Từ thời người bóc lột người đến thời người không cần người

con sóng nhỏ · 15/5/24

Trong quá khứ, quan hệ lao động giữa chủ và công nhân thường bị căng thẳng bởi sự bất công và sự bóc lột. Công nhân phải làm việc trong điều kiện khắc nghiệt, với mức lương thấp và không có quyền lợi bảo vệ. Những cuộc đình công, biểu tình là cách mà họ đấu tranh để cải thiện điều kiện làm việc và đòi hỏi quyền lợi chính đáng. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện tại, sự thay đổi đang diễn ra một cách mạnh mẽ. Nếu trước kia, chúng ta thường nghe về câu chuyện giới chủ bóc lột sức lao động của công nhân, ép họ phải làm những công việc nặng nhọc, thì giờ đây, với sự phát triển vượt bậc của máy móc tự động hóa và công nghệ AI, nhiều người đang đối diện với nguy cơ mất việc, không biết mình phải làm gì. Có phải chúng ta đang ở trong giai đoạn chuyển đổi "Từ thời người bóc lột người đến thời người không cần người"

Ảnh: Unsplash

Trong cuốn sách Homo Deus: Lược sử tương lai được xuất bản năm 2015, nhà sử học Yuval Noah Harari đề cập đến "useless class" (tầng lớp vô dụng). Theo Harari, vào thế kỷ thứ 21 với sự bùng nổ của AI (trí tuệ nhân tạo) và các thuật toán, một tầng lớp không lao động sẽ ra đời và ngày càng đông đảo. Tầng lớp vô dụng không chỉ thất nghiệp, mà còn không có giá trị gì để thuê mướn, không thể đóng góp gì cho kinh tế, xã hội, chính trị và thậm chí cả nghệ thuật. Có phải dự đoán của Yuval Noah Harari đang diễn ra

Máy móc và công nghệ tự động hóa đã thay thế dần con người trong nhiều ngành nghề. Các công ty, tập đoàn đầu tư mạnh mẽ vào máy móc bởi dù chi phí ban đầu có thể cao, nhưng về lâu dài sẽ giảm được các chi phí liên quan đến trả lương cho công nhân, chi phí phúc lợi, và những rủi ro pháp lý từ các vụ kiện cáo. Chính vì vậy, công nghệ hiện đại đang dần loại bỏ sự cần thiết của lao động con người trong nhiều lĩnh vực.

Điều này đặt ra một thách thức lớn cho người lao động. Không chỉ là nỗi lo mất việc, mà còn là nỗi lo về sự vô dụng trong xã hội hiện đại. Một câu nói đùa trên mạng rằng "Tôi không dám nghỉ công ty buổi nào, vì tôi sợ nếu tôi nghỉ họ sẽ phát hiện ra tôi có hay không cũng không quan trọng" đã phản ánh một phần sự thật đau lòng. Con người đang phải đối diện với nguy cơ trở nên không cần thiết, khi mà công nghệ có thể đảm nhận hầu hết các công việc.

Cuộc đấu tranh cho một xã hội công bằng với việc đảm bảo quyền lợi cho công nhân trong quá khứ có vẻ dễ hơn so với việc đấu tranh trong một xã hội mà con người không còn cần thiết nữa. Khi máy móc và AI có thể làm việc hiệu quả hơn, nhanh chóng hơn và không cần nghỉ ngơi, thì con người phải tìm ra cách để thích nghi và tồn tại trong thế giới mới này. Việc đào tạo lại kỹ năng, chuyển đổi nghề nghiệp, và tìm ra những lĩnh vực mà con người vẫn có thể đóng góp và không thể thay thế bởi máy móc là những hướng đi cần được cân nhắc.

Nhìn chung, từ thời kỳ người bóc lột người đến thời kỳ người không cần người, chúng ta đang chứng kiến một sự chuyển mình lớn lao của xã hội. Việc thích ứng với sự thay đổi này đòi hỏi không chỉ sự nỗ lực từ phía người lao động mà còn là trách nhiệm của cả xã hội trong việc tạo ra một môi trường làm việc công bằng và bền vững.

Ảnh: hrmasia

Phải Làm Gì?

Tôi muốn một thế giới Kitô giáo dù bất toàn hơn là một thế giới ngoại giáo hoàn hảo, vì trong thế giới Kitô giáo còn có chỗ cho những đối tượng mà thế giới ngoại giáo khó có thể chấp nhận: những kẻ tàn phế và những người bệnh tật, người già cả và kẻ yếu đuối, và không chỉ có chỗ trú ẩn mà còn có tình yêu dành cho những kẻ dường như vô dụng đối với thế giới vô thần. Tôi tin vào Đức Kitô, và tôi tin rằng 800 triệu tín hữu Kitô trên trái đất này có thể thay đổi diện mạo của trái đất. Và tôi để cho những người đương thời suy nghĩ và hình dung ra một thế giới trong đó không có Đức Kitô. Heinrich Böll (1917-1985), người đoạt giải Nobel Văn chương