Cần hiểu đúng lời của Đức Giáo hoàng: "Người giáo dân tốt là người công dân tốt?"

[giolanh]

Sau cuộc gặp lịch sử giữa ông Nguyễn Minh Triết và Đức Giáo hoàng Benedict XVI tại Vatican vào ngày 11/12/2009, câu nói: "Người giáo dân tốt là người công dân tốt" trở thành câu nói "cửa miệng" của các quan chức Việt Nam trong mọi cuộc gặp gỡ giữa các lãnh đạo Việt Nam với các Đức Giáo hoàng, cũng như trong các cuộc viếng thăm làm việc hay xã giao giữa các vị đại diện Tòa thánh với chính quyền Việt Nam.​

---

Phiên xử sơ thẩm 8 giáo dân Thài Hà ngày 18/12/2008. Ảnh: phailamgi​

Bối cảnh của câu nói này​

Vào các tháng 8 và 9 năm 2008, Giáo dân Hà Nội dưới sự dẫn dắt của Đức Tổng Giuse Ngô Quang Kiệt đã mạnh mẽ lên tiếng phản đối việc chính quyền Hà Nội tự ý biến các cơ sở của Giáo hội bị "mượn trái phép" trước đây, thành chỗ kinh doanh hoặc vui chơi giải trí.

Các cuộc xuống đường, đặc biệt là sau hai vụ xử oan 8 giáo dân Thái Hà, ngày 8/12/2008 và ngày 27/3/2009, đã tạo nên một tinh thần bảo vệ công lý rộng khắp đất nước, làm cho nhà cầm quyền quan ngại. Cuộc đấu tranh vì công bằng xã hội của giáo dân Hà Nội, dĩ nhiên, sau đó bằng nhiều con đường đã đến tai Tòa thánh và được báo về Rôma.

Vì thế, vào ngày 27/6/2009, nhân chuyến đi Ad Limina của Hội đồng Giám mục Việt Nam, Đức Giáo hoàng Benedict XVI đã nhắn nhủ các Giám mục Việt Nam phải "chú tâm đến việc đào tạo giáo dân cho tốt bằng cách phát huy đời sống đức tin và mức độ văn hóa của người giáo dân, để họ có thể phục vụ Giáo Hội và xã hội cách hữu hiệu"… bởi vì "người giáo dân tốt cũng là công dân tốt".

Ngoài ra, nhắc lại chọn lựa mục vụ thể hiện tại thư chung năm 1980 của Hội động Giám mục Việt Nam "Sống Phúc âm giữa lòng Dân tộc", Đức Giáo hoàng còn khẳng định: việc phát triển về đời sống nhân bản và thiêng liêng, cùng việc đóng góp vào tiến trình phát triển đất nước là "một bổn phận và một sự đóng góp quan trọng, nhất là vào thời điểm mà Việt Nam đang từ từ mở ra đối với cộng đồng quốc tế."

Do đó, "Giáo Hội mời gọi mọi phần tử của mình dấn thân cách trung thành nhằm xây dựng một xã hội công bằng, liên đới và bình đẳng. Giáo Hội không hề muốn thay thế Chính quyền, nhưng chỉ mong rằng trong tinh thần đối thoại và hợp tác tôn trọng nhau, Giáo Hội có thể góp phần mình vào đời sống của đất nước, nhằm phục vụ tất cả mọi người dân."

TGM Ngô Quang Kiệt​

​

Người "giáo dân tốt" theo Giáo huấn xã hội Công giáo​

Những gì Đức Giáo hoàng nhắn nhủ các Đức Giám mục thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam trên đây, thực tế, hoàn toàn phù hợp với Giáo huấn Xã hội của Giáo hội về vai trò và trách nhiệm của người giáo dân trong xã hội.

Theo đó:​

1. Giáo hội không phân biệt công dân với giáo dân mà chỉ có người công dân công giáo trong một xã hội cụ thể. Vì thế, người công giáo không khác mọi công dân khác. Họ được hưởng mọi quyền mà tạo hóa ban cho mỗi công dân mà không thể chế chính trị nào có quyền tước đoạt.​
2. Sống trong một đất nước cụ thể, người công dân công giáo “phải tích cực tham gia càng nhiều càng tốt vào đời sống xã hội” (x. Docat #97; Giáo lý GHCG, #1915) để xây dựng công ích. Một cách cụ thể, là công dân trong một đất nước, người giáo dân phải "tìm dịp tham gia vào xã hội dân sự" (x. Docat #98), tích cực trong việc nộp thuế, tham gia quản lý xã hội, bảo vệ đất nước trước nội, ngoại xâm, bảo vệ cộng đồng trước dịch bệnh…​
3. Khi tham gia quản lý xã hội, người công dân công giáo:​

• Được phép bênh vực các quyền lợi riêng của mình cũng như của đồng bào, chống lại những lạm dụng của công quyền.​
• Họ phải “nghiêm khắc phê bình những thủ đoạn dùng để tránh né luật pháp và tránh né trách nhiệm đối với xã hội, vì chúng trái với những đòi hỏi của công bình; đồng thời, phải chăm lo phát triển những định chế nhằm cải thiện điều kiện sinh sống của con người.”​
• Theo lương tâm, người công dân không được tuân theo những luật lệ của chính quyền dân sự khi chúng ngược lại các đòi hỏi luân lý, nghịch với các quyền cơ bản của con người hay giáo huấn của Tin mừng (Giáo lý GHCG, # 2242; Docat # 206).​

Tóm lại​

Theo Giáo huấn xã hội Công giáo, người giáo dân tốt là người tích cực tham càng nhiều càng tốt vào đời sống xã hội, ngang qua việc dấn thân để làm cho xã hội ngày càng tốt đẹp hơn, nơi các quyền cơ bản của con người được tôn trọng, nơi những người nghèo tìm được công lý và tự do.​

---

Phải làm gì?​

Docat 98: Làm sao có thể chia sẻ trách nhiệm mà tránh được sự phụ thuộc gây hại?

Bằng sự tham gia. Sự tham gia của công dân là đá tảng góc tường xây nên nền dân chủ, và do đó, cũng quan trọng đối với người Kitô hữu. Các Kitô hữu thể hiện tình liên đới bằng cách tìm dịp tham gia vào xã hội dân sự và tác động lên số phận của nó. Như thế, họ quan tâm đến trách nhiệm định hình thế giới của mình. Quyền tham gia của mọi công dân phải được đảm bảo, để mang đến sự công bằng tham gia​

 

[unmove]

Bài viết hữu ích, cảm ơn tác giả