Làm sao để xây dựng và duy trì sự tôn trọng trong gia đình?

[nannerl]

Trong gia đình, sự tôn trọng là nền tảng để xây dựng mối quan hệ lành mạnh và nuôi dạy con cái trưởng thành với đạo đức vững chắc. Theo các chuyên gia, cha mẹ cần được con cái tôn trọng không chỉ vì họ là người dẫn dắt, mà còn vì họ mang trách nhiệm lớn đối với sự an toàn, phát triển trí tuệ và đạo đức của trẻ. Tuy nhiên, làm thế nào để tạo dựng và duy trì được sự tôn trọng này một cách hiệu quả?​

---

​

1. Hãy là người có uy tín và tự tin trong vai trò cha mẹ​

Theo nghiên cứu, phong cách nuôi dạy "có uy quyền" — kết hợp giữa sự nghiêm túc và gần gũi mang lại nhiều kết quả tích cực nhất trong phát triển nhân cách của trẻ. Để xây dựng uy tín, trước hết, cha mẹ cần tôn trọng bản thân. Điều này có nghĩa là họ không nên chấp nhận hành vi xúc phạm từ con cái, ngay cả khi con đã trưởng thành. Hành động này gửi đi thông điệp rằng sự tôn trọng là điều không thể thiếu và bất kỳ ai cũng phải thực hiện.
​

2. Tôn trọng trẻ em như cá nhân độc lập​

Để nhận được sự tôn trọng từ con cái, cha mẹ cần cho con thấy rằng họ cũng xứng đáng nhận được sự tôn trọng. Việc nói “làm ơn” và “cảm ơn” với con hay giữ giọng điệu thân thiện khi giao tiếp đều giúp xây dựng môi trường tôn trọng lẫn nhau. Hãy dành thời gian lắng nghe suy nghĩ và cảm xúc của trẻ, thể hiện sự quan tâm đến cuộc sống của con bằng những cuộc trò chuyện ý nghĩa và chất lượng. Khi được tôn trọng và yêu thương, trẻ sẽ dễ dàng đáp lại bằng sự kính trọng.

3. Làm gương trong mọi hành động và lời nói​

Một gia đình lành mạnh được xây dựng từ sự tôn trọng lẫn nhau. Cha mẹ có thể làm gương cho con cái bằng cách cư xử tôn trọng nhau và mọi người xung quanh. Việc tránh nói xấu, chỉ trích sau lưng hay chỉ ra những khuyết điểm của người khác trước mặt con trẻ sẽ giúp trẻ hình thành thái độ tôn trọng mọi người. Khi tranh luận trong gia đình, cha mẹ nên giữ sự bình tĩnh, không dùng từ ngữ gây tổn thương và cố gắng lắng nghe để hiểu nhau, đồng thời hòa giải sớm nếu có xung đột.
​

4. Yêu cầu sự tôn trọng trong mọi tương tác gia đình​

Việc dạy con cách cư xử lịch sự và tôn trọng lẫn nhau trong gia đình là rất cần thiết. Cha mẹ không nên cho phép con cái nói chuyện khiếm nhã, chế giễu hay xúc phạm nhau. Những hành động nhỏ như nói “cảm ơn” hay “xin lỗi” với nhau trong gia đình cũng là cách thể hiện tôn trọng. Khi con trẻ biết giữ phép tắc trong giao tiếp gia đình, sự tôn trọng sẽ dần trở thành thói quen và lan tỏa ra ngoài xã hội.

5. Đưa ra phản hồi ngay khi thấy hành vi thiếu tôn trọng​

Mỗi khi trẻ có hành động hoặc thái độ thiếu tôn trọng, cha mẹ cần phản hồi ngay lập tức và rõ ràng. Những lời nhắc nhở đơn giản như “Hãy nói lại một cách lịch sự hơn” hay “Con có thể thay đổi giọng điệu của mình không?” giúp trẻ nhận ra cách cư xử không đúng và điều chỉnh thái độ. Việc sửa sai từng hành động nhỏ sẽ giúp trẻ xây dựng chuẩn mực hành vi và phát triển ý thức về sự tôn trọng.
​

6. Đưa ra hậu quả cho hành vi thiếu tôn trọng liên tục​

Nếu trẻ tiếp tục hành vi thiếu tôn trọng sau khi đã được nhắc nhở, cha mẹ cần đưa ra hậu quả phù hợp để nhấn mạnh rằng sự tôn trọng là yêu cầu không thể thương lượng. Thay vì áp đặt hình phạt, hãy giải thích cho trẻ hiểu lý do và thảo luận cùng nhau về một hình thức hậu quả hợp lý.

7. Dạy trẻ cách thể hiện sự tôn trọng​

Không nên mặc định rằng trẻ biết cách thể hiện sự tôn trọng. Cha mẹ có thể hướng dẫn và thậm chí đóng vai để cho trẻ thấy giọng điệu, cử chỉ và cách nói chuyện nào là phù hợp. Những buổi thảo luận nhỏ giúp trẻ hiểu sâu hơn về các quy tắc ứng xử và cách giữ giọng điệu tôn trọng khi giao tiếp.
​

8. Xây dựng văn hóa gia đình dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau​

Nếu trước đây gia đình có nhiều xung đột và thiếu sự tôn trọng, cha mẹ vẫn có thể thay đổi tình hình bằng cách cùng các thành viên cam kết một văn hóa ứng xử mới. Hãy bắt đầu bằng một cuộc họp gia đình, thảo luận về cách mọi người có thể sống hòa thuận và tôn trọng nhau hơn. Một tuyên bố về sứ mệnh gia đình với sự tôn trọng là một trong các giá trị cốt lõi sẽ giúp mỗi thành viên hướng đến mục tiêu chung.

Những bước đơn giản nhưng kiên trì có thể tạo ra một môi trường gia đình đầy yêu thương và tôn trọng. Tôn trọng không chỉ là nền tảng của gia đình, mà còn là yếu tố quyết định cho sự phát triển và thành công của con cái trong tương lai.​

---

• Ảnh trong bài: Pham Tan

---

Phải làm gì?​

Docat 117: Gia đình làm gì cho mỗi cá nhân?

Trải nghiệm về gia đình là vô cùng quan trọng cho mỗi cá nhân. Lý tưởng là, gia đình vừa là nơi một người sinh ra và cũng là nơi người đó lớn lên. Trong gia đình, đứa trẻ lần đầu tiên cảm nghiệm được tình hiệp thông với người khác, những người theo tính tự nhiên mong ước cho em điều tốt đẹp, thương yêu em hết lòng, và tôn trọng em. Trong một môi trường tích cực như thế, mỗi thành viên trong gia đình có thể phát huy các năng lực và đạt được sức mạnh để đối phó với bất cứ điều gì mà cuộc đời có thể mang lại. Đó chính là mục đích của nền giáo dục dựa trên quan điểm Kitô giáo về con người. Đồng thời, mỗi cá thể trong gia đình cũng hiểu thế nào là lãnh nhận trách nhiệm, vì các thành viên trong gia đình không thể chỉ sống riêng cho bản thân mình. Theo đó, mỗi vai trò, dù là của cha mẹ, ông bà, hay con cháu, luôn luôn có bổn phận phải thi hành đối với các thành viên còn lại trong gia đình.​