Đức cha Phêrô Nguyễn Huy Mai: vị Giám mục kiên định giữ vững lập trường của Giáo hội

[giolanh]

Ngày 4/8/1990, trời Ban Mê Thuột mưa buồn, ngậm ngùi tiễn đưa Đức cha Phêrô Nguyễn Huy Mai, một vị mục tử cương trực, luôn kiên định giữ vững lập trường của Giáo hội, về nơi an nghỉ cuối cùng.​

---

Lễ nhậm chức giám mục chính tòa Ban Mê Thuột, 22 tháng 8 năm 1967 của Đức cha Phêrô Nguyễn Huy Mai. Ảnh: gpbanmethuot.com​

Vài nét tiểu sử​

Đức cha Phêrô Nguyễn Huy Mai sinh ngày 03 tháng 7 năm 1913 tại làng Khuyến Lương, Hà Nội (nay thuộc phường Trần Phú, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội, thuộc Tổng giáo phận Hà Nội), là con cả trong một gia đình có 7 người con.

Năm 1929, ngài gia nhập tiểu chủng viện Hoàng Nguyên.

Năm 1930, ngài cùng 10 chủng sinh khác được Đức giám mục Đại diện tông tòa Hà Nội Pierre Gendreau (Đông) gửi qua học tại Chủng viện Saint Sulpice Paris và được chịu chức linh mục ngày 29/6/1941, tại nhà thờ Notre-Dame de Paris.

Năm 1947, cùng với cha Chính Gioan Lasan Nguyễn Văn Vinh và một số du học sinh khác, ngài trở về Việt Nam và được bổ nhiệm làm phó xứ Nhà thờ lớn Hà Nội.

Năm 1952, ngài được bổ nhiệm làm chính xứ Nhà thờ lớn, kiêm Giám đốc Tiểu chủng viện Piô XII.

Năm 1954, đất nước chia đôi, ngài được Đức cha Giuse Trịnh Như Khuê giao nhiệm vụ đưa các chủng sinh thuộc chủng viện Piô XII vào Nam, với hy vọng sau cuộc tổng tuyển cử vào năm 1956 sẽ đưa các chủng sinh quay về.

Tuy nhiên, diễn biến lịch sử đã xảy ra không như mong đợi. Vì thế, ngài đã xin gia nhập giáo phận Kontum, lúc này do Đức cha Paul Seitz (Kim), một Giám mục gốc Giáo phận Hà Nội, lãnh đạo.

Ngày 22 tháng 6 năm 1967, qua sắc chỉ Qui Dei Benignitate, Đức Giáo hoàng Phaolô VI ban sắc lệnh thiết lập Giáo phận Ban Mê Thuột và bổ nhiệm ngài làm Giám mục Chánh tòa tiên khởi.

​

Kiên định trong sứ vụ​

Ngày 22 tháng 8 năm 1967, tân Giám mục Phêrô Nguyễn Huy Mai chính thức nhận sứ vụ, trong bối cảnh chiến tranh ngày càng leo thang, đặc biệt tại ba tỉnh Ban Mê Thuột, Quảng Đức, Phước Long.

Dù vậy, ngài vẫn kiên trì điều hành giáo phận. Ngài đi kinh lược khắp nơi, để biết hiện tình của dân chúng; đặc biệt đến những nơi có đặt Mình Thánh Chúa, bởi ngài tin chắc rằng, Thiên Chúa vẫn ở đó với con cái khốn khổ của ngài.

Ngài đặc biệt quan tâm tới việc truyền giáo. Trong ngày lễ an táng ngài, Đức cha Giuse Trịnh Chính Trực, Giám mục Ban Mê Thuột đã làm chứng rằng:

“Đức Cha Phêrô đã dồn mọi nỗ lực cũng như hoạt động của ngài vào mục tiêu truyền giáo. Ngài chỉ ôm ấp một nguyện vọng là làm sao cho Danh Chúa được rao truyền, được lan rộng nơi người Kinh, nơi anh em Sắc Tộc: Rhadé, Mường, Nùng, Thái, M’nông và S’Tiêng… ở rải rác khắp nơi trên miền đất Cao Nguyên nầy. Ngay trong mấy năm đầu về Giáo phận, Đức Cha đã đến thăm viếng từng giáo xứ, giáo họ, các Buôn, Sóc để củng cố đức tin cho mọi người”.

