Giàu có có phải là “kém đạo đức”?

[Antôn]

Nhiều người thường hay nói “Tiền là gốc rễ của mọi điều ác.” Nhưng liệu giàu có có thực sự trái ngược với đạo đức?

Giáo Hội Công giáo có quan điểm tích cực đối với các hoạt động kinh tế. Giáo Hội không phê phán việc làm giàu, mà ngược lại, khuyến khích những nỗ lực phát triển kinh tế nhằm cải thiện đời sống con người. Tuy nhiên, Giáo Hội cũng cảnh báo về những sai lầm khi kinh tế hoặc thương mại được đặt ở vị trí tuyệt đối. Điều này xảy ra khi con người chạy theo lợi nhuận bằng mọi giá, bất chấp đạo đức. Giáo Hội phê phán mạnh mẽ việc bóc lột người lao động, hoặc chểnh mảng trong việc sử dụng tài nguyên thiên nhiên mà không quan tâm đến việc bảo tồn lâu dài.

Ảnh: Ai​

Sự giàu có chỉ mang tính đạo đức khi nó không chỉ phục vụ lợi ích cá nhân mà còn hướng đến lợi ích chung. “Mục tiêu đó được coi là tốt về luân lý chỉ khi người ta theo đuổi nó bằng phương cách phù hợp với sự phát triển chung của tất cả mọi người trong tình liên đới với nhau.” Học thuyết xã hội Công giáo nhấn mạnh rằng mọi người cần tham gia tích cực vào việc cải thiện sản xuất, phân phối của cải, và đảm bảo rằng ai cũng được hưởng một mức sống xứng đáng, thoát khỏi nỗi lo sợ về đói nghèo (x. GS 63, 65).

Điều này cũng đồng nghĩa với việc không để sự giàu có chỉ phục vụ cho chủ nghĩa tiêu thụ – một lối sống chỉ biết tiêu xài và tích lũy tài sản. “Chắc chắn, chủ nghĩa tiêu thụ chỉ khiến người ta nghèo nàn thêm.” Thay vào đó, sự giàu có nên là công cụ để xây dựng xã hội, mang lại sự sung túc và công bằng cho mọi người.

Ảnh: Ai​

Tóm lại, giàu có không phải là điều “kém đạo đức” nếu nó được tạo ra và sử dụng đúng cách. Khi con người biết sử dụng tài sản của mình để giúp đỡ người khác, cải thiện cộng đồng, và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, sự giàu có ấy không chỉ làm giàu cho xã hội mà còn làm phong phú tâm hồn. Giáo Hội ủng hộ hoạt động kinh tế và sự giàu có, miễn là chúng phục vụ cho mục tiêu yêu thương, công bằng, và phát triển chung.​

---

Phải làm gì?​

Docat 161 Có phải giàu có là “kém đạo đức”?​

Không. (“Gia tăng của cải có thể là một mục tiêu đạo đức cao quý.”) Mục tiêu đó được coi là tốt về luân lý chỉ khi người ta theo đuổi nó bằng phương cách phù hợp với sự phát triển chung của tất cả mọi người trong tình liên đới với nhau, chứ không phải chỉ một vài cá nhân được hưởng lợi từ khối của cải gia tăng. Phát triển ở đây có nghĩa là sự phát triển tổng thể, toàn diện của con người. Điều này bao gồm đức tin và gia đình, giáo dục và y tế, và nhiều giá trị khác nữa. Đó không thể luôn chỉ là vấn đề tiêu thụ nhiều hơn. Chắc chắn, “chủ nghĩa tiêu thụ” chỉ khiến người ta nghèo nàn thêm.​