“Nền văn hóa gặp gỡ”: Từ Đức Phanxicô đến Đức Lêô

[giolanh]

Kể từ khi lên ngôi giáo hoàng, với những bước đi ‘chính xác’ và cẩn trọng, Đức Lêô XIV đã đáp ứng phần nào sự chờ mong của mọi khuynh hướng trong Giáo hội; đặc biệt với những ai mong chờ ngài sẽ tiếp tục những cải cách từ Đức cố Giáo hoàng Phanxicô.​

---

Mong ước kế thừa​

Trong thực tế, qua những gì ngài đã phát biểu, ai cũng thấy nơi ngài điều gì đó để hy vọng. Ngài không chỉ nhắc tới Đức Lê ô XIII, vị tiềm nhiệm khả kính và nền tảng tư tưởng của ngài.

Ngài còn nhắc tới Đức Phaolô đệ lục, với lời kêu gọi tha thiết, cách đây 60 năm tại Liên Hiệp Quốc: “Đừng chiến tranh nữa”.

Ngài cũng nhắc tới Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II, khi kêu gọi các bạn trẻ trong lần đọc kinh Lạy Nữ vương Thiên đàng đầu tiên: “đừng sợ!”

Ngài có nét của Đức Giáo hoàng Bênêđíchtô XVI, thích viết, tránh ứng khẩu; nhất là mong muốn xây dựng một Giáo hội trên nền đá tảng là các chân lý Đức tin.

Về phần Đức Phanxicô, vị tiền nhiệm của ngài, ngài không chỉ luôn tỏ lòng biết ơn, sự thương nhớ, lòng kính trọng, mà còn nhiều lần nhắc tới đường lối mục vụ của ngài; trong đó, ngài nhiều lần đề cập tới người di dân, tinh thần truyền giáo, tinh thần hiệp nhất… và mong thúc đẩy “nền văn hóa gặp gỡ” đã được đức cố Giáo hoàng Phanxicô khởi sự.

Thật vậy, trong cuộc gặp mặt với các thành viên thuộc Quỹ “Centesimus Annus Pro Pontifice”, ngày 17/5, Đức Lêô đã nhắc lại lời mời gọi của Đức Phanxicô, kêu gọi nhân loại cùng nhau “xây dựng một nền văn hóa gặp gỡ, thông qua đối thoại và tình bằng hữu xã hội.”

Nền văn hóa gặp gỡ​

"Nền văn hóa gặp gỡ" là một khái niệm quen thuộc hàng chục năm qua, dưới triều Giáo hoàng của Đức Phanxicô, đặc biệt trong thông điệp Fratelli Tutti của ngài.

Theo Đức Thánh cha Phanxicô, tự nó, xã hội là một khối đa diện, với "nhiều khác biệt, bổ sung, làm phong phú và soi sáng lẫn nhau cho dù vẫn có những bất đồng và ngờ vực." (Fratelli Tutti, # 215).

Tính đa diện, vừa là thách đố, nhưng cũng là nơi "người ta có thể học hỏi lẫn nhau, không ai là vô dụng, không ai là thừa thãi." (Ibid.) Muốn được như vậy, xã hội phải xây dựng một nền" văn hóa của sự gặp gỡ"

Ở đây, nói về văn hóa là nói về một "điều gì đó đã bám rễ sâu vào một dân tộc, trong những xác tín sâu xa nhất và trong nếp sống của dân tộc ấy. " (Ibid., # 216)

Vì thế, nói về “văn hóa gặp gỡ” nghĩa là muốn nói rằng, là một dân tộc, chúng ta phải ham mê gặp gỡ nhau, tìm những điểm chung, xây dựng những cầu nối, thiết lập những kế hoạch dành cho hết mọi người.

Điều cần lưu ý ở đây là: "chủ thể của nền văn hóa là dân chúng chứ không phải một bộ phận của xã hội ra sức giữ bình ổn phần còn lại bằng các phương tiện chuyên môn và truyền thông." (Ibid.)

Sự gặp gỡ ở đây trước hết không phải là sự đồng thuận trên giấy tờ, nhưng đòi một sự "hòa hợp những khác biệt" về tính tình, sở thích, lập trường chính trị, niềm tin…

Nói cách khác, để tạo lập một "nền văn hóa gặp gỡ," cần "nhìn nhận người khác có quyền là chính họ và quyền được khác biệt. Khi việc nhìn nhận này trở thành văn hóa, thì mới có thể thiết lập được một thỏa ước xã hội. Ngược lại, không có sự nhìn nhận này, sẽ xuất hiện nhiều cách thức tinh vi nhằm làm cho người khác không còn ý nghĩa, không đáng kể và không có giá trị gì trong xã hội." (Ibid., # 218)

Nền văn hóa ấy đòi hỏi chúng ta phải đặt con người cùng với phẩm giá cao quý và việc tôn trọng công ích ở trung tâm của mọi hoạt động chính trị, xã hội và kinh tế. (Ibid., # 232)

Như thế, “Văn hóa gặp gỡ” không phải là khái niệm mơ hồ. Đó là lời mời gọi mọi người, cách riêng các Kitô hữu, bước ra khỏi vùng an toàn để thực sự lắng nghe và hiện diện với người khác, đặc biệt là những người nghèo, người bị loại trừ, người khác biệt đức tin.

Trong một thế giới ngày càng bị chia rẽ vì hận thù, ích kỷ và chủ nghĩa cá nhân, lời mời gọi ấy trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.​

---

• Ảnh trong bài: Vatican Media