Hiểu đúng về việc tôn kính ảnh tượng trong Giáo hội Công giáo

[Đến mà xem]

Khi đề cập đến việc tôn kính ảnh tượng trong Giáo Hội Công Giáo, nhiều người có thể nhầm lẫn và cho rằng đó là hành động thờ ngẫu tượng, đi ngược lại với điều răn trong sách Xuất Hành 20:4: “Ngươi không được tạc tượng, vẽ hình bất cứ vật gì ở trên trời cao, cũng như dưới đất thấp, hoặc ở trong nước phía dưới mặt đất, để mà thờ.”​

Tuy nhiên, để hiểu đúng và đầy đủ, chúng ta cần nhìn nhận thực hành này từ góc độ Kinh Thánh và truyền thống Công giáo.​

---

Ảnh: franciscanmedia.org​

1. Sự khác biệt giữa thờ phượng và tôn kính trong Công giáo​

Trước tiên, cần làm rõ rằng người Công giáo phân biệt rõ ràng giữa việc thờ phượng (latria) và việc tôn kính (dulia). Thờ phượng chỉ dành riêng cho Thiên Chúa – Đấng Tạo Hóa và là Đấng Tối Cao duy nhất. Tôn kính, ngược lại, là sự tôn vinh dành cho các thánh, những người đã sống cuộc đời thánh thiện và noi gương Chúa Kitô. Hình thức cao nhất của việc tôn kính, gọi là hyperdulia, chỉ dành riêng cho Đức Mẹ Maria vì vai trò đặc biệt của Mẹ trong lịch sử cứu độ. Dù vậy, ngay cả hyperdulia cũng không bao giờ đồng nghĩa với việc thờ phượng như dành cho Thiên Chúa.

Việc sử dụng tượng hay ảnh các thánh là để gợi nhớ đến sự thánh thiện và đức tin kiên định của họ, giúp giáo dân tìm thấy nguồn cảm hứng trong đời sống thiêng liêng. Điều này tương tự như việc treo ảnh gia đình hay những người mình yêu mến để thể hiện tình cảm và sự trân trọng.

Ảnh: phailamgi​

​

2. Việc sử dụng ảnh tượng trong Kinh Thánh​

Trong Kinh Thánh, có nhiều trường hợp Thiên Chúa chỉ dạy việc sử dụng ảnh tượng vì những mục đích cụ thể mà không phải là thờ ngẫu tượng. Một ví dụ nổi bật là:
​

• Hòm Bia Giao Ước: Thiên Chúa chỉ dạy ông Mô-sê làm Hòm Bia và trang trí với các tượng thần hộ giá bằng vàng (Xuất Hành 25:18-22). Những ảnh tượng này không phải là ngẫu tượng mà tượng trưng cho sự hiện diện thiên quốc của Ngài.​
• Con Rắn Đồng: Trong sách Dân Số 21:8-9, khi dân Do Thái bị rắn độc cắn, Thiên Chúa truyền ông Môsê làm con rắn đồng để những ai nhìn lên nó sẽ được chữa lành. Đây là một dấu chỉ giúp tập trung vào quyền năng của Thiên Chúa, không phải để thờ lạy.​

Những trường hợp này cho thấy rằng ảnh tượng có thể được sử dụng trong bối cảnh phù hợp để hướng lòng người về Thiên Chúa, chứ không phải để thay thế Ngài.​

3. Tại sao Giáo Hội Công Giáo có tượng các thánh?​

Các thánh trong Giáo Hội được tôn kính vì họ là những người đã sống đời sống chứng nhân đức tin, là gương mẫu của tình yêu và sự hy sinh vì Chúa Kitô. Ảnh tượng của các thánh giúp giáo dân nhớ đến và noi theo con đường đức hạnh mà các ngài đã sống. Trong Thư Do Thái 12:1, Thánh Phaolô viết về “ngần ấy nhân chứng đức tin như đám mây” đang vây quanh chúng ta, nhắc nhở rằng các thánh không chỉ là những tấm gương trong quá khứ mà còn là những người cầu bầu cho chúng ta trước mặt Thiên Chúa.

Ảnh: stpetersbasilica.info​

4. Điều răn cấm thờ ngẫu tượng: Vấn đề của tâm hồn​

Điều răn cấm “Ngươi không được tạc tượng, vẽ hình bất cứ vật gì ở trên trời cao, cũng như dưới đất thấp, hoặc ở trong nước phía dưới mặt đất, để mà thờ” nhắm đến việc không được thờ bất cứ thứ gì thay thế vị trí của Thiên Chúa trong lòng. Người Công giáo được dạy rằng mọi sự tôn kính cuối cùng phải dẫn về Thiên Chúa – Đấng là nguồn cội của mọi sự thánh thiện. Nếu bất kỳ hình ảnh hay đối tượng nào chiếm chỗ của Thiên Chúa trong trái tim, điều đó thực sự là thờ ngẫu tượng và đi ngược lại với đức tin.
​

5. Hiểu đúng để tránh hiểu lầm​

Lịch sử cho thấy rằng trong một số giai đoạn, các sự kiện đã xảy ra trong Giáo Hội gây ra hiểu lầm và lo ngại. Tuy nhiên, Giáo Hội Công giáo không ngừng thanh luyện và sửa chữa sai lầm để hướng đến sự trong sáng và phù hợp với Tin Mừng. Việc hiểu đúng về tôn kính ảnh tượng là cách để giáo dân củng cố đức tin và tránh sự hiểu lầm với các tôn giáo khác.
​

Kết luận: Hướng lòng về Thiên Chúa qua các thánh​

Việc sử dụng ảnh tượng trong Công giáo là để nhắc nhở về sự hiện diện của các thánh, những người đã đi trước và truyền cảm hứng cho chúng ta trong hành trình đức tin. Đây không phải là sự thờ lạy ngẫu tượng, mà là cách để chiêm nghiệm về Thiên Chúa và tôn vinh công trình của Ngài qua các thánh của Ngài. Với tất cả, mục tiêu cuối cùng là sống đời sống đức tin mạnh mẽ hơn, yêu mến Thiên Chúa sâu sắc hơn và noi theo gương sáng của các thánh để bước đi trên con đường của Chúa Kitô.​

---

Phải Làm Gì?

Việc sùng kính của Kitô Giáo đối với các ảnh tượng, không nghịch lại điều răn thứ nhất cấm thờ ngẫu tượng. Thật vậy, “khi tôn kính một ảnh tượng, chúng ta hướng tâm hồn lên đến nguyên ảnh”,và “tôn kính một ảnh tượng là tôn kính chính vị được phác họa trong ảnh tượng.” Đối với các ảnh tượng thánh, chúng ta chỉ tôn kính (veneratio), chứ không tôn thờ (adoratio) là việc chỉ dành cho một mình Thiên Chúa:

“Sự sùng kính tôn giáo không nhắm tới các ảnh tượng vì chính chúng, như một thực tại nào đó, nhưng nhắm tới việc chúng là những hình ảnh đưa dẫn chúng ta đến cùng Thiên Chúa nhập thể. Việc tôn kính không dừng lại ở chính ảnh tượng, nhưng vươn tới điều mà ảnh tượng biểu thị.” (Giáo lý Hội thánh Công giáo 2132)​