Khi Đức Giáo Hoàng qua đời: Những nghi thức cổ kính và tiến trình chọn người kế vị

[nannerl]

Việc Đức Giáo hoàng qua đời là một biến cố thiếng liêng với hơn 1,3 tỷ tín hữu công giáo trên toàn cầu, đây cũng là khởi đầu cho một tiến trình nghiêm ngặt về phụng vụ, tổ chức và bầu chọn tân Giáo Hoàng – vị Giám mục Rôma, Thủ lãnh Hội Thánh hoàn vũ.​

---

Tang lễ của Thánh giáo hoàng Gioan Phaolo II​

Kết thúc một triều đại Giáo hoàng​

Truyền thống Công giáo từng sử dụng một chiếc búa nhỏ bằng bạc để gõ ba lần lên trán Đức Giáo Hoàng vừa qua đời, gọi tên thánh của ngài để xác minh cái chết. Tuy nhiên, theo quy định hiện hành được Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II ban hành trong Tông hiến Universi Dominici Gregis năm 1996 (UDG, #17), việc xác nhận Đức Giáo Hoàng qua đời hiện nay được thực hiện bởi bác sĩ riêng, sau đó được xác nhận bởi Hồng y Nhiếp chính (Camerlengo).

Ngay sau khi cái chết được xác nhận, Hồng y Nhiếp chính sẽ chính thức tuyên bố với Giáo triều và cộng đồng Công giáo toàn cầu. Một giai đoạn để tang chín ngày, gọi là novemdiales, sẽ diễn ra tại Vatican, với các Thánh lễ và nghi thức cầu nguyện cho linh hồn vị Giáo Hoàng quá cố.

Lễ an táng thường được tổ chức từ 4 đến 6 ngày sau khi Đức Giáo Hoàng tạ thế, và thường thu hút nguyên thủ các quốc gia, lãnh đạo tôn giáo toàn cầu, và hàng trăm nghìn tín hữu về Quảng trường Thánh Phêrô.

Ảnh: Vatican Media​

Mật nghị Hồng y: Bầu chọn người kế vị​

Khoảng 15 đến 20 ngày sau khi Đức Giáo Hoàng qua đời, Mật nghị Hồng y (Conclave) chính thức bắt đầu. Chỉ các Hồng y dưới 80 tuổi (theo UDG, #33) mới được quyền tham gia bầu chọn.

Từ “Conclave” xuất phát từ tiếng Latinh “cum clave” (nghĩa là “khóa lại”), vì các Hồng y sẽ bị “cách ly” hoàn toàn trong Nhà nguyện Sistine cho đến khi bầu chọn được vị Giáo Hoàng mới. Cửa ra vào được khóa nghiêm ngặt nhằm đảm bảo tính bí mật tuyệt đối.

Quy trình bầu chọn không có tranh cử, không vận động, không phát biểu chính trị. Mỗi ngày có hai vòng bỏ phiếu vào buổi sáng và hai vòng vào buổi chiều. Để được chọn, một ứng viên phải nhận được ít nhất 2/3 số phiếu hợp lệ (UDG, #62).

Nếu sau vòng bỏ phiếu thứ 33 vẫn chưa có kết quả, Hội nghị Hồng y có thể quyết định chọn theo đa số tuyệt đối (50% + 1) – điều khoản mở được Tông hiến cho phép nhằm tránh tình trạng bế tắc kéo dài (UDG, #75).

Khói từ ống khói Nhà nguyện Sistine là tín hiệu được hàng triệu người chờ đợi: khói đen cho thấy chưa bầu được Giáo Hoàng; khói trắng, cùng tiếng chuông ngân vang từ Đền thờ Thánh Phêrô, báo hiệu rằng Habemus Papam – “Chúng ta đã có một vị Giáo Hoàng mới!”

Khói trắng báo hiệu Giáo hội đã có Giáo hoàng mới. Ảnh: NRC​

Ai có thể được bầu làm Giáo Hoàng?​

Theo Giáo luật và Tông hiến Universi Dominici Gregis (#88), bất kỳ người nam Công giáo nào, dù là giáo sĩ hay giáo dân, đều có thể được bầu làm Giáo Hoàng. Tuy nhiên, trên thực tế, các Hồng y thường chọn một người trong hàng ngũ của chính họ – người mà họ hiểu rõ về nhân cách, đức tin và khả năng lãnh đạo.

Nếu người được bầu chưa phải là Giám mục, thì ngài phải được truyền chức Giám mục ngay lập tức, vì Giáo Hoàng đồng thời là Giám mục Rôma.

Trước đây, lễ đăng quang Giáo Hoàng được thực hiện bằng việc đội “vương miện ba tầng” (tiara), tượng trưng cho quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp trong vương quốc thiêng liêng. Tuy nhiên, từ triều đại Đức Gioan Phaolô I (1978), nghi thức này được thay bằng lễ nhậm chức khi vị Tân Giáo Hoàng nhận dây pallium – biểu tượng mục tử của Giám mục Rôma – và Ngư phủ nhẫn (Fisherman's Ring).

Mỗi lần vị Giáo Hoàng qua đời là một thời điểm mang tính lịch sử đối với Giáo hội. “Khi không còn người chèo lái, con thuyền Phêrô không trôi dạt; chính Chúa Thánh Thần là gió đưa con thuyền ấy đi đến bến bờ Người định.” – Tông huấn Pastores Gregis, #10.​