Behold God’s Providence
- Tham gia
- 17/12/23
- Bài viết
- 1,127
- Chủ đề Author
- #1
Tháng 12/2024, một báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu Pew cho biết các tín hữu Kitô giáo đã bị sách nhiễu vì lý do tôn giáo tại 166 quốc gia trong năm 2022 – mức cao nhất so với bất kỳ nhóm tôn giáo nào. Thực tế cho thấy, cộng đồng Kitô hữu hiện đại vẫn thường xuyên đối mặt với sự phản đối, chỉ trích, thậm chí thù địch trong nhiều xã hội. Điều này đặt ra câu hỏi: Vì sao một tôn giáo cổ vũ yêu thương lại bị một bộ phận xã hội coi là lỗi thời hoặc nguy hại?
Xung đột giữa Giáo huấn Ki-tô giáo và xu hướng xã hội mới
Một nguyên nhân cốt lõi dẫn đến thái độ tiêu cực đối với Kitô hữu ngày nay là sự xung đột giá trị giữa giáo huấn truyền thống của Kitô giáo và các xu hướng đạo đức đang thay đổi trong xã hội.
Nhiều xã hội hiện đại đề cao chủ nghĩa cá nhân và tương đối về chân lý, xem tự do lựa chọn của mỗi người là tối thượng. Cựu Giáo hoàng Biển Đức XVI từng cảnh báo rằng thế giới đang xây dựng một “nền độc tài của chủ nghĩa tương đối”, không thừa nhận điều gì là chân lý tuyệt đối và “mục tiêu cuối cùng chỉ còn là cái tôi cùng dục vọng cá nhân”. Trong bối cảnh như vậy, những tuyên bố về chân lý phổ quát hay luân lý tuyệt đối – vốn là trọng tâm của đức tin Kitô giáo – dễ bị nhìn với con mắt nghi kỵ hoặc phản cảm.
Ngay trong lòng Kitô giáo, cũng đã xuất hiện những hoài nghi về giáo huấn đạo đức truyền thống dưới áp lực của văn hóa hiện đại.
Năm 1993, trong thông điệp Veritatis Splendor (Ánh Sáng Chân Lý), Giáo hoàng Gioan Phaolô II nhận định rằng một “hoàn cảnh mới” đã hình thành khi nhiều giáo huấn luân lý của Giáo hội bị đặt dấu hỏi và thậm chí bị coi là “đơn giản không thể chấp nhận được” trước các quan niệm thời đại. Gốc rễ của hiện tượng này là ảnh hưởng của những trào lưu tư tưởng tách rời tự do khỏi chân lý, dẫn tới việc phủ nhận sự tồn tại của các chuẩn mực luân lý phổ quát. Nói cách khác, văn hóa đương đại có xu hướng xem luân lý là tương đối và cá nhân tự quyết định đúng-sai, trong khi Kitô giáo khẳng định các giá trị đạo đức bất biến do Thiên Chúa mạc khải.
Sự thay đổi nhanh chóng trong các quan niệm về giới tính, hôn nhân và sinh mạng con người thời hiện đại cũng đẩy lập trường Kitô giáo vào thế đối lập với luồng ý kiến chính. Chẳng hạn, tính đến năm 2025 đã có 38 quốc gia hợp pháp hóa hôn nhân đồng giới – điều mà Kitô giáo truyền thống không công nhận. Tương tự, đại đa số các nước công nghiệp phát triển cho phép phá thai trong những hoàn cảnh nhất định; trên thế giới chỉ còn 22 quốc gia cấm hoàn toàn việc phá thai.
Những diễn biến này khiến nhiều người nhìn nhận giáo huấn luân lý của Kitô giáo là lạc hậu so với thời đại. Chẳng hạn, các nhóm hoạt động vì quyền phụ nữ và quyền LGBT+ thường chỉ trích lập trường chống phá thai hay phản đối hôn nhân đồng tính của Giáo hội là bảo thủ, thậm chí kỳ thị. Trong mắt họ, các tín đồ Kitô giáo khi bảo vệ luân lý truyền thống có thể bị quy chụp là áp đặt niềm tin lên xã hội hoặc cản trở tiến bộ về quyền con người.
Trong bối cảnh những khác biệt nêu trên, không ít người ngày nay nhìn Kitô giáo với thái độ thiếu thiện cảm. Nhiều tín hữu cho biết họ cảm nhận áp lực phải im lặng về niềm tin của mình nơi công cộng để tránh tranh cãi.
