Chuyện từ thiện: Ranh giới mong manh giữa tự do, lòng nhân ái và phông bạt, lợi dụng

[con sóng nhỏ]

Trong xã hội hiện đại, từ thiện không chỉ đơn thuần là hành động trao tặng và giúp đỡ người khó khăn, mà đôi khi đã trở thành một công cụ để xây dựng thương hiệu cá nhân. Điều này đặt ra những câu hỏi đáng suy ngẫm: Liệu chúng ta đang làm từ thiện vì lòng nhân ái thực sự, hay vì mong muốn thu hút sự chú ý và củng cố hình ảnh cá nhân? Khi hành động từ thiện dần bị biến tướng, những giá trị cốt lõi về phẩm giá con người và tính chân thực đã bị thách thức mạnh mẽ.​

---

Một vài người đã photoshop số tiền mình chuyển khoản ủng hộ rồi đăng lên mạng xã hội. Số tiền thực tế thấp hơn rất nhiều​

​

Từ thiện: Hành trình nhân ái hay công cụ xây dựng hình ảnh?​

Trong thời đại của mạng xã hội và truyền thông trực tuyến, việc thực hiện từ thiện không chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ trực tiếp cho người khó khăn, mà đôi khi đã trở thành một cách để “tạo dựng hình ảnh”. Những hình ảnh và video lan truyền trên mạng xã hội về việc trao tặng quà từ thiện, những khoản tiền khổng lồ được công bố công khai, khiến cho từ thiện đôi lúc bị hiểu sai thành một dạng “quảng bá thương hiệu”. Những cá nhân nổi tiếng, những doanh nhân hay người có tầm ảnh hưởng, dù mong muốn tạo ra tác động tích cực, nhưng cũng dễ dàng rơi vào tình huống bị chỉ trích vì "phông bạt" hơn là giúp đỡ thực sự.

Điều này dẫn đến câu hỏi về động cơ thực sự đằng sau việc làm từ thiện. Hành động từ thiện phải xuất phát từ trái tim chân thành, từ lòng thương xót và sự đồng cảm sâu sắc với người khốn khó, chứ không phải từ động lực cá nhân như mong muốn thu hút sự chú ý hay tạo dựng hình ảnh. Khi từ thiện chỉ là một phương tiện để xây dựng thương hiệu cá nhân, giá trị nhân đạo của hành động này bị phai mờ, và điều này đi ngược lại với tinh thần yêu thương, bác ái.

Một khía cạnh nguy hiểm hơn nữa của việc phông bạt trong từ thiện là sự xói mòn lòng tin. Khi những khoản đóng góp lớn được công bố trên mạng xã hội, nhưng lại không xuất hiện trong danh sách sao kê, hay khi số tiền thực tế được chuyển khoản ít hơn nhiều so với con số đã hứa, công chúng bắt đầu mất niềm tin vào không chỉ cá nhân đó mà còn cả vào các tổ chức từ thiện. Lòng hảo tâm của cộng đồng bị lạm dụng, và lòng tin – thứ quý giá nhất trong mọi mối quan hệ xã hội – bị phá vỡ.

Biển thủ tiền từ thiện

Một khía cạnh nữa cần được nhắc đến là tình trạng biển thủ tiền từ thiện – khi người đại diện đứng ra quyên góp thay mặt cho tập thể nhưng lại không chuyển toàn bộ số tiền đến đúng người cần được giúp đỡ. Đây là hành vi lạm dụng lòng tin của cộng đồng, phá vỡ mọi giá trị của từ thiện và đẩy những người trong hoàn cảnh khó khăn rơi vào tình cảnh bi đát hơn. Những người đóng góp, với niềm tin rằng số tiền của mình sẽ đến tay những nạn nhân của bão lũ, lại bị lợi dụng để làm lợi cho cá nhân. Sự việc không chỉ gây mất lòng tin của cộng đồng đối với hoạt động từ thiện, mà còn khiến những người thực sự cần giúp đỡ trở thành nạn nhân một lần nữa – lần này không phải của thiên tai, mà của sự thiếu trung thực và lòng tham của con người.
​

​

​

Từ thiện và sự bất đối xứng của thông tin: Khi sao kê trở thành con dao hai lưỡi​

Sự tranh cãi về việc sao kê từ thiện trong thời gian gần đây cũng đặt ra một vấn đề về quyền riêng tư và sự bất đối xứng thông tin. Trong khi một số người cho rằng việc công khai sao kê là cần thiết để đảm bảo tính minh bạch, thì những người khác lại lo ngại về việc công khai thông tin cá nhân, như số tài khoản và mã giao dịch, có thể gây ra nguy cơ xâm phạm quyền riêng tư.

Chúng ta cần bảo vệ phẩm giá và quyền cá nhân của mỗi con người. Tuy nhiên, trong bối cảnh xã hội hiện đại, làm thế nào để cân bằng giữa sự minh bạch và bảo vệ quyền riêng tư? Khi các khoản sao kê được công bố công khai, chúng có thể bị hiểu sai hoặc bị lạm dụng, dẫn đến những cáo buộc vô căn cứ hoặc thậm chí là lừa đảo. Điều này tạo ra một môi trường mà ngay cả những người có ý định tốt cũng có thể bị kéo vào vòng xoáy của sự nghi ngờ và chỉ trích.
​

Khi từ thiện không còn là sự lựa chọn tự do​

Một trong những yếu tố then chốt là tự do trong việc làm điều thiện. Khi hành động từ thiện bị biến tướng thành một yêu cầu xã hội, nơi mà mọi người cảm thấy áp lực phải công bố số tiền họ đóng góp, từ thiện không còn là một hành động tự nguyện nữa. Nó trở thành một hình thức ép buộc tinh thần, nơi mà con người không còn thực sự hành động vì lòng tốt hay ý nguyện giúp đỡ mà chỉ để đáp ứng các kỳ vọng của xã hội hoặc giữ vững hình ảnh bản thân. Điều này làm mất đi giá trị cốt lõi của từ thiện – đó là lòng nhân ái xuất phát từ tình yêu thương và sự quan tâm đến người khác.​

---

Phải Làm Gì?

Tình yêu và Chân lý
Trong bối cảnh xã hội và văn hoá ngày nay, nơi mà khuynh hướng tương đối hoá chân lý đang lan rộng, việc thực thi bác ái trong chân lý giúp người ta hiểu rằng: tuân theo các giá trị của Kitô giáo không chỉ hữu ích mà còn thiết yếu cho việc xây dựng một xã hội tốt đẹp và sự phát triển con người toàn diện đích thực. Một Kitô giáo chủ trương bác ái mà không có chân lý sẽ ít nhiều tương tự như một vũng ao tù chứa những tình cảm tốt đẹp, tuy hữu ích cho sự gắn kết xã hội, nhưng hầu như không có tính liên thông. Nói cách khác, sẽ không còn nơi đích thực nào cho Thiên Chúa trên thế giới. Không có chân lý, bác ái bị giới hạn trong không gian chật hẹp và nghèo nàn các mối tương quan. Trong cuộc đối thoại giữa kiến thức và thực hành, bác ái bị loại trừ khỏi các kế hoạch và quá trình thúc đẩy sự phát triển của con người mang tầm vóc hoàn cầu. Giáo hoàng Bênêđictô XVI, Thông điệp Caritas in Veritate (2009), 4​