, mà còn tận dụng sự thiếu hiểu biết về công nghệ của nhiều người. Những người già, những người không quen sử dụng mạng, thậm chí cả dân văn phòng đôi khi cũng chẳng thể phân biệt nổi đâu là thật, đâu là giả.
​

"Trách ai bây giờ?"​

Có người bảo:
"Làm sao mà lừa được nếu người ta không tham? Nếu người dùng không ngu ngơ?"

Nghe thì có vẻ đúng, nhưng trách nạn nhân mãi cũng không giải quyết được gì. Bởi bên cạnh sự thiếu cảnh giác của người dùng, trách nhiệm cũng nằm ở các bên cung cấp dịch vụ và cơ quan quản lý.
​

• Nhà cung cấp dịch vụ: Các nền tảng mạng xã hội, ví điện tử hay ngân hàng online cần làm tốt hơn trong việc phát hiện và ngăn chặn các hành vi lừa đảo. Đừng để người dùng luôn là người chịu thiệt thòi cuối cùng.​
• Cơ quan quản lý: Làm sao để các hình thức xử lý kẻ lừa đảo phải mạnh tay hơn? Làm sao để việc tuyên truyền không chỉ dừng lại ở mức "cảnh báo", mà thực sự giúp người dân hiểu và áp dụng vào thực tế?​

"Tiền mất rồi, bài học ở đâu?"​

18.900 tỷ đồng – con số này chắc chắn không chỉ là tiền, mà còn là bài học đau đớn cho nhiều người. Bài học rằng:
​

1. Đừng dễ tin người.​
2. Đừng nghĩ "mình thông minh, chắc không ai lừa được". Lừa đảo không chừa một ai, dù bạn trẻ hay già, học thức cao hay thấp.​
3. Học cách bảo vệ bản thân. Hãy học cách nhận diện đường link lạ, kiểm tra thông tin kỹ càng trước khi chuyển tiền, và luôn cẩn trọng trước những lời hứa "quá tốt để là sự thật".​

Kết​

Lừa đảo trực tuyến, nhìn thì tưởng đâu chuyện của ai, nhưng thật ra có thể xảy ra với bất kỳ ai. Chỉ cần một lần mất cảnh giác, bạn cũng có thể trở thành nạn nhân. Vậy nên, đừng đợi đến lúc "tiền mất, tật mang" mới rút ra bài học.

Chúng ta không thể ngăn hết mọi vụ lừa đảo, nhưng ít nhất, mỗi người hãy tự bảo vệ mình trước tiên. Vì thật ra, trong thế giới mạng này, một chút cẩn trọng là cái giá rẻ nhất để giữ lấy tài sản và lòng tin.​

---

Phải Làm Gì?

Docat 164 Kinh Thánh nói gì về giàu và nghèo?
Bất cứ ai theo Đức Giêsu cần nhớ rằng trước tiên và trên hết phải “lo làm giàu trước mặt Thiên Chúa” (Lc 12,21). Giàu có về vật chất không phải là mục tiêu đặc biệt trong đời sống của người Kitô hữu. Sự sung túc của cải cũng không phải là dấu hiệu chắc chắn của ơn đặc biệt Chúa ban. Đức Giêsu dạy chúng ta cầu nguyện: “Xin Cha cho chúng con hôm nay lương thực hằng ngày” (Mt 6,11). Với lời ấy, chúng ta xin Chúa Cha ban tất cả những gì chúng ta cần để sống đời trần thế. Chúng ta không cố giành cho có được các của cải xa hoa, nhưng chỉ mong những thứ cần để sống hạnh phúc trong sự sung túc vừa phải, nuôi sống được gia đình, làm việc bác ái, và tham dự vào văn hoá và giáo dục cũng như phát triển xa hơn trong các lĩnh vực này​