Trên phạm vi toàn cầu, tình trạng kỳ thị hoặc bách hại nhắm vào Kitô hữu vẫn diễn ra phức tạp. Theo Trung tâm Pew, vào năm 2022 các tín đồ Kitô giáo đã bị quấy nhiễu bởi chính quyền hoặc các nhóm xã hội ở 166 quốc gia – con số cao nhất so với mọi tôn giáo khác và tăng so với năm trước đó. Một báo cáo của tổ chức Open Doors ước tính hơn 360 triệu Kitô hữu trên thế giới hiện đang phải chịu các mức độ đàn áp nghiêm trọng vì đức tin của mình. Hình thức đàn áp rất đa dạng: từ phân biệt đối xử âm thầm, công kích trên truyền thông, đến bạo lực, phá hoại cơ sở thờ tự, thậm chí bỏ tù hoặc sát hại.
Cũng cần thẳng thắn nhìn nhận rằng một phần sự phản đối đến từ chính nội bộ Kitô giáo. Các vụ bê bối và sai lầm của giáo sĩ và tín hữu qua nhiều thời kỳ đã làm tổn hại hình ảnh Kitô giáo, tạo cớ cho dư luận công kích. Đặc biệt, khủng hoảng lạm dụng trong Giáo hội Công giáo là một vết thương nghiêm trọng.
Nhiều xã hội hiện đại đề cao chủ nghĩa cá nhân và tương đối về chân lý, xem tự do lựa chọn của mỗi người là tối thượng. Cựu Giáo hoàng Biển Đức XVI từng cảnh báo rằng thế giới đang xây dựng một “nền độc tài của chủ nghĩa tương đối”, không thừa nhận điều gì là chân lý tuyệt đối và “mục tiêu cuối cùng chỉ còn là cái tôi cùng dục vọng cá nhân”. Trong bối cảnh như vậy, những tuyên bố về chân lý phổ quát hay luân lý tuyệt đối – vốn là trọng tâm của đức tin Kitô giáo – dễ bị nhìn với con mắt nghi kỵ hoặc phản cảm.
Ngay trong lòng Kitô giáo, cũng đã xuất hiện những hoài nghi về giáo huấn đạo đức truyền thống dưới áp lực của văn hóa hiện đại.
Năm 1993, trong thông điệp Veritatis Splendor (Ánh Sáng Chân Lý), Giáo hoàng Gioan Phaolô II nhận định rằng một “hoàn cảnh mới” đã hình thành khi nhiều giáo huấn luân lý của Giáo hội bị đặt dấu hỏi và thậm chí bị coi là “đơn giản không thể chấp nhận được” trước các quan niệm thời đại. Gốc rễ của hiện tượng này là ảnh hưởng của những trào lưu tư tưởng tách rời tự do khỏi chân lý, dẫn tới việc phủ nhận sự tồn tại của các chuẩn mực luân lý phổ quát. Nói cách khác, văn hóa đương đại có xu hướng xem luân lý là tương đối và cá nhân tự quyết định đúng-sai, trong khi Kitô giáo khẳng định các giá trị đạo đức bất biến do Thiên Chúa mạc khải.
Sự thay đổi nhanh chóng trong các quan niệm về giới tính, hôn nhân và sinh mạng con người thời hiện đại cũng đẩy lập trường Kitô giáo vào thế đối lập với luồng ý kiến chính. Chẳng hạn, tính đến năm 2025 đã có 38 quốc gia hợp pháp hóa hôn nhân đồng giới – điều mà Kitô giáo truyền thống không công nhận. Tương tự, đại đa số các nước công nghiệp phát triển cho phép phá thai trong những hoàn cảnh nhất định; trên thế giới chỉ còn 22 quốc gia cấm hoàn toàn việc phá thai.
Những diễn biến này khiến nhiều người nhìn nhận giáo huấn luân lý của Kitô giáo là lạc hậu so với thời đại. Chẳng hạn, các nhóm hoạt động vì quyền phụ nữ và quyền LGBT+ thường chỉ trích lập trường chống phá thai hay phản đối hôn nhân đồng tính của Giáo hội là bảo thủ, thậm chí kỳ thị. Trong mắt họ, các tín đồ Kitô giáo khi bảo vệ luân lý truyền thống có thể bị quy chụp là áp đặt niềm tin lên xã hội hoặc cản trở tiến bộ về quyền con người.
Trong bối cảnh những khác biệt nêu trên, không ít người ngày nay nhìn Kitô giáo với thái độ thiếu thiện cảm. Nhiều tín hữu cho biết họ cảm nhận áp lực phải im lặng về niềm tin của mình nơi công cộng để tránh tranh cãi.
