Dư luận không còn là khán giả: Khi mạng xã hội thúc đẩy công lý

[Hùng Anh]

Vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng xảy ra tại Bắc Ninh vào tối 26/6 khiến dư luận đặc biệt chú ý không chỉ vì mức độ nghiêm trọng — 10 xe máy bị tông, nhiều người bị thương — mà còn vì danh tính tài xế: một cán bộ công an, và kết quả kiểm tra cho thấy có nồng độ cồn trong máu. (Theo các báo: dantri.com.vn; laodong.vn)​

---

Ông P. điều khiển ô tô gây tai nạn khi có nồng độ cồn (Ảnh: B.N.). (dantri.com.vn)​

Tuy nhiên, điều khiến vụ việc này trở nên khác biệt không nằm ở chức vụ của người gây tai nạn, mà ở cách nó được đưa ra ánh sáng. Trước khi bất kỳ cơ quan báo chí nào lên tiếng, hàng loạt đoạn video từ người dân đã được phát trực tiếp trên mạng xã hội. Những hình ảnh, tiếng la hét, và cả sự hoang mang của người chứng kiến đã nhanh chóng lan truyền trên TikTok, Facebook. Không lâu sau, các tờ báo chính thống vào cuộc. Và chỉ trong chưa đầy 24 giờ, thông tin về việc đình chỉ công tác đối với tài xế đã được công bố.

Câu hỏi đặt ra là: Điều gì đã khiến tiến trình xử lý diễn ra nhanh chóng đến vậy? Phải chăng chính mạng xã hội — nơi từng bị xem là “bên lề” — lại đang trở thành công cụ giám sát quyền lực mạnh mẽ?​

Khi dư luận không còn đứng ngoài​

Ngày nay, mạng xã hội không còn là nơi chỉ để "bình luận cho vui". Nó là nơi diễn ra những phiên tòa cộng đồng, nơi mà người dân thể hiện quan điểm, phản biện và đặt ra câu hỏi cho những điều tưởng chừng sẽ mãi nằm sau cánh cửa nội bộ. Sự giận dữ của cộng đồng mạng trước vụ tai nạn tại Bắc Ninh đã không dừng lại ở những lời chỉ trích, mà là áp lực buộc các cơ quan chức năng phải hành động minh bạch, nhanh chóng.

Trong bối cảnh đó, mạng xã hội đang làm đúng vai trò của mình: trở thành một “kênh phản biện” của xã hội dân sự. Khi người dân được thấy – và được quyền lên tiếng – thì không ai có thể đứng ngoài ánh sáng, kể cả người mặc sắc phục.

Nhiều người dân đang đăng tải, chia sẻ sự việc nên trên các hội nhóm facebook​

​

Áp lực dư luận: động lực hay hiểm họa?​

Không thể phủ nhận sức mạnh tích cực của dư luận trong việc thúc đẩy sự công khai và công lý. Nhiều vụ việc từng bị “xử lý nội bộ” nay đã phải đưa ra ánh sáng nhờ vào phản ứng của cộng đồng. Sự có mặt của người dân — không phải ở phòng xử án, mà là trên livestream, trong bình luận, trong các bài viết chất vấn — chính là sự nhắc nhở rằng công lý không chỉ là việc của luật pháp, mà còn là của lòng tin công chúng.

Tuy nhiên, nếu không cẩn trọng, sức ép dư luận cũng có thể trở thành con dao hai lưỡi. Khi cảm xúc lấn át lý trí, khi phẫn nộ thay thế cho sự thật, mạng xã hội rất dễ trượt dài thành một phiên tòa cảm tính, nơi “kết án” diễn ra trước khi có điều tra chính thức. Sự giám sát của dư luận cần được đặt trong khuôn khổ đạo đức: đòi hỏi minh bạch nhưng không thay thế luật pháp, yêu cầu công bằng nhưng không sa vào công kích cá nhân.
​

Minh bạch là con đường hai chiều​

Công lý không nên là cuộc rượt đuổi giữa người dân và cơ quan chức năng, mà phải là một tiến trình hai chiều: nơi người dân có quyền chất vấn và nơi nhà nước có trách nhiệm minh bạch. Mạng xã hội, nếu được dùng đúng, chính là công cụ để xây dựng lòng tin ấy. Để điều đúng được bảo vệ không chỉ trong các văn bản pháp luật, mà cả trong ánh nhìn của cộng đồng.

Vụ việc ở Bắc Ninh rồi sẽ tiếp tục được điều tra, xử lý theo quy định. Nhưng bài học để lại là lâu dài: không còn ai đứng ngoài ánh sáng. Dư luận hôm nay không còn là khán giả – họ là một phần của hành trình đi tìm sự thật.​

---

Phải Làm Gì
​

Docat 107: Tại sao ta cần sự thật trong đời sống xã hội?
Sự thật, được chuyển dịch vào đời sống cá nhân của tôi, chính là tính thành thật và lòng trung thực nơi tôi. Nếu người ta không cư xử chân thành với nhau, xã hội nào cũng tan rã. Khi việc làm không còn đi đôi với lời nói, và khi chúng ta không còn có thể tin chắc rằng những người khác thành thật với mình, thì thái độ ngờ vực, lạnh lùng, và xảo quyệt sẽ định dạng cách con người chung sống với nhau. Một thành tố khác của sự thật trong lĩnh vực kinh tế-chính trị là tính minh bạch, cả trong những quyết định lẫn trong hành động. Điều này đặc biệt đúng khi liên quan tới vấn đề sử dụng những nguồn lực tài chính.​