Những quan điểm văn hóa ảnh hưởng tiêu cực đến phẩm giá người phụ nữ như thế nào?

con sóng nhỏ · 8/3/24

Trong văn hóa Việt Nam, có những truyền thống, tập tục, ca dao tục ngữ tác động tiêu cực đến quyền và phẩm giá của phụ nữ. Các yếu tố văn hóa này có thể hạn chế sự tự do, quyền, và cơ hội của phụ nữ. Đôi khi tạo ra và duy trì các hình thức phân biệt đối xử và bạo lực giới. Dưới đây là một số ví dụ về cách truyền thống, văn hóa, và tập tục xưa và nay có thể ảnh hưởng tiêu cực đến phụ nữ ở Việt Nam:

Ảnh: pinterest.com

(Xưa) Hạn chế tự do của người phụ nữ: Hôn nhân của con phải tuân theo sự sắp đặt của cha mẹ. Họ không được tự quyết về hôn nhân cuộc đời của mình. Có những người phụ nữ phải ấm ức lấy người mình không yêu để có tiền mang về cho cha mẹ.

Mẹ em thấy của thời tham
Hang hùm cứ tưởng hang vàng ép con
Nói ra thẹn với nước non
Ngậm vào cay đắng lòng con đêm ngày.

“Thân em như dải lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai”

(Nay) Ngày nay việc cha mẹ đặt đâu con ngồi đó không còn phổ biến nhưng vẫn có những người phụ nữ chọn lấy chồng Hàn Quốc, Trung Quốc để có một món tiền cho gia đình.

Ảnh: pinterest.com

(Xưa) Vai trò của người phụ nữ gắn liền với hai từ “nội trợ”: Trong nhiều tập tục và ca dao, phụ nữ thường được nhìn nhận như những người giữ vai trò chăm sóc gia đình, nấu nướng, và nuôi dạy con cái, trong khi đàn ông là người trụ cột kiếm tiền. Dù những vai trò này có thể phản ánh thực tế kinh tế - xã hội của một thời kỳ lịch sử, chúng cũng tạo ra sự giới hạn về những gì phụ nữ và đàn ông có thể hoặc nên làm, ảnh hưởng đến sự tự do cá nhân và sự phát triển nghề nghiệp của phụ nữ.

Anh đi em ở lại nhà
Hai vai gánh vác mẹ già, con thơ
Lầm than bao quản muối dưa
Anh đi anh liệu chen đua với đời.

Có chồng chẳng được đi đâu
Có con chẳng được đứng lâu một giờ.

(Nay) Ngày nay người phụ nữ có thể tham gia nhiều vào các hoạt động xã hội, đảm đương các chức vụ quan trọng chứ không chỉ gói gọn vào hai chữ “nội trợ” như trước kia nữa. Tuy nhiên, không ít trường hợp, trong lúc sinh con, nuôi con chưa thể đi làm kiếm tiền ngay, nhiều người phụ nữ lại bị coi là “ăn bám”. Mặc dù vừa chăm con vừa làm việc nhà nhưng vẫn bị coi là thất nghiệp. Đây là một điều đáng buồn, khi sự vất vả của người phụ nữ lúc sinh con không được trân trọng mà còn bị coi khinh.

Ảnh: pinterest.com

(Xưa) Phụ nữ là phải biết chịu đựng: Nhiều tục ngữ và ca dao Việt Nam phản ánh và duy trì quan niệm giới truyền thống. Đôi khi đặt phụ nữ vào vị thế thấp hơn hoặc khẳng định sự chịu đựng và hi sinh là đức tính của phụ nữ. Một số ca dao nói về việc phụ nữ phải "chịu đựng", "cam chịu" trong hôn nhân hoặc cuộc sống gia đình, qua đó ngụ ý rằng bất kỳ sự không hài lòng nào cũng là không chấp nhận được hoặc là sai trái.

Thân em như chổi đầu hè
Phòng khi mưa gió đi về chùi chân
Chùi rồi lại vứt ra sân
Gọi người hàng xóm có chân thì chùi

(Nay) Việc yêu cầu người phụ nữ phải chịu đựng vẫn còn, chịu đựng khi bị đánh đập, chịu đựng khi chồng phụ bạc. Họ phải chịu đựng vì con cái, vì cha mẹ. Để có hạnh phúc gia đình đôi khi cần có sự nhận nhịn chịu đựng của cả vợ và chồng. Nhưng sự chịu đựng này không đồng nghĩa với việc phẩm giá người phụ nữ bị chà đạp mà không có bất kỳ hình thức bảo vệ nào.

