Phá thai: Vấn đề không thể thương lượng trong Học thuyết Xã hội Công Giáo

[nannerl]

Xã hội ngày nay liên tục tranh luận gay gắt về đạo đức y khoa, quyền cá nhân và các chính sách dân số, Học thuyết xã hội Công giáo khẳng định một lập trường vững vàng: phá thai là một vi phạm nghiêm trọng đến quyền sống – quyền nền tảng của con người – và không thể đặt ngang hàng với các vấn đề xã hội khác.​

---

Thánh lễ và nghi thức an táng các thai nhi tại nhà thờ Thái Hà, Dòng Chúa Cứu Thế Hà Nội. Ảnh: Bảo vệ sự sống Thái Hà​

Dù phá thai được hợp pháp hóa tại Việt Nam từ năm 1989, với quy định cho phép phá thai trong ba tháng đầu mà không cần lý do, Giáo hội Công giáo vẫn luôn phản đối mạnh mẽ việc này.

Một số người cho rằng các hoạt động cổ võ công bằng xã hội, như xóa đói giảm nghèo, chăm sóc y tế, hay giáo dục, có thể “bù đắp” cho lập trường lỏng lẻo về phá thai. Tuy nhiên, Giáo hội khẳng định rằng không có bất kỳ hình thức phục vụ công ích nào có thể thay thế cho việc bảo vệ quyền được sống của bào thai.

“Tiếng kêu chung vì nhân quyền – như quyền được chăm sóc sức khỏe, việc làm, gia đình – sẽ trở nên giả dối nếu quyền được sống không được bảo vệ với quyết tâm tối đa.” (Gioan Phaolo II, Tông huấn hậu Thượng Hội đồng 1988, #38)

Tuyên ngôn “Về Phá thai có chủ ý” năm 1974 của Bộ Giáo lý Đức tin nêu rõ:

“Quyền đầu tiên của con người là quyền được sống. Các quyền khác – dù quý giá – cũng chỉ có thể thực hiện được nếu quyền sống được bảo vệ.”

Vì thế, trong số các vấn đề về phẩm giá con người, phá thai chiếm vị trí trung tâm và đòi hỏi sự ưu tiên khẩn cấp.

Cầu nguyện cho các thai nhi xấu số. Ảnh: Bảo vệ sự sống Thái Hà​

Bên cạnh đó, "có thể có sự khác biệt chính đáng trong lập trường về chiến tranh hay án tử hình. Nhưng không thể có sự bất đồng tương tự đối với phá thai hay trợ tử". (Hồng y Joseph Ratzinger – sau này là Giáo hoàng Bênêđictô XVI – gửi Hội đồng Giám mục Hoa Kỳ trước cuộc bầu cử năm 2004)

Giáo hội không phủ nhận tầm quan trọng của các vấn đề xã hội khác – như nghèo đói, môi trường, hay bất công – nhưng lập trường của Giáo hội là nhất quán: bảo vệ sự sống là nền tảng không thể thương lượng. Từ sự sống mới phát sinh mọi quyền khác – quyền giáo dục, quyền y tế, quyền được yêu thương và chăm sóc.

Việt Nam đang đối diện với tỉ lệ phá thai thuộc hàng cao nhất châu Á – theo số liệu không chính thức, khoảng 300.000 ca mỗi năm. Đây không còn là một vấn đề luân lý trừu tượng, mà là cuộc chiến giành lại nhân tính cho xã hội.

Nếu không bảo vệ sự sống ngay từ trong bụng mẹ, thì mọi nỗ lực vì công bằng xã hội hay hòa bình đều trở nên vô nghĩa. Một xã hội bỏ mặc thai nhi cũng là xã hội dễ dàng làm ngơ trước nỗi đau của người yếu thế.​

---

Phải làm gì?​

Docat 74: Tại sao trên nguyên tắc căn bản, Giáo Hội cấm phá thai?

Mỗi người có phẩm giá bất khả xâm phạm và những quyền tuyệt đối, ngay từ khi còn là phôi thai. Do đó, giết phôi thai luôn luôn là một điều đáng lên án về mặt luân lý – bất kể đứa trẻ được thụ thai trong tình huống nào, đang ở giai đoạn phát triển nào, hay có khả năng mắc bệnh hay khuyết tật gì khi lớn lên. Một phôi thai không phát triển thành người, mà phát triển như một con người. Do đó, trong bất kỳ trường hợp nào, phá thai là hành vi cố ý giết người vô tội. Tuy nhiên, nếu các Kitô hữu không làm mọi thứ có thể để giúp các thai phụ đang gặp khó khăn, và tạo điều kiện dễ dàng hơn để họ có thể đưa ra quyết định có lợi cho thai nhi, thì việc họ cam kết chống phá thai, và phản đối những điều luật bỏ qua hành vi phá thai, sẽ không được người khác tin cậy. Quyền tự do của người mẹ, mà thường được cân nhắc theo chiều hướng bất lợi cho quyền được sống của đứa con, thì nằm ở bình diện khác, và không được đặt ở vị thế chống lại quyền được sống của đứa trẻ.​

 

[Lawrence Ngô Duy Nhân]

Nhân sẽ tổng hợp một bài phản biện!