​

Đức cha Phêrô Nguyễn Huy Mai trong ngày mừng kỷ niệm 50 năm thành lập giáo xứ Thánh Tâm. Ảnh: Giáo phận Ban mê Thuột​

Sau năm 1975, giống như các giáo phận khác, Giáo phận Ban Mê Thuột bị tước đoạt rất nhiều, không chỉ về tài sản vật chất, mà cả về tinh thần. Chủng viện Lê Bảo Tịnh bị đóng cửa. Trường học bị tịch thu. Dân chúng tứ tán khắp nơi…

Trong bối cảnh khắc nghiệt đó, ngài vẫn kiên định giữ vững lập trường, không nhượng bộ trong những vấn đề thuộc thẩm quyền của Giáo hội, như bổ nhiệm, thuyên chuyển các linh mục; đặc biệt ngài kiên quyết không cho nhà nước thành lập Ủy ban Đoàn kết trong giáo phận của ngài.

Có nhiều câu chuyện ngày nay các giáo hữu trên Ban Mê vẫn truyền tụng về tính khẳng khái của ngài.

Có một lần ngài bị mời làm việc tại một cơ quan chính quyền, tiếp Ngài là một cán bộ còn rất trẻ. Vị cán bộ này xưng với ngài là anh-tôi, vị Giám Mục già mỉm cười hỏi lại cán bộ: “Có lẽ tuổi tôi phải bằng tuổi cha anh mà anh gọi tôi bằng anh, thì tôi phải gọi anh bằng gì”?

Năm 1989, ngài được các Đức Giám mục thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam bầu làm Phó chủ tịch Hội đồng Giám mục nhiệm kỳ 1989-1992.

Năm 1990, ngài không được nhà nước cho tham dự cuộc họp của Ban Thường vụ Hội đồng Giám mục chỉ vì trước đó ngài cấm không cho thành lập Ủy ban Đoàn kết trong Giáo phận Ban Mê Thuột.

Nghi thức nhận ngai tòa Giám mục Ban Mê Thuột. Ảnh: gpbanmethuot.com​

Trong lá thư phản kháng lại quyết định của nhà nước, ngài xác quyết: “Việc cấm cản này không chỉ xâm phạm đến nghĩa vụ và quyền lợi chính đáng của cá nhân tôi, mà còn đụng chạm cách thô bạo đến cơ chế và sinh hoạt nội bộ của Hội đồng Giám mục Việt Nam, đồng thời xúc phạm đến danh dự của toàn thể Giáo hội Công giáo tại đất nước này”. (Nhiều tác giả, 30 năm Công giáo Việt nam dưới chế độ Cộng sản 1975-2005, Nguyệt san Diễn Đàn Giáo dân, tr. 472).

Ngày 4/8/1990, ít lâu sau lá thư này, vị mục tử một đời kiên định trong sứ vụ làm chứng đã lặng lẽ ra đi sau một cơn bạo bệnh, thọ 77 tuổi, sau 49 năm Linh mục, 23 năm Giám mục. Sự ra đi của ngài đã để lại sự tiếc thương vô hạn cho người dân trong Giáo phận.

Ngày nay, mỗi khi nhắc tới ngài, không ai lại không nhớ đến hình ảnh một Giám mục nghèo khó, không tiền bạc, tài sản, nhưng kiên định trong đường lối của Giáo hội, không thỏa hiệp với thế quyền cho dù sự thỏa hiệp ấy có thể mang lại rất nhiều lợi ích cho Giáo phận.​