80 năm Liên Hợp Quốc: Đóng góp của Tòa Thánh trong việc bảo vệ Phẩm giá và Hòa bình

[nannerl]

Nhân dịp kỷ niệm 80 năm ngày ký Hiến chương Liên Hợp Quốc (26/6/1945–26/6/2025), vai trò và lập trường của Tòa Thánh tại tổ chức quốc tế này tiếp tục thu hút sự quan tâm đặc biệt, nhất là trong bối cảnh thế giới đang đối diện với nhiều thách thức liên quan đến chiến tranh, di cư và khí hậu.​

---

Các đại biểu chào đón Đức Giáo hoàng Phanxicô tại Liên Hợp Quốc​

Từ năm 1964, Tòa Thánh chính thức trở thành quan sát viên thường trực tại Liên Hợp Quốc, giữ nguyên tắc không bỏ phiếu, nhằm duy trì vị thế trung lập, phổ quát và siêu chính trị. Lập trường này cho phép Giáo hội can thiệp vào các vấn đề đạo đức và nhân bản mà không bị ràng buộc bởi những tranh chấp địa chính trị.

Theo các chuyên gia, Tòa Thánh không nhằm áp đặt chính sách, nhưng trình bày các nguyên tắc luân lý phổ quát dựa trên phẩm giá con người và công ích.

Bên cạnh Hội đồng Bảo an và Đại hội đồng, Tòa Thánh hiện diện với tư cách quan sát viên tại hầu hết các cơ quan của Liên Hợp Quốc: UNESCO, UNICEF, FAO, Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), và Hội đồng Nhân quyền. Các vị đại diện hoặc sứ thần Tòa Thánh òn đóng vai trò truyền đạt học thuyết xã hội Công giáo, xây cầu nối với các quốc gia ngoài Kitô giáo.

Sự hiện diện này là một phần trong sứ mạng truyền giáo hiện đại, khi Giáo hội "góp phần xây dựng một trật tự quốc tế công bằng và hoà bình". (Compendium #446)

Các chuyến thăm trụ sở Liên Hợp Quốc tại New York đã trở thành một phần trong thông lệ ngoại giao của các giáo hoàng.

Thánh giáo hoàng Gioan Phaolo II phát biểu tại Liên Hợp Quốc​

Năm 1965, Thánh Giáo hoàng Phaolô VI là vị giáo hoàng đầu tiên phát biểu tại đây với lời kêu gọi: “Không bao giờ chiến tranh nữa!” – một tuyên bố giữa thời kỳ Chiến tranh Lạnh.

Thánh Gioan Phaolô II, trong hai lần phát biểu tại LHQ (1979 và 1995), tập trung vào tự do tôn giáo, quyền sống và phẩm giá con người: "“Con người không phải là công cụ, nhưng là mục đích tự thân”.

Đức Bênêđictô XVI, năm 2008, giữa thời kỳ hậu 11/9 và cuộc chiến tại Trung Đông, tái khẳng định quyền con người phải dựa trên luật tự nhiên – điều được ghi khắc trong lương tâm mỗi người chứ không phải do nhà nước ban phát.

Đức Phanxicô, năm 2015, vào dịp 70 năm LHQ, đưa lên hàng đầu hai ưu tiên mục vụ: bảo vệ môi trường (đã được đề cập trong thông điệp Laudato Si’) và đón nhận người di cư, một vấn đề toàn cầu chưa từng giảm tính cấp bách.

Trong tám thập kỷ tồn tại của Liên Hợp Quốc, Tòa Thánh luôn là tiếng nói kiên trì cho phẩm giá, sự sống, tự do tôn giáo và công ích toàn cầu, dù không tham gia vào quyền lực chính trị. Vai trò quan sát viên của Tòa Thánh là một nhân tố đạo đức thiết yếu trong trật tự quốc tế đầy biến động.​

---

Phải làm gì?​

Docat 281 Tại sao Toà Thánh chỉ đơn thuần là một “quan sát viên” tại Liên Hiệp Quốc và không phải là một thành viên đầy đủ?

Toà Thánh tự mình cam kết trung lập về chính trị vô điều kiện. Tư cách thành viên đầy đủ sẽ bao hàm việc Toà Thánh phải tham gia trực tiếp vào các vấn đề chính trị, quân sự và kinh tế. Trong nhiều cuộc bỏ phiếu biểu quyết chính trị, ví dụ liên quan đến các quyết định khó xử về tham gia chiến tranh, Toà Thánh sẽ không phải bỏ phiếu. Hơn nữa, tư cách thành viên đầy đủ sẽ làm cho Toà Thánh khó thực hiện được các “công tác thiện chí” về ngoại giao (ví dụ như làm trung gian hoà giải).​