Những thuật ngữ đặc biệt trong thời gian trống tòa Giáo hoàng

[nannerl]

Dưới đây là phần giải thích về một số thuật ngữ và thực hành liên quan đến giai đoạn từ khi Đức Giáo hoàng Phanxicô qua đời ngày 21 tháng 4 cho đến khi vị kế nhiệm được bầu chọn.​

---

“Sede vacante”​

Các giáo phận còn được gọi là “tòa”. Trong tiếng Latinh, “sede vacante” có nghĩa là “khi tòa trống”. Khi tòa trống là Tòa Giám mục Rôma của Đức Giáo hoàng, tất cả các quyết định trọng đại của Giáo hội — như ban hành luật mới hoặc bổ nhiệm giám mục — đều bị đình chỉ cho đến khi có tân giáo hoàng. Trong thời gian này, chỉ những công việc thường nhật hoặc những việc không thể trì hoãn mới được phép thi hành bởi Hồng y Đoàn.

Thuật ngữ "trống tòa" được hiện thị tại trang tin chính thức của Tòa Thánh​

Thời kỳ chuyển tiếp (Interregnum)​

Khoảng thời gian giữa hai triều đại giáo hoàng được gọi là “interregnum” — tức “giữa hai triều đại” — mặc dù Thánh Giáo hoàng Phaolô VI đã loại bỏ nhiều nghi thức vương giả của giáo hoàng và việc nhắc đến “triều đại giáo hoàng” dần mai một. Ngài lên ngôi vào năm 1963 với một buổi lễ đội mũ ba tầng truyền thống, nhưng sau đó đã từ bỏ vương miện giáo hoàng. Từ đó, không có vị giáo hoàng nào còn đội chiếc mũ này nữa.
​

Mật nghị (Conclave)​

Cuộc họp của các hồng y để bầu giáo hoàng mới được gọi là mật nghị. Từ “conclave” có nguồn gốc từ tiếng Latinh “cum clave” — nghĩa là “khóa lại”. Năm 1268, các hồng y không thể thống nhất chọn vị giáo hoàng mới, nên dân chúng đã nhốt họ lại và cắt khẩu phần ăn. Sau gần ba năm, họ bầu ra Đức Giáo hoàng Grêgôriô X, người sau đó ban hành quy định rằng các hồng y phải bị cách ly ngay từ đầu, và tập tục này dần trở thành quy luật.

​

Chưởng ấn (Camerlengo)​

Hồng y người Mỹ Kevin J. Farrell hiện giữ chức Chưởng ấn Tòa Thánh. Ngài cùng với phó chưởng ấn và một cố vấn giáo luật, chịu trách nhiệm quản lý tài sản và các quyền lợi trần thế của Giáo hội trong thời gian trống tòa. Vị chưởng ấn đứng đầu một ủy ban ba người chịu trách nhiệm chuẩn bị hậu cần cho mật nghị và điều hành “cuộc họp riêng biệt” cùng ba hồng y khác được chọn ngẫu nhiên để xử lý các công việc thường nhật của Vatican.
​

Niên trưởng Hồng y Đoàn​

Hồng y người Ý Giovanni Battista Re hiện là niên trưởng Hồng y Đoàn. Ngài triệu tập các hồng y về Rôma và chủ trì các cuộc họp hằng ngày trước mật nghị. Vì đã trên 80 tuổi và không được tham gia mật nghị, nên các nhiệm vụ bên trong Nhà nguyện Sistine sẽ do Hồng y Pietro Parolin đảm nhiệm. Ngài sẽ chủ trì mật nghị, thực hiện lời tuyên thệ bảo mật và, khi ứng viên đạt đủ hai phần ba phiếu bầu, sẽ hỏi vị đó có chấp nhận và chọn tên giáo hoàng mới không.

Hồng y người Ý Giovanni Battista Re hiện là niên trưởng Hồng y Đoàn​

Hồng y cử tri​

Chỉ những hồng y dưới 80 tuổi vào thời điểm bắt đầu “sede vacante” mới được phép tham dự mật nghị và bỏ phiếu. Kể cả khi đã nghỉ hưu, nếu dưới 80 tuổi thì họ vẫn là hồng y cử tri hợp lệ. Tính đến ngày 21 tháng 4, ngày Đức Giáo hoàng Phanxicô qua đời, có 135 hồng y cử tri.
​

Cuộc họp chung (General congregations)​

Tất cả các hồng y có thể đến Rôma đều tham gia các cuộc họp chung, là nơi chuẩn bị cho mật nghị, thảo luận về các nhu cầu của Giáo hội và giải quyết các vấn đề nghiêm trọng trong thời gian trống tòa. Các hồng y trên 80 tuổi được phép tham gia nhưng không bắt buộc. Khi các hồng y bước vào mật nghị, các cuộc họp này kết thúc.
​

Cuộc họp riêng biệt (Particular congregations)​

Giữa các giáo hoàng, chưởng ấn cùng ba hồng y được chọn ngẫu nhiên sẽ họp mỗi ngày để giải quyết công việc thường nhật của Tòa Thánh. Khi mật nghị diễn ra, ba hồng y mới sẽ được chọn mỗi ba ngày để tiếp tục nhiệm vụ này.
​

“Extra omnes”​

Lệnh bằng tiếng Latinh có nghĩa là “tất cả ra ngoài”, yêu cầu mọi người không có thẩm quyền phải rời khỏi Nhà nguyện Sistine trước khi mật nghị bắt đầu.

Ảnh: Vatican Media​

Bảo mật​

Các hồng y phải tuyên thệ hai lần về việc giữ bí mật tuyệt đối liên quan đến việc bầu giáo hoàng. Lời thề đầu tiên diễn ra khi tham gia cuộc họp chung, lời thứ hai được tuyên vào đầu mật nghị. Một số ít người không phải là hồng y nhưng được hỗ trợ trong mật nghị cũng phải tuyên thệ.
​

Người kiểm phiếu (Scrutineers)​

Ba hồng y được chọn ngẫu nhiên vào đầu mật nghị để giám sát việc bỏ phiếu. Họ kiểm đếm, mở phiếu, đọc to tên được ghi, ghi lại kết quả, kiểm tra tính hợp lệ và xử lý việc đốt phiếu sau mỗi vòng bầu.
​

Người hỗ trợ bệnh nhân (Infirmieri)​

Ba hồng y được chọn để mang phiếu bầu đến các hồng y cử tri bị bệnh nặng không thể tham dự trực tiếp. Họ mang theo phiếu trắng và hộp khóa để cất phiếu đã điền, rồi mang trở lại mật nghị.

Ảnh: Americanmagazine​

Người kiểm tra (Revisers)​

Ba hồng y được chỉ định để kiểm lại từng vòng phiếu nhằm xác minh độ chính xác.
​

Khói trắng, khói đen​

Khói phát ra từ ống khói trên nóc Nhà nguyện Sistine là tín hiệu cho biết kết quả bầu cử: khói đen là chưa có giáo hoàng, khói trắng là đã bầu được. Màu khói được tạo ra bằng cách đốt phiếu và ghi chú kèm hóa chất.​