Hồng y Matteo Zuppi – Từ cậu học trò rụt rè đến sứ giả hòa bình của Vatican

[con sóng nhỏ]

Trước thềm Mật nghị Hồng y 2025, cái tên Matteo Zuppi – Tổng Giám mục Bologna, Chủ tịch Hội đồng Giám mục Ý, và đặc phái viên của Đức Giáo hoàng trong các nỗ lực hòa giải quốc tế – đang thu hút sự chú ý không chỉ vì vị trí của ngài trong Giáo hội Ý, mà còn vì hành trình đức tin thấm đẫm Tin Mừng và lòng nhân ái.​

---

Hồng y Matteo Zuppi, trong sứ vụ hòa bình tại Moskva thay mặt Đức Giáo hoàng Phanxicô, trò chuyện với Thượng phụ Kirill của Chính Thống giáo Nga tại tư dinh của ngài ở tu viện Danilov, Moskva, ngày 29 tháng 6 năm 2023. (Ảnh: CNS / Được cung cấp bởi Giáo hội Chính Thống Nga, Ban Quan hệ Đối ngoại Giáo hội).​

Cậu học sinh ngượng ngùng và cuộc gặp định mệnh năm 1968​

Zuppi bước vào trường trung học Virgilio tại Rôma năm 1968 – đúng thời điểm làn sóng phản kháng bùng nổ trên khắp châu Âu. Khi ấy, cậu nhỏ hơn bạn bè một tuổi và vẫn còn mặc quần ngắn – một chi tiết khiến Zuppi sau này thừa nhận đầy ngượng ngùng.
Tại đây, cậu gặp một học sinh lớn tuổi tên Andrea Riccardi – người sớm trở thành một thủ lĩnh tinh thần trong nhóm sinh viên cầu nguyện, đọc Tin Mừng và phục vụ người nghèo ở Rôma. Chính nhóm nhỏ này đã trở thành Cộng đoàn Sant’Egidio – một phong trào Công giáo hiện diện tại 73 quốc gia.
​

Một ơn gọi lớn dần giữa những người bị lãng quên​

Zuppi là con thứ năm trong gia đình có sáu người con. Cha ngài là một nhà báo, từng biên tập ấn phẩm minh họa hàng tuần của L’Osservatore Romano; mẹ ngài là cháu gái của Hồng y Carlo Confalonieri. Cả hai đều có đức tin sống động, dù tính cách rất khác nhau – “cha tôi thì bừa bộn, sáng tạo; mẹ tôi thì trật tự và kiên định,” Zuppi kể.
Được nuôi dưỡng trong môi trường như thế, và đặc biệt là qua kinh nghiệm sống với người nghèo cùng cộng đoàn Sant’Egidio, Zuppi quyết định trở thành linh mục. Ngài thụ phong năm 1981, và cha ngài đã gọi ngài bằng cái tên mới đầy trân trọng: “Don Matteo” – Cha Matteo.
​

Một mục tử giữa lòng thành phố và giữa các cuộc chiến​

Ngay sau khi được truyền chức, Zuppi được bổ nhiệm làm cha phó tại Vương cung Thánh đường Santa Maria in Trastevere – nơi gắn liền với cộng đoàn Sant’Egidio. Tại đây, ngài vừa làm mục vụ, vừa tham gia các nỗ lực hòa giải do cộng đoàn dẫn đầu.
Đỉnh cao là năm 1990, khi Zuppi và Riccardi cùng đại diện cho Sant’Egidio trong các cuộc đàm phán hòa bình tại Mozambique, chấm dứt cuộc nội chiến đẫm máu kéo dài 15 năm và cướp đi gần một triệu sinh mạng. Riccardi cho biết chính Zuppi là người “giữ được tất cả những gì có thể nối kết, và đẩy lùi những gì gây chia rẽ.”
​

Từ giám mục phụ tá Rôma đến người đạp xe ở Bologna​

Năm 2012, Đức Bênêđictô XVI bổ nhiệm Zuppi làm Giám mục phụ tá Tổng Giáo phận Rôma. Ba năm sau, Đức Giáo hoàng Phanxicô cử ngài về Bologna – một trong những tổng giáo phận lâu đời nhất nước Ý. Tại đây, người ta thường thấy vị giám mục mảnh khảnh, luôn tươi cười, đạp xe dọc phố mà chẳng đội mũ bảo hiểm.
Năm 2019, ngài được nâng lên hàng Hồng y, mang tước hiệu Hồng y Linh mục của Sant’Egidio – như một sự công nhận đối với nền tảng cộng đoàn đã hình thành nên con người Zuppi.

Hồng y Matteo Zuppi cùng với Đức Giáo hoàng Phanxicô. (Ảnh: Vatican Media.)​

​

Hồng y của hòa bình và đối thoại​

Năm 2023, Đức Giáo hoàng Phanxicô giao cho Zuppi một nhiệm vụ đặc biệt: dẫn đầu phái đoàn Vatican tìm kiếm giải pháp hòa bình cho cuộc chiến tại Ukraine. Trong suốt sứ vụ này, Zuppi đã đến Kyiv, Moscow, Washington, và Bắc Kinh – không mang về hiệp ước nào, nhưng đạt được những thỏa thuận nhân đạo đáng kể.
Ở quê nhà, trong bối cảnh thực hành đức tin tại Ý suy giảm và khủng hoảng lạm dụng nổi lên, Zuppi được bầu làm Chủ tịch Hội đồng Giám mục Ý năm 2022. Trái với xu hướng “co cụm” để bảo vệ đức tin, ngài bác bỏ mô hình “ẩn mình nơi tu viện” mà tác phẩm The Benedict Option đề xuất. Thay vào đó, Zuppi chọn tiếp cận người khác bằng “ánh mắt, sự lắng nghe và sự thật là chính Chúa Giêsu.”
Ngài nói: “Thách thức là biết nhìn, biết lắng nghe, biết nói với sự thật là Đức Kitô và gặp gỡ mọi người.”


Bài viết được biên tập theo nguồn: The Pillar Catholic – “Meet the Conclave: Cardinal Matteo Zuppi” (29/4/2025)​