Quyền tự do tôn giáo có phải là một quyền vô hạn?

[con sóng nhỏ]

Quyền tự do tôn giáo, trong bối cảnh rộng lớn của các quyền con người, được xem là một trong những quyền cơ bản và thiêng liêng nhất. Quyền này không chỉ liên quan đến khả năng thực hành tôn giáo của cá nhân một cách riêng tư mà còn ở khía cạnh công cộng, cho phép mọi người sống theo niềm tin và các giá trị tôn giáo của họ mà không sợ bị can thiệp hay áp bức.​

Tuy nhiên, dù quyền tự do tôn giáo được coi là một trong những tiền đề cơ bản của một xã hội dân chủ và văn minh, nó không phải là không giới hạn. Giới hạn của quyền tự do tôn giáo thường được định hình bởi các yếu tố khác nhau, bao gồm nhưng không giới hạn ở các yếu tố về mặt pháp lý, an ninh quốc gia, sức khỏe cộng đồng, và quyền của các cá nhân khác. Điều này đặt ra một câu hỏi cơ bản: đâu là giới hạn của quyền tự do tôn giáo?​

---

Ảnh: phailamgi​

Theo giáo huấn xã hội của Giáo Hội, mọi hành động ép buộc một cá nhân phải thực hiện hoặc từ bỏ niềm tin tôn giáo của mình đều bị coi là vi phạm quyền tự do cá nhân.​

“mọi người phải được miễn không bị một sự cưỡng ép nào từ phía cá nhân hay tập thể xã hội hoặc bất cứ quyền bính nhân loại nào, để không ai bị ép buộc hành động ngược với niềm tin của mình, một cách riêng tư hay công khai, một mình hay cùng với những người khác, trong giới hạn thích đáng” (TLHTXHCG #155)​

Nhưng cùng lúc đó, trong một xã hội đa nguyên và đa văn hóa, sự thực thi quyền tự do tôn giáo không thể được coi là không giới hạn. Điều này là do sự thực hành tôn giáo của một nhóm có thể vô tình hoặc cố ý ảnh hưởng tiêu cực đến quyền của người khác hoặc trật tự xã hội chung.​

Quyền tự do tôn giáo phải được nhìn nhận trong trật tự pháp lý và phải được phê chuẩn như một quyền dân sự; tuy nhiên, quyền tự do tôn giáo tự nó không phải là một quyền vô hạn. Cần phải xác định những giới hạn chính đáng cho việc thi hành quyền tự do tôn giáo trong mỗi hoàn cảnh xã hội với sự thận trọng về mặt chính trị, căn cứ theo những đòi hỏi của công ích, và phải được xác nhận bởi nhà cầm quyền dân sự, thông qua những chuẩn mực pháp luật phù hợp với trật tự luân lý khách quan (TLHTXHCG #422)​

Do đó, nhà nước và các cơ quan lập pháp thường phải đặt ra các chuẩn mực pháp lý để đảm bảo rằng quyền tự do tôn giáo được bảo vệ trong khi vẫn duy trì trật tự và công lý xã hội. Điều này có thể bao gồm các luật như cấm các hành động phân biệt đối xử dựa trên tôn giáo hoặc cấm các nghi lễ tôn giáo mà có thể gây hại cho sức khỏe hoặc an toàn công cộng.

Ảnh: phailamgi​

Vậy, quyền tự do tôn giáo không phải là một quyền vô hạn. Nó phải được hiểu và thực thi trong bối cảnh của các quyền khác và nghĩa vụ đối với cộng đồng rộng lớn hơn. Bất kỳ xã hội tiến bộ nào cũng cần phải tìm kiếm sự cân bằng giữa việc bảo vệ quyền tự do tôn giáo và đảm bảo rằng sự thực hành của quyền này không làm tổn hại đến sự ổn định, công lý, và hòa bình của xã hội.

Ảnh: phailamgi​

---

Phải Làm Gì?​

Sự tự do lương tâm và sự tự do tôn giáo “liên quan đến con người cả về phương diện cá nhân lẫn phương diện xã hội”. Quyền tự do tôn giáo phải được nhìn nhận trong trật tự pháp lý và phải được phê chuẩn như một quyền dân sự; tuy nhiên, quyền tự do tôn giáo tự nó không phải là một quyền vô hạn. Cần phải xác định những giới hạn chính đáng cho việc thi hành quyền tự do tôn giáo trong mỗi hoàn cảnh xã hội với sự thận trọng về mặt chính trị, căn cứ theo những đòi hỏi của công ích, và phải được xác nhận bởi nhà cầm quyền dân sự, thông qua những chuẩn mực pháp luật phù hợp với trật tự luân lý khách quan. Phải có những chuẩn mực ấy vì “người ta cần phải bảo vệ hữu hiệu các quyền lợi của mọi công dân và cần phải giải quyết trong hoà bình các sự xung đột về quyền lợi; cũng như cần phải chăm lo thích đáng nền hoà bình chung thật sự, một nền hoà bình chỉ có khi mọi người cùng sống với nhau trong trật tự và trong công lý đích thực; sau cùng cần phải có sự bảo vệ thích đáng cho nền luân lý chung” (TLHTXHCG #422)​