Dân chủ là cùng nhau giải quyết các vấn đề của mọi người

con sóng nhỏ · 7/7/24

Nhân dịp Đức Giáo Hoàng Phanxicô thăm Trieste vào Chủ nhật, ngày 7 tháng 7, để kết thúc Tuần Lễ Xã Hội Công Giáo Ý lần thứ 50, báo “Il Piccolo” đã giới thiệu một văn bản chưa từng được công bố của Đức Giáo Hoàng Phanxicô, một lời giới thiệu cho tuyển tập các bài phát biểu và thông điệp của các giáo hoàng với tựa đề “Tại trái tim của nền dân chủ”.

Đức Giáo Hoàng Phanxicô

Tôi rất vui mừng khi được gửi tới những lời này để giới thiệu văn bản mà báo Il Piccolo và Nhà Xuất Bản Vatican đang cung cấp cho độc giả nhân dịp chuyến thăm của tôi đến Trieste nhân dịp Tuần Lễ Xã Hội.

Sự hiện diện của tôi tại Trieste, một thành phố mang đậm hương vị Trung Âu do sự chung sống của nhiều nền văn hóa, tôn giáo và dân tộc khác nhau, diễn ra cùng với sự kiện mà Hội đồng Giám mục Ý đã tổ chức tại thành phố này, Tuần Lễ Xã Hội Công Giáo Ý, với chủ đề năm nay là “Tại trái tim của nền dân chủ”: Sự tham gia trong suốt lịch sử và tương lai.”

Chúng ta đều biết rằng dân chủ là một thuật ngữ xuất phát từ Hy Lạp cổ đại để chỉ quyền lực được thực hiện bởi nhân dân thông qua các đại diện của họ. Một hình thức chính quyền đã lan rộng trên toàn cầu trong những thập kỷ gần đây, nhưng dường như đang chịu hậu quả của một căn bệnh nguy hiểm, đó là "sự hoài nghi dân chủ." Sự khó khăn của các nền dân chủ trong việc đối phó với những phức tạp của thời đại hiện tại – chẳng hạn như các vấn đề liên quan đến thất nghiệp hay mô hình kỹ trị áp đảo – đôi khi dường như nhường chỗ cho sự hấp dẫn của chủ nghĩa dân túy. Dân chủ mang trong mình một giá trị lớn và không thể phủ nhận: đó là sự "cùng nhau", là việc thực thi chính quyền trong khuôn khổ của một cộng đồng tự do và thế tục đối đầu nhau trong nghệ thuật vì lợi ích chung, một cái tên khác của chính trị.

"Cùng nhau" đồng nghĩa với "tham gia." Don Lorenzo Milani và các học trò của ông đã nhấn mạnh điều này trong tác phẩm xuất sắc "Thư gửi một người thầy": "Tôi đã học được rằng các vấn đề của người khác cũng là vấn đề của tôi. Cùng nhau vượt qua chúng là chính trị. Vượt qua một mình là sự ích kỷ." Đúng vậy, các vấn đề trước mắt chúng ta là của mọi người và ảnh hưởng đến tất cả mọi người. Con đường dân chủ là thảo luận chúng cùng nhau và biết rằng chỉ cùng nhau mới có thể tìm ra giải pháp. Bởi vì trong một cộng đồng như cộng đồng nhân loại, không ai có thể tự cứu mình. Nguyên tắc “mors tua vita mea” (cái chết của bạn là cuộc sống của tôi) cũng không áp dụng. Trái lại. Thậm chí vi sinh học cũng gợi ý rằng con người về mặt cấu trúc mở ra cho chiều kích khác biệt và gặp gỡ một "người bạn" đứng trước chúng ta. Chính Giuseppe Toniolo, người khơi nguồn và sáng lập Tuần Lễ Xã Hội, là một học giả kinh tế hiểu rất rõ giới hạn của homo oeconomicus, tức là quan điểm nhân chủng học dựa trên "chủ nghĩa duy vật," như ông gọi, phân tán con người, làm mất đi chiều kích quan hệ của họ.

Ở đây, khi nghĩ về ý nghĩa của "trái tim" của dân chủ ngày nay, tôi muốn nói: Cùng nhau thì tốt hơn vì một mình là tồi tệ hơn. Cùng nhau thì tốt vì một mình là buồn. Cùng nhau có nghĩa là một cộng một không bằng hai, mà bằng ba, vì sự tham gia và hợp tác tạo ra cái mà các nhà kinh tế gọi là giá trị gia tăng, tức là cảm giác tích cực và gần như cụ thể của tình đoàn kết, xuất phát từ việc chia sẻ và tiến bộ, chẳng hạn trong lĩnh vực công cộng, các vấn đề cần tìm sự đồng thuận.

Cuối cùng, chính trong từ "tham gia" chúng ta tìm thấy ý nghĩa thực sự của dân chủ, của những gì có nghĩa là đi đến trung tâm của hệ thống dân chủ. Trong một chế độ nhà nước hoặc chế độ hướng dẫn, không ai tham gia; mọi người đều theo dõi, thụ động. Dân chủ, mặt khác, đòi hỏi sự tham gia, đòi hỏi đặt vào nỗ lực của chính mình, mạo hiểm đối đầu, mang theo lý tưởng, lý do của riêng mình. Chấp nhận rủi ro. Nhưng rủi ro là đất màu mỡ nơi tự do nảy mầm. Trong khi đó, đứng nhìn từ cửa sổ, thụ động quan sát những gì đang diễn ra xung quanh, không chỉ là điều không thể chấp nhận được về mặt đạo đức mà còn, ngay cả từ quan điểm ích kỷ, không khôn ngoan cũng như không tiện lợi.

Có rất nhiều vấn đề xã hội mà chúng ta được kêu gọi tham gia dân chủ: hãy nghĩ về việc đón nhận người di cư một cách thông minh và sáng tạo, hợp tác và hội nhập; một hiện tượng mà Trieste biết rõ vì gần tuyến đường Balkan; hãy nghĩ về mùa đông nhân khẩu học, hiện đang ảnh hưởng toàn diện đến toàn nước Ý, và một số khu vực cụ thể; hãy nghĩ về việc lựa chọn các chính sách thực sự vì hòa bình, đặt nghệ thuật đàm phán lên hàng đầu chứ không phải lựa chọn tái vũ trang. Tóm lại: hãy nghĩ đến việc quan tâm đến người khác mà Chúa Giêsu liên tục chỉ dẫn cho chúng ta trong Phúc Âm như thái độ đích thực của con người.

Từ Trieste, một thành phố nhìn ra Biển Địa Trung Hải, một nơi hội tụ của các nền văn hóa, tôn giáo và dân tộc khác nhau; một phép ẩn dụ cho tình huynh đệ nhân loại mà chúng ta khao khát trong thời gian bị bao phủ bởi chiến tranh, một cam kết mạnh mẽ hơn đối với một cuộc sống dân chủ đầy đủ sự tham gia hướng tới lợi ích chung thực sự sẽ nảy nở.

Nguồn: Vatican News