Hiểu về chức "tư tế thừa tác" để không “giáo sĩ hoá” giáo dân và “tục hoá” hàng giáo sĩ

[giolanh]

Giáo lý Giáo hội Công giáo phân biệt rõ "chức tư tế phổ quát" và "chức tư tế thừa tác", nhưng vì do không hiểu, hoặc cố tình không hiểu, nên đã dẫn tới tình trạng "lạm dụng" nơi người giáo dân cũng như nơi hàng giáo sĩ, như: coi thường hàng giáo sĩ hoặc "phàm tục hóa chức linh mục", coi chức linh mục chỉ là "một dịch vụ" hay một nghề…​

---

Đức Tổng Giám mục Sài Gòn Giuse Nguyễn Năng truyền chức Linh mục cho các thầy Phó tế . Ảnh TGP SG​

Chức tư tế phổ quát​

Vì thế, cần biết, chức tư tế phổ quát dành cho mọi tín hữu, "đặt nền tảng trên ấn tín của bí tích Thánh Tẩy, tức là trên dấu ấn thiêng liêng xác nhận họ được dành riêng cho Đức Kitô. Chức tư tế đó cho phép và giao cho các kitô-hữu nhiệm vụ phụng sự Thiên Chúa, qua việc tham dự một cách sinh động vào phụng vụ của Hội Thánh và thi hành chức tư tế phổ quát bằng chứng tá của đời sống thánh thiện và việc bác ái thiết thực." (x. Giáo lý Hội thánh, # 1273)

Chức tư tế thừa tác ​

Nếu chức tư tế phổ quát đặt nền trên bí tích Thánh tẩy, thì "chức tư tế thừa tác đặt nền tảng trên ấn tín của bí tích Truyền Chức Thánh, là bí tích làm cho người linh mục nên đồng hình đồng dạng với Đức Kitô Thượng Tế, để có thể hành động trong tư cách của Đức Kitô Thủ Lãnh, và thi hành thánh chức (potestas sacra) qua việc dâng Hi Lễ và ban ơn tha tội." (Thánh bộ Giáo sĩ, Huấn thị Linh mục, mục tử và lãnh đạo cộng đoàn giáo xứ, 4/8/2002, # 6)

Nói cách khác, chức tư tế thừa tác là hoa quả của một tuyển chọn, của một ơn gọi đặc biệt, "để có thể phục vụ các tín hữu qua đức ái mục tử nhờ thánh chức (potestas sacra)." (Ibid.)

Họ được Chúa chọn, qua Hội thánh, để đại diện Chúa Kitô ở giữa cộng đoàn. Trong vai trò của thừa tác viên bí tích, ngài hiện diện để "cử hành Thánh thể"; là thừa tác viên của Lời, ngài "chia sẻ thẩm quyền ngôn sứ của Đức Kitô và của Hội Thánh." (Pastores dabo vobis, số 26); là chủ chăn, ngài đại diện Chúa Kitô, Đấng là thủ lãnh và là đầu, để dẫn dắt đoàn chiên.

Như vậy, chức tư tế thừa tác là một chức năng phát xuất từ bí tích truyền chức, nên vừa có tính chất “phẩm trật” vừa có tính chất “thừa tác”; Chức năng ấy không được giao phó cho linh mục bởi cộng đoàn, nhưng, đến từ Chúa, qua tay Giám mục." (x. Diễn từ của Đức Gioan-Phaolô II cho khóa họp khoáng đại của Bộ Giáo Sĩ, Thứ Sáu 23 tháng 11 năm 2001)

Vì thế, thừa tác vụ ấy là "một ân ban cho Cộng đoàn, xuất phát từ Chúa Kitô" (Thánh bộ Giáo sĩ, Huấn thị Linh mục, mục tử và lãnh đạo cộng đoàn giáo xứ, 4/8/2002, # 7), nên "không giáo dân nào có thể thay thế được, vì các linh mục là những mục tử, đại diện Chúa Kitô, ở giữa đoàn chiên, nhân danh Giáo hội, họ "hành động trong tư cách của Chúa Kitô Thủ lãnh (in persona Christi Capitis)".

Đức cha Phêrô Kiều Công Tùng, phong chức linh mục cho các chủng sinh Phát Diệm năm 2024. Ảnh: Giáo phận Phát Diệm​

​

Không được "giáo sĩ hóa giáo dân"​

Vì thế, trong việc quản trị mục vụ, sự cộng tác của giáo dân là cần, nhưng không bao giờ để họ được quyền thay thế "vị trí chủ chăn của vị linh mục quản xứ."

Ngay cả khi Bộ giáo luật Giáo luật tại điều 336-337 tiên liệu về sự trợ giúp của ban tư vấn - ở đây là Hội đồng giáo xứ, thì Ban tư vấn cũng chỉ giữ vai trò cố vấn.

Do đó, cần phải giữ mình khỏi mọi hình thức, trong thực tế, có khuynh hướng coi nhẹ tư cách lãnh đạo của linh mục quản xứ, phớt lờ vai trò của ngài, tự động quyết định các hoạt động mục vụ của giáo xứ mà không qua ý kiến của ngài… Tất cả các loại lạm dụng này đều làm cho "cơ cấu của cộng đoàn có thể bị méo mó."

Trong thực tế, ở một số nơi "sự dấn thân quảng đại của hàng giáo dân trong lãnh vực phụng tự, truyền bá đức tin và cộng tác mục vụ, trước tình trạng thiếu hụt linh mục, đã khiến một số thừa tác viên có chức thánh và giáo dân vượt quá giới hạn cho phép bởi Giáo Hội."

Đức Tổng Giám mục Nguyễn Năng phong chức cho các linh mục Dòng Chúa Cứu Thế ngày 1/7/2022. Ảnh DCCT​

​

Hay "tục hóa giáo sĩ"​

Ở chiều ngược lại, bên cạnh nhiều linh mục luôn ý thức để sống căn tính đời linh mục, thì vẫn còn những linh mục lạm dụng "chức thánh", "phàm tục hóa chức thánh".

Do quên hoặc thiếu ý thức về tính thánh thiêng của thánh chức, quên rằng, các ngài "đại diện cho Chúa Kitô và hành động trong tư cách của Chúa Kitô là thủ lãnh," nên đã vô tình biến mình thành những công chức trong những cơ quan công quyền, biến tòa giảng thành nơi kết án giáo dân, biến chức linh mục chỉ là một dịch vụ, hoặc thương mại hóa các cử hành phụng vụ…
​

Tóm lại​

Vô tri thì bất mộ. Trong bất kỳ lãnh vực nào, hiểu biết đúng là điều cần thiết, để có thể tôn trọng và sống đúng phẩm trật, nhằm duy trì sự ổn định cộng đoàn, không làm cho hệ thống cơ chế bị méo mó.​