Trên phạm vi toàn cầu, tình trạng kỳ thị hoặc bách hại nhắm vào Kitô hữu vẫn diễn ra phức tạp. Theo Trung tâm Pew, vào năm 2022 các tín đồ Kitô giáo đã bị quấy nhiễu bởi chính quyền hoặc các nhóm xã hội ở 166 quốc gia – con số cao nhất so với mọi tôn giáo khác và tăng so với năm trước đó. Một báo cáo của tổ chức Open Doors ước tính hơn 360 triệu Kitô hữu trên thế giới hiện đang phải chịu các mức độ đàn áp nghiêm trọng vì đức tin của mình. Hình thức đàn áp rất đa dạng: từ phân biệt đối xử âm thầm, công kích trên truyền thông, đến bạo lực, phá hoại cơ sở thờ tự, thậm chí bỏ tù hoặc sát hại.
Cũng cần thẳng thắn nhìn nhận rằng một phần sự phản đối đến từ chính nội bộ Kitô giáo. Các vụ bê bối và sai lầm của giáo sĩ và tín hữu qua nhiều thời kỳ đã làm tổn hại hình ảnh Kitô giáo, tạo cớ cho dư luận công kích. Đặc biệt, khủng hoảng lạm dụng trong Giáo hội Công giáo là một vết thương nghiêm trọng.
Hướng tới đối thoại và hiểu biết lẫn nhau
Mâu thuẫn giữa các giá trị Kitô giáo truyền thống và những xu hướng văn hóa hiện đại sẽ khó có lời giải đơn giản trong một sớm một chiều. Trong thời đại “hỗn mang đạo đức” này, thái độ thù nghịch đối với Kitô hữu phản ánh xung đột sâu xa về quan niệm đúng – sai và ý nghĩa cuộc sống con người.
Câu hỏi đặt ra là: Làm thế nào để một tôn giáo đề cao tình yêu thương và chân lý có thể đối thoại hiệu quả với thế giới đương đại vốn coi trọng tự do cá nhân và đa dạng quan điểm?
Đây là vấn đề không dễ trả lời dứt khoát, và cũng không nên kết luận một cách cảm tính. Thay vào đó, giới quan sát cho rằng sự hiểu biết lẫn nhau chính là bước đầu để giảm bớt định kiến. Về phía Kitô hữu, nhiều người ý thức cần trình bày thông điệp của mình bằng ngôn ngữ đối thoại xây dựng, nhấn mạnh khía cạnh tích cực và phổ quát của các giá trị Kitô giáo (như phẩm giá và tình yêu tha nhân) thay vì chỉ tập trung vào điều cấm đoán. Ngược lại, xã hội rộng rãi cũng được kêu gọi nhìn nhận Kitô giáo trong toàn bộ chiều dài lịch sử và đóng góp tích cực của tôn giáo này – chẳng hạn trong lĩnh vực từ thiện, giáo dục, bảo vệ nhân quyền – hơn là chỉ qua một số lập trường gây tranh cãi.
Việc nhận diện thẳng thắn nguyên nhân của những xung đột hiện nay có lẽ là bước khởi đầu cần thiết để các bên cùng tìm đến tiếng nói chung, giảm bớt hiểu lầm và xây dựng một xã hội nơi khác biệt niềm tin không đồng nghĩa với thù địch.
Câu hỏi đặt ra là: Làm thế nào để một tôn giáo đề cao tình yêu thương và chân lý có thể đối thoại hiệu quả với thế giới đương đại vốn coi trọng tự do cá nhân và đa dạng quan điểm?
Đây là vấn đề không dễ trả lời dứt khoát, và cũng không nên kết luận một cách cảm tính. Thay vào đó, giới quan sát cho rằng sự hiểu biết lẫn nhau chính là bước đầu để giảm bớt định kiến. Về phía Kitô hữu, nhiều người ý thức cần trình bày thông điệp của mình bằng ngôn ngữ đối thoại xây dựng, nhấn mạnh khía cạnh tích cực và phổ quát của các giá trị Kitô giáo (như phẩm giá và tình yêu tha nhân) thay vì chỉ tập trung vào điều cấm đoán. Ngược lại, xã hội rộng rãi cũng được kêu gọi nhìn nhận Kitô giáo trong toàn bộ chiều dài lịch sử và đóng góp tích cực của tôn giáo này – chẳng hạn trong lĩnh vực từ thiện, giáo dục, bảo vệ nhân quyền – hơn là chỉ qua một số lập trường gây tranh cãi.
Việc nhận diện thẳng thắn nguyên nhân của những xung đột hiện nay có lẽ là bước khởi đầu cần thiết để các bên cùng tìm đến tiếng nói chung, giảm bớt hiểu lầm và xây dựng một xã hội nơi khác biệt niềm tin không đồng nghĩa với thù địch.
- Ảnh trong bài: Truyền thông Thái Hà
Cùng chủ đề
