Chuyện ít ai biết: Các linh mục và nữ tu công giáo được đặt tên cho tiểu hành tinh

[con sóng nhỏ]

Khi nhắc đến thiên văn học, ít ai nghĩ đến các linh mục và nữ tu Công giáo. Nhưng thực tế, Giáo hội Công giáo có một lịch sử lâu dài và sâu sắc trong nghiên cứu thiên văn, với nhiều đóng góp quan trọng từ các nhà khoa học là tu sĩ. Chính vì những đóng góp ấy, nhiều tiểu hành tinh đã được đặt tên theo các linh mục và nữ tu Công giáo – một sự vinh danh đầy ý nghĩa từ giới khoa học.​

---

Các tu sĩ dòng Tên và Giáo hoàng Gregory đã đặt tên cho các tiểu hành tinh mới Ảnh: Vatican News​

Những tiểu hành tinh mang tên các linh mục, giáo hoàng​

Vào ngày 7 tháng 2 năm 2023, Liên minh Thiên văn Quốc tế (IAU) đã công bố danh sách các tiểu hành tinh mới được đặt tên, trong đó có bốn tiểu hành tinh mang tên các nhân vật Công giáo:​

• 562971 Johannhagen – Linh mục Dòng Tên Johann Hagen, giám đốc Đài Thiên văn Vatican từ năm 1906 đến 1930.​
• 551878 Stoeger– Linh mục Bill Stoeger, một nhà vũ trụ học và thần học gia.​
• 565184 Janusz– Linh mục Robert Janusz, hiện đang làm việc tại Đài Thiên văn Vatican.​
• 560974 Ugoboncompagni – Đức Giáo hoàng Grêgôriô XIII, người đã cải cách lịch Gregory và khởi xướng truyền thống các nhà thiên văn giáo hoàng.​

Điều đáng chú ý là không chỉ có bốn tiểu hành tinh trên, mà hơn 30 tiểu hành tinh khác cũng đã được đặt theo tên các linh mục Dòng Tên. Một số ví dụ tiêu biểu bao gồm:​

• 20237 Clavius – Linh mục Christopher Clavius, người được Đức Giáo hoàng Grêgôriô XIII giao nhiệm vụ cải cách lịch.​
• 4866 Badillo – Linh mục Victor Badillo, nhà thiên văn học người Philippines.​
• 31124 Slavicek – Linh mục Ludwik Slavíček, nhà thiên văn học từng sống và làm việc tại Trung Quốc.​

Các tiểu hành tinh được đặt theo tên của các nhà thiên văn Dòng Tên và một Giáo hoàng ​

Không chỉ trên bầu trời, ngay cả trên mặt trăng cũng có những miệng núi lửa mang tên các tu sĩ Dòng Tên.Trên thực tế, trong nhiều thế kỷ, rất nhiều tu sĩ Dòng Tên đã có những đóng góp cho khoa học đến nỗi 34 miệng núi lửa trên mặt trăng được đặt theo tên họ. Cha Giovanni Battista Riccioli, nhà thiên văn học người Ý thế kỷ 17, chính là người đã đặt tên cho nhiều đặc điểm trên bề mặt mặt trăng, bao gồm cả “Biển Tĩnh Lặng” (Mare Tranquillitatis), nơi tàu Apollo 11 hạ cánh.

Miệng núi lửa Clavius, được đặt theo tên của Christopher Clavius, SJ (1538-1612)
Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA)​

Xem danh sách: Các tiểu hành tinh được đặt tên theo các tu sĩ dòng Tên và giáo hoàng

Một số tiểu hành tinh khác cũng được đặt theo tên của các nhà thiên văn học tại Đài thiên văn Vatican, trong số đó có 302849 Richardboyle, 119248 Corbally, 14429 Coyne, 4597 Consolmagno, 23443 Kikwaya và 11266 Macke.​

Bốn nữ tu Công giáo được vinh danh giữa các vì sao​

Không chỉ có các linh mục, bốn nữ tu Công giáo cũng đã được vinh danh với những tiểu hành tinh mang tên họ. Đó là các sơ Emilia Ponzoni, Regina Colombo, Concetta Finardi, và Luigia Panceri – những người đã dành hơn một thập kỷ để lập bản đồ 500.000 ngôi sao trong dự án Carte du Ciel (Bản đồ bầu trời) vào đầu thế kỷ 20.

Ban đầu, họ gia nhập Dòng Suore di Maria Bambina với mong muốn trở thành y tá, nhưng sau đó đã cống hiến hết mình cho khoa học tại Đài Thiên văn Vatican. Thành quả của họ được xuất bản trong một bộ 10 tập, đóng góp lớn cho ngành thiên văn học thế giới.

Các tiểu hành tinh mang tên bốn nữ tu này được phát hiện tại Đài Quan sát Mount Graham ở Arizona, nơi Vatican hiện vẫn duy trì Kính viễn vọng Công nghệ Tiên tiến Vatican (VATT).

Một nhóm nữ tu đang đo các tấm ảnh cho dự án Carte du Ciel, khoảng đầu những năm 1900. Credit: On Being, CC BY-NC-SA 2.0, via Flickr​

Giáo hội Công giáo và hành trình chinh phục bầu trời​

Lịch sử thiên văn học của Giáo hội Công giáo có thể bắt nguồn từ thế kỷ 16, khi Đức Giáo hoàng Grêgôriô XIII thành lập Đài Thiên văn Vatican để phục vụ công tác cải cách lịch. Từ đó đến nay, Giáo hội đã không ngừng đầu tư vào nghiên cứu khoa học, đặc biệt là thiên văn.

Dòng Tên đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực này, với nhiều linh mục nhà khoa học như:​

• Cha Angelo Secchi, S.J.– Người đầu tiên phân loại sao bằng quang phổ.​
• Cha Roger Boscovich, S.J.– Nhà vật lý tiên phong về lý thuyết nguyên tử.​
• Thầy Guy Consolmagno, S.J.– Giám đốc Đài Thiên văn Vatican hiện nay, người nghiên cứu về thiên thạch và tiểu hành tinh.​

Ngày nay, Đài Thiên văn Vatican vẫn tiếp tục những nghiên cứu khoa học tiên tiến, vừa bảo tồn truyền thống vừa hòa nhập vào dòng chảy tri thức hiện đại.

Việc đặt tên các tiểu hành tinh theo tên các linh mục và nữ tu Công giáo là minh chứng cho sự kết hợp giữa đức tin và khoa học. Điều này cũng cho thấy sự công nhận của giới khoa học đối với những đóng góp to lớn của Giáo hội Công giáo trong lĩnh vực thiên văn.

Có thể nói, dù ở mặt đất hay giữa những vì sao, các linh mục và nữ tu Công giáo vẫn tiếp tục để lại dấu ấn của mình, đúng như tinh thần “Ta có thể tìm kiếm Chúa trong mọi sự vì Ngài ở mọi nơi” mà Thánh I-nhã đã truyền dạy.​

---

Bài viết được tham khảo từ các nguồn:

Latest Batch of Named Asteroids Includes Three Jesuit Astronomers and a Pope
Jesuits on the Moon: Why so many craters are named for them
New asteroids named after three Jesuits and a Pope
Asteroids named for four religious sisters who mapped half a million stars