Ảnh: pinterest.com

(Xưa) Phải phụ thuộc và chồng con: Trong một số truyền thống, có sự kỳ vọng rằng phụ nữ phải theo chồng sau khi kết hôn, sống chung với gia đình chồng và phục vụ họ. Điều này không chỉ giới hạn quyền tự chủ của phụ nữ về mặt địa lý và kinh tế mà còn có thể tạo ra áp lực và xung đột trong gia đình chồng.

Có con phải khổ vì con,
Có chồng phải gánh giang sơn nhà chồng.

Ghe bầu trở lại về đông,
Làm thân con gái theo chồng nuôi con.

(Nay) Người phụ nữ thời nay đã độc lập hơn, họ có thể tự chủ về tài chính, tự chủ về công việc, tự chủ trong cuộc sống của mình. Nhưng những xung đột thì vẫn còn. Người phụ nữ cũng đã đấu tranh có nhiều quyền (nhân quyền) hơn để bảo vệ mình. Tuy nhiên có một số trường hợp việc đòi hỏi quyền lợi trở nên tiêu cực, mang xu hướng "nữ quyền độc hại". Dù là nam hay nữ, vợ hay chồng thì cũng đều xứng đáng nhận được sự tôn trọng và yêu thương.

Ảnh: pinterest.com

(Xưa) Mặc định về giới tính trong giáo dục và công việc: Truyền thống ngày xưa trọng nam khinh nữ, chỉ nam giới mới có quyền được đi học, làm quan trong triều đình. Quan niệm cho rằng tư duy của người phụ nữ là nông cạn, thấp kém. Một số ngành nghề vẫn được coi là "không phù hợp" với phụ nữ, hạn chế khả năng tiếp cận của họ với một số lĩnh vực công việc và cơ hội phát triển nghề nghiệp.

Đàn ông nông nổi giếng khơi
Đàn bà sâu sắc như cơi đựng trầu

(Nay) Việc tiếp cận với giáo dục là quyền của nam và nữ. Khi bình đẳng trong giáo dục thì không ít lĩnh vực trong xã hội mà phụ nữ có thể làm bằng hoặc tốt hơn đàn ông. Tuy nhiên, vẫn còn có một số mảng tối nơi làm việc như việc xâm hại tình dụng nơi công sở, ép ứng viên không được sinh con trong khoảng thời gian mới nhận vào, không đảm bảo được việc làm cho nhân viên sau thời gian sinh đẻ...

Ảnh: pinterest.com

Trong những năm gần đây, có nhiều nỗ lực trong xã hội Việt Nam nhằm thách thức và thay đổi những quan niệm này thông qua giáo dục, luật pháp, và sự thay đổi trong chính sách để tôn trọng phẩm giá và quyền của người phụ nữ. Mặc dù đã có những tiến bộ, việc thay đổi nhận thức xã hội và giải quyết những tác động tiêu cực của văn hóa truyền thống đối với phụ nữ vẫn là một quá trình dài và đòi hỏi sự cam kết từ tất cả các tầng lớp trong xã hội.

Phải Làm Gì?

Docat 59: Nam và nữ tương đồng và khác biệt nhau như thế nào?
Dưới cái nhìn của Chúa, nam và nữ đều có phẩm giá làm người như nhau. Thiên Chúa tạo ra con người cụ thể với nam và nữ, chứ không trừu tượng. Ngài dựng nên những con người với ý định để họ sống vì nhau, và cần đến nhau, mà không để một giới thống trị hay loại trừ giới kia ra bên lề (thói vũ phu, chủ nghĩa nữ quyền cực đoan). Do đó, là nam hay nữ không chỉ có nghĩa là nhận một vai trò riêng biệt mà còn hơn thế nữa. Theo quan điểm của Kitô giáo, mối tương quan yêu thương giữa nam và nữ là biểu hiện sự hiệp thông giữa các ngôi vị Thiên Chúa.